มีทฤษฎีเกี่ยวกับพัฒนาการทางจริยธรรมที่น่าสนใจอยู่เหมือนกัน
โดยเฉพาะทฤษฎีพัฒนาการทางจริยธรรม
6 ขั้นของ รอเลนซ์ โคลเบิร์ก (Lawrance
Kolhberg)
• ระดับก่อนกฎเกณฑ์สังคม (Pre-Conventional)
1 : การลงโทษและการเชื่อฟัง :
เด็กจะใช้ผลของพฤติกรรมเป็นเครื่องชี้ว่าตัวเองทำ ถูก หรือ ผิด เช่น
ถ้าเด็กถูกลงโทษ จะคิดว่าสิ่งที่ทำนั้น ผิด ไม่ดี และพยายามเลี่ยง
แต่ถ้าทำแล้วได้ รางวัล หรือ คำชม เด็กจะคิดว่า สิ่งที่ทำไปนั้น
ถูกต้อง ดีแล้ว และจะทำซ้ำอีกเพื่อหวังรางวัล
2 : กฎเกณฑ์เป็นเครื่องมือเพื่อประโยชน์ของตน :
เด็กจะสนใจทำตามกฎข้อบังคับเพื่อประโยชน์หรือความพอใจของตัว
หรือทำดีเพราะอยากได้ของตอบแทน
ยังไม่คิดถึงความยุติธรรมหรือความเห็นอกเห็นใจผู้อื่น
แต่มักเป็นการแลกเปลี่ยนเช่น ถ้าเธอทำให้ฉัน
ฉันจะให้...
• ระดับจริยธรรมตามกฎเกณฑ์ของสังคม
(Conventional)
3 :ความคาดหวังและการยอมรับในสังคมสำหรับ "เด็กดี" :
เป็นพฤติกรรมของ คนดี ตามความคาดหวังของพ่อแม่หรือเพื่อนวัยเดียวกัน
คือไม่ทำผิด เพราะกลัวพ่อแม่เสียใจ
4 : กฎและระเบียบ :คนดีในขั้นนี้คือ
คนที่ปฏิบัติตามระเบียบหรือกฎหมาย ทุกคนควรเคารพกฎหมาย
เพื่อรักษาความสงบเรียบร้อยและความเป็นระเบียบของสังคม
• จริยธรรมเหนือกฎเกณฑ์ของสังคม (Post-conventional
level)
คนอายุ
20 ปีขึ้นไปจะมีจริยธรรมในระดับนี้ การตัดสินถูก ผิด ควร ไม่ควร
มาจากวิจารณญาณของตนเอง
ปราศจากอิทธิพลของผู้มีอำนาจเหนือกว่าหรือกลุ่ม
5 : หลักการทำตามคำมั่นสัญญา :
ให้ความสำคัญกับมาตรฐานทางจริยธรรมที่คนในสังคมส่วนใหญ่
ยอมรับว่าเป็นสิ่งที่ถูกต้อง
6 : หลักการคุณธรรมสากล : เป็นหลักเพื่อมนุษยธรรม
เพื่อความเสมอภาค และเพื่อความยุติธรรม ของมนุษย์ทุกคน ถูก
ผิดในขั้นนี้ขึ้นอยู่กับมโนธรรมที่แต่ละคนยึดถือ