ชีวิตที่พอเพียง : ๖๙๕. อย่าแสร้งทำเป็นว่ารู้
นั่นคือวลีที่ผมใช้เตือนตัวเอง ยิ่งเป็นผู้ใหญ่มากขึ้น ตำแหน่งที่ชวนให้คิดว่ามีอำนาจมากขึ้น คนเราอาจจะต้องทำตัวเป็น “ผู้รู้” ให้สมภูมิ หรือให้สอดคล้องกับคนรอบข้างที่เข้ามาป้อยอ
แต่ผมเป็นคนขวางโลก ผมไม่ยอมให้ตัวเองหลงคำป้อยอหรือท่าทางซูฮก (จริงหรือวะ!?) ผมบอกตัวเองว่างานต่างๆ ที่ผมทำอยู่นี้ คุณค่าเพิ่มของผมอยู่ที่ “ความไม่รู้จริง” ของผมนี่แหละ ทำให้บทบาทของผมเป็นบทบาทของผู้ให้คำถาม มากกว่าบทบาทของผู้ให้คำตอบ หรือกำหนดวิธีการต่างๆ
ผู้ให้คำตอบหรือกำหนดกติกาคือผู้รู้ หรือทำตัวเป็นผู้รู้ แต่ผมเป็นผู้ไม่รู้จริง หรือเป็นคนขี้สงสัย ไม่เชื่อว่าตัวเองรู้จริง จึงไม่ชอบทำหน้าที่กำหนดกติกา แต่พออายุมากเข้า ก็หนีหน้าที่นี้ไม่พ้น
ผมไม่ค่อยสนใจตัวกติกามากนัก แต่สนใจว่าจะมีการนำเอากติกาไปใช้ในบริบทที่แตกต่างกันอย่างไร จึงจะได้ประโยชน์ต่อองค์กร และต่อสังคม อย่างแท้จริง ในหลายกรณีผมพบว่าตัวกติกาหรือกฎหมายอย่างเดียวไม่เพียงพอ เพราะจะมีคนตีความแบบศรีธนญชัยหลบเลี่ยงกติกาจนได้ หรือมิฉนั้นก็ใช้วิธีโกงซึ่งหน้า
ในชีวิตการทำงานของผม ตัวความรู้เชิงทฤษฎี หรือ explicit knowledge ไม่เพียงพอ ต้องการความรู้เกี่ยวกับบริบทนั้นๆ เป็นองค์ประกอบสำคัญด้วย กิจการงานจึงจะบรรลุผลอย่างแท้จริง
เมื่อค่ำวันที่ ๗ ก.พ. ๕๒ ลูกชายพาแม่กับพ่อไปเลี้ยงอาหารทะเลที่ร้านเบียร์หิมะ ใกล้ๆ ตลาด บองมาเช่ ก่อนที่เขาจะขึ้นรถทัวร์ไปเชียงราย ลูกชายถามเรื่องงานที่ผมทำ เขาตั้งข้อสังเกตว่า “พ่อต้องเข้าใจนะ ว่าพ่อไม่รู้เรื่องรายละเอียดของงานที่พ่อกำลังทำอยู่” โอ้โฮ! ลูกไม่เคยคุยกับพ่อเรื่องงานของพ่อเลยในชีวิต คุยครั้งแรกก็ให้ข้อสังเกตสุดยอดเคล็ดลับในการทำงาน
ความ “รู้ว่าไม่รู้” คือเคล็ดลับในชีวิต
วิจารณ์ พานิช
๘ ก.พ. ๕๒
ความเห็น (2)
ความไม่รู้เป็นประตูเปิดไปสู่การเรียนรู้...ประตูนี้จึงเปิดอยู่เสมอ..นี้เป็นความคิดของยายธีค่ะ...
เห็นด้วยครับ ทุกวันนี้ยิ่งอ่านหนังสือมากเท่าไหร่ ผมก็ยิ่งรู้สึกตัวว่า ตัวเองมีสิ่งที่ยังไม่รู้เพิ่มขึ้นทุกวัน เป้าหมายในการอ่านหนังสือของผมในทุกวันนี้จึงไม่ใช่ “อ่านเพื่อให้ฉลาดขึ้น” แต่เปลี่ยนเป็น “อ่านเพื่อลดความไม่รู้” ของตัวเอง
ผมเชื่อว่ายังมีคนอีกมากไม่รู้ว่าทำไมตู้เย็นจึงเย็น ไม่รู้เสียงของเราไปดังอีกซีกโลกได้อย่างไรในการโทรศัพท์ ไม่รู้ว่าทำไมตู้เอทีเอ็มนับเงินให้เราถูกต้องเวลาไปกดเงิน
ชีวิตประจำวันของผู้คนมากมายในทุกวันนี้เต็มไปด้วยสิ่งที่ไม่รู้หรือรู้เพียงเล็กน้อย แล้วเราก็คลุกคลีกับสิ่งดังกล่าวอย่างกลมกลืน...โดยไม่เคยสงสัยถึงที่มาที่ไปของมันอีกต่อไป
ผมเคยตั้งคำถามกับตัวเองว่า...ถ้าเราอยากรู้ทุกรายละเอียดในทุกสิ่งที่คลุกคลีด้วย จะเกิดอะไรขึ้น?