เล่าเรื่องสิงคาลกสูตร ๓๗ (จบ)

และนี้คือ คาถาประพันธ์ซึ่งมีเนื้อหาต่อมาจากครั้งก่อน (ดู เล่า...๓๖) โดยพระพุทธเจ้าตรัสเป็นประเด็นสุดท้ายในสิงคาลกสูตร ความว่า...

เพราะบัณฑิตทั้งหลายพิจารณาเห็นธรรมเครื่องยึดเหนี่ยวเหล่านี้โดยชอบ ฉะนั้นบัณฑิตเหล่านั้นจึงถึงความเป็นใหญ่ และเป็นผู้อันหมู่ชนสรรเสริญทั่วหน้า ดังนี้ ฯ

ขยายความตามความเห็นของผู้เขียนว่า... สังคหวัตถุธรรม อันได้แก่ธรรมเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจระหว่างบุคล ซึ่งปรากฎให้เห็นได้อย่างชัดเจนที่สุดจากความสัมพันธ์ระหว่างพ่อแม่กับลูกๆ... และเมื่อผู้ฉลาดกล่าวคือผู้ที่เป็นบัณฑิต นำมาประยุกต์ใช้กับสังคมหรือคนทั่วไปแล้ว เขาก็สามารถจะคงความเป็นใหญ่ไว้ได้ ทั้งปวงชนก็ย่อมสรรเสริญต่อเขา.... ประเด็นนี้ เมื่อพิจารณาจากคาถาประพันธ์นี้มาตั้งแต่ต้น ก็อาจสรุปได้ว่า ผู้ฉลาดย่อมใช้สังคหวัตถุธรรมเพื่อเป็นเครื่องพยุงความเป็นผู้มียศของตนไว้นั่นเอง...

กล่าวกันว่า หลักมนุษย์สัมพันธ์คือสุดยอดของหลักการบริหารองค์กร ดังนั้น ผู้บริหาร ตลอดจนผู้มียศ มีเกียรติ มีตำแหน่ง หรืออื่นๆ เมื่อดำเนินชีวิตตามนัยสังคหวัตถุธรรมซึ่งเป็นหลักมนุษย์สัมพันธ์ของพระพุทธศาสนาแล้วก็อาจยังคงความเป็นใหญ่ของตนไว้ได้ และปวงชนก็ย่อมสรรเสริญเขาตลอดไป ซึ่งก็ได้แก่ สามารถที่จะดำรงความเป็นผู้มียศของตนไว้ได้นั่นเอง....

อีกนัยหนึ่ง เมื่อพิจารณาถึงการปกครองแบบ พ่อปกครองลูก ในสมัยสุโขทัย... ผู้เขียนก็มีความเห็นว่า การปกครองแบบนี้ก็คือการใช้สังคหวัตถุธรรมเป็นหลักในการบริหารบ้านเมือง ซึ่งสอดคล้องกับคาถาประพันธ์ในตอนสุดท้ายของสิงคาลกสูตรนี้นั่นเอง....

และเป็นไปได้หรือไม่ ถ้าผู้เขียนจะคาดเดาว่า ระบบการปกครองทำนองนี้ในสมัยสุโขทัย บางส่วนอาจมีแนวคิดพื้นฐานมาจากสิงคาลกสูตรนี้นั่นเอง....

...............

เมื่อพระพุทธเจ้าตรัสคาถาประพันธ์นี้จบแล้ว นายสิงคาลกะก็ชมเชยพระธรรมเทศนาว่าชัดเจนแจ่มแจ้งยิ่งนัก พร้อมทั้งข้อเปรียบเทียบพระธรรมเทศนาของพระพุทธเจ้าว่า...