หลังจากที่นิสิต นักศึกษาได้เลือกหรือตั้งหัวข้อเรื่องวิทยานิพนธ์แล้ว สิ่งที่จะกระทำในขั้นตอนต่อไป คือ การกำหนดประเด็นที่จะทำการศึกษาค้นคว้าให้ชัดเจน ซึ่งการกำหนดประเด็น หมายถึง การแยกแยะรายละเอียดของหัวเรื่องวิทยานิพนธ์ที่ศึกษาออกเป็นหัวข้อย่อย ๆ ซึ่งในทางการวิจัยเรียกว่า วัตถุประสงค์หรือความมุ่งหมายของการวิจัย นั่นเอง เพราะหัวข้อเรื่องวิทยานิพนธ์ที่ตั้งมาไม่ชี้ชัดให้เห็นว่า นิสิต นักศึกษาจะศึกษาค้นคว้าอะไรบ้างในเรื่องที่ตั้งขึ้นมา ซึ่งการกำหนดวัตถุประสงค์หรือความมุ่งหมายของการวิจัย มีวิธีการ หลักเกณฑ์และประโยชน์ ดังนี้
1. วิธีการกำหนดวัตถุประสงค์หรือความมุ่งหมายของการวิจัย
การกำหนดวัตถุประสงค์หรือความมุ่งหมายของการวิจัย คือ การที่นิสิต นักศึกษา ผู้ที่จะทำวิทยานิพนธ์ระบุให้ชัดเจนว่าในหัวข้อเรื่องที่จะทำนั้น ต้องการศึกษาเรื่องอะไรบ้าง ซึ่งโดยทั่วไป การกำหนดวัตถุประสงค์หรือความมุ่งหมายของการวิจัยจะต้องให้สอดคล้องหัวข้อเรื่องวิทยานิพนธ์ที่จะศึกษาค้นคว้า ปกติแล้ววัตถุประสงค์หรือความมุ่งหมายของการวิจัยข้อแรกจะเอาชื่อเรื่องที่จะทำตั้ง ตัวอย่างเช่น เรื่องเกี่ยวกับ ความรู้ เจตคติเชิงวิทยาศาสตร์ของนกศึกษาชั้นปีที่ 1 มหาวิทยาลัยเอกชนแห่งหนึ่ง นิสิต นักศึกษาที่จะทำการศึกษาอาจจะระบุวัตถุประสงค์หรือตั้งประเด็นที่จะศึกษา ได้แก่ 1)เพื่อศึกษาความรู้ทางวิทยาศาสตร์ของนักศึกษาชั้นปีที่ 1และ 2) เจตคติเชิงวิทยาศาสตร์ของนักศึกษาชั้นปีที่ 1 จะเห็นได้ว่าจากตัวอย่างข้างต้น นิสิต นักศึกษาได้ระบุวัตถุประสงค์กว้าง ๆ ว่าจะศึกษาอะไรบ้าง 2 ประเด็นอย่างชัดเจน ซึ่งเมื่อเขียนสามารถแตกแยกแยะ แจกแจงวัตถุประสงค์หรือความมุ่งหมายของการวิจัยให้ละเอียดขึ้นอีกได้
2. หลักเกณฑ์ในการกำหนดวัตถุประสงค์หรือความมุ่งหมายของการวิจัย
ในการกำหนดวัตถุประสงค์หรือความมุ่งหมายของการวิจัย มีหลักปฏิบัติง่าย ๆ คือ ความชัดเจน ครอบคลุม ไม่ซ้ำซ้อนและมีความสัมพันธ์หรือความเชื่อมโยงกับชื่อเรื่อง
2.1 ความชัดเจนของวัตถุประสงค์หรือความมุ่งหมายของการวิจัย หลังจากที่นิสิต นักศึกษาทำการแยกแยะประเด็นกว้างไว้ ขั้นต่อไปคือกำหนดวัตถุประสงค์หรือความมุ่งหมายของการวิจัยให้ชัดเจน ไม่คลุมเครือ เพิ่มเติมรายละเอียดให้กระชับและได้ใจความตรงตามชื่อเรื่องที่จะทำการศึกษาค้นคว้า เช่น จากชื่อเรื่อง ความรู้ เจตคติเชิงวิทยาศาสตร์ของนักศึกษาชั้นปีที่ 1 มหาวิทยาลัยเอกชนแห่งหนึ่ง สามารถตั้งวัตถุประสงค์หรือความมุ่งหมายของการวิจัย ดังนี้ 1)เพื่อศึกษาความรู้ทางวิทยาศาสตร์ของนักศึกษาชั้นปีที่ 1 ของมหาวิทยาลัยเอกชนแห่งหนึ่ง 2) เพื่อศึกษาเจตคติเชิงวิทยาศาสตร์ของนักศึกษาชั้นปีที่ 1 ของมหาวิทยาลัยเอกชนแห่งหนึ่ง 3)เพื่อเปรียบเทียบความรู้ เจตคติเชิงวิทยาศาสตร์ของนักศึกษาชั้นปีที่ 1 ของมหาวิทยาลัยเอกชนแห่งหนึ่งที่มีสถานภาพต่างกัน จะเห็นว่ามีความชัดเจนขึ้นว่าจะศึกษาอะไรบ้าง
2.2 วัตถุประสงค์หรือความมุ่งหมายของการวิจัยต้องไม่มีความซ้ำซ้อนของประเด็นที่ศึกษา จะพบบ่อยครั้งที่นิสิต นักศึกษาระบุวัตถุประสงค์หรือความมุ่งหมายของการวิจัยซ้ำซ้อนกับข้อที่เคยระบุมาแล้ว เพียงแต่เปลี่ยนการใช้คำหรือมีการเรียบเรียงคำใหม่เท่านั้น ซึ่งนิสิต นักศึกษาคิดว่าเป็นละข้อ ปัญหาเหล่านี้สามารถหลีกเลี่ยงได้หากนิสิต นักศึกษาพิจารณาประเด็นหรือกรอบที่กำหนดไว้กว้าง ๆ ว่าใช้ตัวแปรหรือข้อมูลเดียวกันหรือไม่ ถ้าเป็นตัวเดียวกันควรยุบรวมกัน เขียน เรียบเรียงให้มีความชัดเจน ไม่คลุมเครือ
2.3 ความสัมพันธ์ระหว่างวัตถุประสงค์หรือความมุ่งหมายของการวิจัย นิสิต นักศึกษาต้องเขียนวัตถุประสงค์หรือความมุ่งหมายของการวิจัยให้ชัดเจนและไม่ซ้ำซ้อนกันแล้ว ต้องจัดลำดับความสัมพันธ์ระหว่างวัตถุประสงค์หรือความมุ่งหมายของการวิจัย ให้ลดหลั่นลงไปตามความสำคัญ และแต่ละข้อหรือประเด็นหากมีความชัดเจนแล้ว นิสิต นักศึกษาไม่จำเป็นต้องแสดงรายละเอียดเพิ่มเติมอีกก็ได้ ซึ่งโดยทั่วไปแล้ววัตถุประสงค์หรือความมุ่งหมายของการวิจัยแต่ละหัวข้อเรื่องไม่ควรจะมีมากเกิน 3-4 ข้อก็พอเพียงแล้ว แต่อย่างไรก็ตามไม่มีกฎตายตัว ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับหัวเรื่องวิทยานิพนธ์ด้วยว่ามีประเด็นที่จะให้ศึกษามากน้อยเพียงใด
3. ประโยชน์ของการกำหนดวัตถุประสงค์หรือความมุ่งหมายของการวิจัย ประโยชน์ที่เกิดจาการการกำหนดวัตถุประสงค์หรือความมุ่งหมายของการวิจัย มีดังนี้ 1)ทำให้นิสิต นักศึกษาเกิดความชัดเจนว่าตนจะต้องศึกษาในเรื่องใดบ้างเกี่ยวกับหัวข้อนั้น 2)ทำให้ทราบว่าจะต้องเก็บรวบรวมข้อมูลอะไรบ้างในการทำวิทยานิพนธ์เรื่องนั้น ๆ 3) ทำให้ทราบว่าจะต้องใช้สถิติใดบ้างในการวิเคราะห์ข้อมูล 4)ทำให้ทราบว่าจะรายงานผลการวิจัยและสรุปผลการวิจัยอะไรบ้าง รวมทั้งสามารถตรวจสอบผลการวิจัยได้ด้วยไม่มีความเห็น