บันทึกนี้ขอมาต่อหลัก 2 "สิ่งแวดล้อม" หลัก 3 "ความสัมพันธ์" และเรื่อง "คน" ที่ยังคงค้างค่ะ

ขนาดครอบครัวที่เป็นจริง มีคน 3 วัยอยู่ด้วยกัน และใหญ่กว่าที่คาดไว้เล็กน้อย

ที่ติดใจคือจากภาพชาวบ้านที่เห็น บุรุษฉกรรจ์มีน้อยมาก สตรีวัยทำงานก็มีน้อยกว่าผู้สูงอายุ 

แปลว่ารายได้ส่วนใหญ่มาจากแรงงานของบุรุษวัยฉกรรจ์หรือเปล่า ความปรารถนาจะมีทายาทจึงมุ่งไปที่ลูกชายมากกว่าลูกสาว  สามีไม่อยากมีลูกเพิ่ม หรือว่าตรงนี้มีเรื่องของประเพณีการแต่งงานแบบอินเดียเข้ามามีอิทธิพลด้วย แล้วน้ำหนักด้านไหนมีมากกว่า

ทัศนคติในมุมนี้สำคัญในแง่การสืบทอดทายาทของชุมชน หากเปลี่ยนมุมมองได้ ชุมชนนี้ก็จะมีขนาดขยายขึ้นได้ ไม่เล็กลงๆอย่างที่ได้เจอ

ต้นทุนทำกินของแต่ละครอบครัวมีเยอะทีเดียว เฉลี่ยคนละไร่ครึ่งนี่อ่ะ ที่สนใจกลับเป็นเรื่องของผู้มีฐานะดี บริหารที่ดินอย่างไร ทิ้งเฉยๆหรือหารายได้ผ่านการให้เช่า หรือจ้างคนมาทำให้

มีต้นไม้ใช้เป็นฟืนได้ มีต้นไม้ใกล้บ้าน มีป่าใกล้เคียง มีต้นน้ำอยู่ใกล้หมู่บ้าน มีแม่น้ำอยู่ใกล้บ้าน อนาคตเรื่องการมีไฟฟ้าใช้ไม่น่าเป็นห่วง ต้นทุนมีเพียบ

ที่ควรค้นหาต่อ คือ เรื่องความเป็นเจ้าของพลังงานไฟฟ้าเอง กฎหมายอินเดียเปิดกว้างและเอื้อให้แค่ไหน 

ไปเปิดดูแผนที่ของกูเกิล พื้นที่ของเมืองนี้มีสถาบันการศึกษามากมาย มีรพ.มากมาย มีบ้านพักฟื้นด้วย

ในส่วนตัวเห็นว่าอย่างหลังนี้เหมาะสำหรับรูปแบบโฮมเสตย์ของที่นี่มากๆ ต้นทุนไฟฟ้าพลังน้ำเป็นต้นทุนของหมู่บ้านที่สร้างได้ ต้นทุนวิศวกรน่าจะมีอยู่ที่มหาวิทยาลัยของเมืองนี้บ้างละน่า ไม่มีก็ชวนคนไทยไปช่วยกัน

ความเป็นคนกลุ่มน้อย มีหมอลูกหลานชุมชนเป็นต้นทุนอยู่แล้ว 2 คน นี่แหละต้นทุนที่ชักนำให้กลับมาช่วยหมู่บ้านได้ หากเขาทั้ง 2 เข้าใจ ภูมิปัญญาด้านสมุนไพรช่วยได้มากมายนี่ก็เป็นต้นทุนที่มีอยู่แล้ว   

 วิธีการได้น้ำมาใช้ ใช้บาดาล น่าจะเป็นเหตุผลเรื่องภัยธรรมชาติด้วยหรือเปล่า แหล่งน้ำของอินเดียที่เป็นแม่น้ำ หากจะใช้สอยแบบประปาบ้านเรามีหลายเรื่องที่ต้องพึ่งพาสำหรับหมู่บ้านนี้ ที่แน่ๆก็พึ่งพาปัญญาคนหนุ่ม และต้นทุนการสร้างประปา มีรายได้ขนาดที่เป็นอยู่ เป็นไปได้ยากสำหรับการลงทุนเรื่องประปา หากงบประมาณท้องถิ่นไม่มีลงมาช่วย

ในส่วนตัวหมอมองเห็นว่า เรื่องหลักที่ควรพัฒนาเพื่อสร้างฐานของชุมชนไว้หนุนให้กับจุดแข็งที่มี เป็นเรื่องของสุขาภิบาลน้ำและการจัดการของเสียในชุมชนให้ได้สุขลักษณะคืนมา

ถ้าทำตรงนี้ให้ดีในระดับครัวเรือน ชุมชนได้ต้นทุนคืนมาอีกมากมายทีเดียว ทั้งเรื่องสุขภาพที่ดีขึ้นลดรายจ่ายครัวเรือน เพิ่มรายได้

พวกเขายังเลี้ยงวัว นี่ก็เป็นต้นทุนทางการเกษตรและพลังงานที่ดีสำหรับครัวเรือนค่ะ 

การแต่งงานในเครือญาติ ส่งสัญญาณอีกมุมเกี่ยวกับสังคม มีบางอย่างสะกิดใจเกี่ยวกับความยอมรับที่ชุมชนรอบข้าง มีต่อชุมชนแห่งนี้  ที่สะกิดใจกับเรื่องนี้ เพราะเรื่องชนชั้นในอินเดียเป็นอะไรที่ยังซ่อนลึกอยู่ในสังคมอย่างเงียบๆ  ชุมชนนี้ถูกจัดเป็น "หริชน" ในสายตาคนส่วนใหญ่หรือเปล่า

การแต่งงานกันเองในเครือญาติ อาจจะเป็นต้นเหตุที่ทำให้อัตราเกิดต่ำอย่างที่เป็นอยู่ และมีเหตุซ่อนลึกเชื่อมไปหาความไม่ต้องการบุตรสาวของพ่อแม่ก็เป็นได้

คนและสัตว์เลี้ยงอยู่ใกล้กันมาก น่าสนใจเรื่องการให้วัคซีนป้องกันโรคที่ได้รับจากรัฐบาลอินเดียว่าครอบคลุมขนาดไหน และให้ข้อมูลแหล่งแพร่โรคทางเดินอาหารและทางเดินหายใจที่อยู่ใกล้ตัวมาก

ชุมชนนี้นับถือพุทธ คงจะไม่มีเรื่องของสุรา แต่เรื่องยาสูบน่าจะไม่ต่างจากคนอินเดียทั่วไปหรือเปล่า

เรื่องของการทำนา น่าสนใจเรื่องพันธุ์ข้าวที่ปลูก และผลผลิตที่ได้ เพื่อนำมาใช้ต่อในการช่วยคิดเรื่องฐานพึ่งพิงตนเองต่อประเด็นโฮมเสตย์

การไม่ผลิตสินค้าเพื่อตลาดภายนอกหรือธุรกิจ ในส่วนตัวกลับหนุน เพราะมีอีกหลายเรื่องที่เป็นต้นทุนพึ่งตัวเองได้ หากพวกเขาเข้าถึงฐานความรู้

ที่ไม่หนุนเพราะเห็นว่า เป็นเรื่องค่อยเป็นค่อยไปจะให้คุณกว่าสำหรับการดำรงไว้ซึ่งวัฒนธรรมที่งดงามอยู่แล้วของชุมชนแห่งนี้

ในภาพที่เห็นเด็กฟ้อนรำให้ชม มีเด็กๆนั่งลุ้น และภาพอุ๊ยที่มาเข้าแถวต้อนรับบ่งบอกว่าเรื่องของต้นทุนด้านอาหารและเติมเต็มความรู้เพื่อไม่ให้เกิดภาวะขาดอาหารและอาหารเกินเป็นเรื่องควรหยิบจับขึ้นพัฒนาอีกเรื่อง

คอมพิวเตอร์มี 5 เครื่อง ในส่วนตัวคิดว่า ใช้ประโยชน์ให้เต็มที่ได้เมื่อไร ยิ่งทำให้ต้นทุนชุมชนสูงขึ้นไปอีก

จะว่าไปแล้วการพัฒนาชุมชนที่นี่ เห็นด้วยว่าต้องการภาคีจากทุกภาคอย่างที่ท่านเอ่ยถึง

ทั้งหมดนี้คือเรื่องช่วยคิดเบื้องต้น มีข้อมูลเพิ่มเติมจากเจ้าบ้านคือชุมชนเมื่อไร จะมาช่วยคิดต่อค่ะ

28 กย.54