เห็ด...กับความพอเพียง
การเพาะเห็ดเป็นอีกอาชีพหนึ่งที่พี่น้องเกษตรกรมีความสนใจในการเพาะ เพื่อการบริโภค และการจำหน่ายเพื่อเพิ่มรายได้ให้กับครอบครัว เนื่องจากเห็ดจัดเป็นอาหารอันโอชะ กินได้ทุกเพศทุกวัย มีคุณค่าทางโภชนาการสูง โดยเฉพาะเห็ดฟางจะเป็นโปรตีนค่อนข้างสูง วิตามิน และแร่ธาตุ อีกทั้งยังมีกรดอมิโนที่สามารถสร้างภูมิคุ้มกันในการป้องกันและรักษาไข้หวัดได้อีกด้วย ดังนั้นพี่น้องชาว Blog ที่มีปัญหาเกี่ยวกับสุขภาพ 3 วันดี 4 วันไข้ ลองหันมาบริโภคเห็ดฟางลองดูนะครับ
นอกจากนั้นพี่น้องชาว Blog ที่มีปัญหาเรื่องระบบขับถ่าย คือถ่ายไม่เป็นเวลา หรือ 3 - 4 วัน ถ่ายครั้งหนึ่งนั้น ลองหันมากินเห็ดลองดูนะครับ เป็นเห็ดอะไรก็ได้ขอเพียงว่าเป็นเห็ดที่กินได้ (Edible Mushroom) โดยเฉพาะเห็ดขอนขาว เห็ดบด และกินเป็นประจำรับรองครับว่าความเครียดจากระบบขับถ่ายจะหายไป
นี่จึงเป็นที่มาแห่งเรื่อเล่าของวันนี้ครับว่า เมื่อวาน 18 กุมภาพันธ์ 2550 ผมได้เดินทางไปแลกเปลี่ยนเรียนรู้เรื่องการเพาะเห็ดฟางในโรงเรือน ที่หมู่บ้านนักรบไทย ตำบลบุ่งแมลง กิ่งอำเภอสว่างวีรวงศ์ จังหวัดอุบลราชธานี ตามคำเรียกร้องของพันธมิตรทางวิชาการที่ขอความร่วมมือมาตั้งสามเดือนก่อนหน้านี้
ต้องยอมรับครับว่าเมื่อผมไปถึงศาลานัดพบ ทุกคน (19 คน) ต่างตื่นเต้นดีใจ รวมทั้งผมด้วย เสมือนเคยเจอกันมาก่อน ซึ่งจริงๆ แล้วไม่เคยเห็นหน้ากันมาก่อนเลย เพียงแต่คุยกันทางโทรศัพท์ 2-3 ครั้ง แต่ความเป็นกัลยานมิตรที่ทุกคนมีให้ผมนั้นเสมือนเคยรู้จักกันมาแรมปี นี่หละครับหัวอกคนรักเห็ดฉบับ KM
เมื่อเราตั้งหลักได้เราได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้กันหลายเรื่องครับ ไล่ตั้งแต่ สูตรอาหารในการเพาะ เห็ดไม่ออกดอก โรคและแมลงศัตรูเห็ด และวัชเห็ด ซึ่งนับว่าล้วนแต่เป็นปัญหาหนักอกหนักใจของพี่น้องเกือบทุกคน มีตั้งแต่น้อยที่สุด จนกระทั่งถึงมากที่สุด แต่วันนี้ผมใคร่ขอนำเสนอการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ (ลปรร) เรื่องวัชเห็ด
วัชเห็ด คือเห็ดที่เราไม่ต้องการ ที่มักพบได้แก่ เห็ดถั่ว เห็ดขี้ควาย ( Ink Mushrooms ) แต่ที่นี่มีปัญหาคือเห็ดขี้ควาย หรือเห็ดน้ำหมึก เราจึงสนทนากันอย่างสุนทรีย และฟังอย่างลึกซึ้งเลยทีเดียว เราจึงนั่งวิเคราะห์กันว่ามันมาได้อย่างไร ซึ่งเราไม่ต้องการเลย สุดทั้ายก็พบว่าเราได้นำปุ๋ยคอก (ขี้วัว) มาใช้เป็นอาหารเสริมของเห็ดฟาง ดังนั้นสปอร์ของเห็ดขี้ควายจึงติดมาด้วย แล้วตอนที่เราฆ่าเชื้อนั้นันไม่ตาย พอได้รับสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมจึงเกิดแข่งขันกับเห็ดฟางของเรา แถมเกิดดีกว่าเห็ดฟางอีกต่างหาก แถมปล่อยน้ำหมึกออกมาทำให้เห็ดฟางเราไม่น่ารับประทานแล้วจะกำจัดวัชเห็ดนี้ได้อย่างไร น้าพัน หนึ่งในกลุ่มเกษตรกรที่เพาะเห็ดฟางด้วยกันบอกว่าตนไม่มีปัญหานี้เลย เนื่องจากตอนอบฆ่าเชื้อโรงเรือนตนเองอบที่อุณหภูมิ 70 องศาเซลเซียส ใช้เวลานาน 4 ชั่วโมงติดต่อกัน ผมจึงย้อนถามพี่น้องที่มีปัญหาดังกล่าวว่าได้ทำเช่นนี้หรือไม่ ส่วนมากตอบเป็นเสียงเดียวกันครับว่าไม่ เนื่องจากอบอุณหภูมิเพียง 65 องศาเซลเซียส ทุกคนจึงถึงบางอ้อ ว่าเป็นเช่นนี้เอง
จากสภาพปัญหาดังกล่าว ซึ่งเกิดซ้ำแล้วซ้ำเล่าสำหรับพี่น้องเกษตรกรที่มีความยากจนเป็นทุนอยู่แล้ว จึงได้ผลผลิตที่ต่ำ ไม่พอเพียงในการบริโภค และการนำไปขายเพื่อนำเงินมาซื้อปัจจัยการผลิต หรือใช้จ่ายในระดับครัวเรือน สำหรับแนวทางการจัดการความรู้ในครั้งนี้น่าจะเป็นหนทางการนำไปสู่การผลิตให้พอเพียงในระดับครัวเรือน และชุมชนได้
ขอบคุณครับ
อุทัย อันพิมพ์
19 กุมภาพันธ์ 2550
ความเห็น (19)
จารย์ครับ
พี่น้องที่มุกดาหาร เพาะเห็ดขอนขาว เปิดปากถุงแล้วเห็ดออกดอกมากแค่ชุดเดียว วันต่อๆมา เก็บได้เพียงวันละ 2-3 กก. ครับ ผมคาดว่าจะเกิดจาก
1 อากาศร้อนไปหรือไม่ ช่วงนี้อากาศเปลี่ยน พี่น้องเล่นคลุมพลาสติกดำไว้ตลอด
2 หรือเป็นโรคติดเชื้อไม่พึงประสงค์อย่างที่อาจารย์ว่า เพราะสังเกตุเห็นอาการ ตุ่มดอกเห็ดเล็กๆที่ควรจะโตแห้งเป็นสีน้ำตาลดำครับ เคยเห็นตอนอาจารย์มาสาธิตที่ดงหลวง ได้เอาสารชีวภาพหรือฮอร์โมนที่เป็นผงสีเขียวๆชื่อออกไทยๆมาให้ดู อยากซื้อมาลองใช้ก็ลืมชื่อแล้วครับ
อย่างไรเสียหากไม่เป็นการรบกวนมากเกินไป ขอความอนุเคราะห์ด้วยครับ
ป.
เครือข่ายไทบรูดงหลวง
กินเมนูเห็ดทีไร หน้าอาจารย์อุทัยลอยมาทุกที
- ตื่นแล้วครับ อาจารย์ศิริพงษ์
- แต่สายหน่อยครับ เพราะระบบการนอนชักจะไม่ค่อยได้เรื่องแล้วครับตอนนี้
ขอบคุณครับ
อุทัย
ขอบคุณมากนะครับพี่ธวัช ที่ยังระลึกถึงตลอดมา
ถ้ามีโอกาสอย่าลืมมาดู KM อีสานนะครับ
ด้วยความระลึกถึงทุกท่านที่ สคส.ครับ
อุทัย อันพิมพ์
ตอบคำถามคุณทองเปลี่ยนครับ
เห็ดขอนขาวเป็นเห็ดที่เหมาะกับสภาพแวดล้อมของภาคอีสานมากครับ ดังนั้นการเกิดดอกต้องเกิดตลอดทั้งปี ไม่ใช่เกิดเพียงชุดเดียว หรือได้ผลผลิตเพียงนิดๆ หน่อยๆ นะครับ หากได้ผลผลิตเท่าที่เล่าให้ฟังถือว่าล้มเหลวครับ ต้องรีบหาทางแก้ไขอย่างเร่งด่วน
ปกติห็ดขอนขาวชอบร้อนอยู่แล้ว แต่เป็นร้อนชื้น อุณหภูมิที่เหมาะสมอยู่ระหว่าง 32 - 35 องศาเซลเซียส ความชื้นสัมพัทธิ์ 80-90 เปอร์เซนต์
ถ้าดอกเห็ดกำลังจะเกิด แต่แห้งตายก่อนนั้น ผมคิดว่าน่าจะมาจากความชื้นไม่พอนะครับ กล่าวคือภายในโรงเรือนแห้งเกินไป ต้องปรับความชื้นเพิ่ม
เห็ดขอนขาวจะเกิดดกดก และเร็วนั้น จะต้องใด้รับแสงสว่าง เพื่อจะได้กระตุ้น และพัฒนาโครงสร้างของเส้นไย ในการรวมตัวกันเป็นดอกเห็ด ดังนั้นการใช้ผ้าสีดำ ปิดคลุมทับทั้งหมดจึงไม่ถูกต้องนัก ต้องพิจารณาให้แสงเข้าได้นะครับเห็ดจึงจะออกดอก
คำตอบนี้เป็นข้อสังเกตุเบื้องต้นนะครับ ลองปรับดูน่าจะแก้ไขปัญหาได้ หากมีอะไรเพิ่มเติม ผมยินดีแลกเปลี่ยนตลอดเวลาครับ
ขอบคุณครับ
อุทัย
- เห็ดขี้ความกินแล้วเมาไหมครับ
- อันนี้น่ากินนะครับ
สวัดดีครับ คุณอุทัย
พอดีช่วงนี้ ผู้สวนใจที่จะเลี้ยงเห็ดเป็นอาชีพเสริม เห็นทางคุณอุทัย มีความรอบรู้ดีและมีประสบการณ์เยอะ เลยขอรบกวนสอบถาม ขอมูลเพิ่มเติมครับ ว่าจะรองทำโรงเรือนเล็กๆก่อน แต่ก็กลัวที่จะขาดทุน ผมจะถามป็นข้อๆเพื่อความเข้าใจง้าย
1. โรงเรือนควรจะมีขาดเท่าไหร่ดีครับถึงจะเหมาะ
2. เห็ดที่เพาะเป็นถุงขายราคา ราคาถุงเท่าไหร่ครับ
3. เห็ดออกดอกนานก็วันครับ ที่จะเก็บขายได้
4. โครเห็ดที่ควรระวังมีอะไรบ้างครับ แล้วแก้ไขยังงัย
5. ควรรดน้ำวันละกี่ครั้งครับ
6. แล้วถ่าลงทุนทำแล้วจะเสี่ยงขาดทุนสูงไหมครับที่ทางคุณอุทัย เคยทำมา
7. จะได้ทุนเกินเร็วไหมครับ
รบกวนคุณอุทัยตอบด้วนนะครับ จะขอบพระคุณเป็นอย่างสูง
เรียน คุณอุทัย
ครั้งแรกดิฉันเริ่มเพาะนางฟ้าภูฐาน ได้ผลพอสมควรแต่พออากาศหนาวมากๆ (อยู่ลำพูน) ผลผลิตเริ่มน้อยลงจนหายไปในที่สุด ก็พักโรงเพาะ 2 เดือน พอเดือนเมษายน ก็ลองเอาเห็ดลมมาลงปรากฏว่าผลผลิตไม่ได้เลย อยากเรียนถามว่าสาเหตุเกิดจากอะไรคะ รดน้ำวันละ 3 เวลาตามปกติ
และช่วงนี้จะเอาเห็ดฮังการีลงพร้อมกันได้หรือไม่ ขอทราบธรรมชาติของเห็ดฮังการีด้วยค่ะ
ขอบคุณค่ะ
มล /ลำพูน
เรียน คุณอุทัย
ดิฉันจะเริ่มเพาะเห็ดนางฟ้าภูฐาน โดยดิฉันอยากทราบว่า
1. ในโรงเพาะเห็ดภูฐานถ้าเราจะลงเห็ดประเภทอื่นร่วมด้วยได้หรือไม่
2. ดิฉันสนใจเห็ดเป๋าฮื้อ ดิฉันจะหาความรู้ในการเพาะเห็ดเป๋าฮื้อได้จากที่ใด และจะหาซื้อเชื้อเห็ดได้จากที่ไหน
รบกวนคุณอุทัยช่วยกรุณาให้ความรู้และตอบด้วยนะคะ ขอขอบพระคุณเป็นอย่างสูง
นายจักรพงศ์ โสตสุภาพ
เรียนคุณอุทัย
ผมได้มีโอกาสอ่านหนังสือที่เกี่ยวกับการเพาะเห็ดต่างๆและมีความสนใจอยากจะทำกิจการที่เกี่ยวกับการเพาะเห็ด แต่ยังขาดแคลนทุนทรัพย์ จึงอยากจะทราบว่าธุรกิจนี้มีแฟรนไชด์หรือผู้สนับสนุนโครงการที่เกี่ยวกับการเพาะเห็ดบ้างมั๊ยครับ ถ้าทราบแล้วกรุณาแจ้งให้ผมทราบด้วยนะครับ เมื่อผมสำเร็จในธุรกิจแล้วผมจะช่วยเหลือสังคมอย่างแน่นอนครับ ขอบคุณครับ
ณรงค์ศักดิ์ แย้มจินดา
เพิ่งเปิดเจอเว็บไซด์ของอาจารย์ พอดีว่าต้องการลงทุนเพาะปลูกเห็ดแต่ไม่มีความรู้เลย ขอปรึกษาอาจารย์ ช่วยตอบให้หน่อยนะครับ
ผมอยู่อ.นครชัยศรี จ.นครปฐม ต้องการลงทุนเพาะปลูกเห็ดเนื่องจากมีคนแนะนำว่าลงทุนไม่สูงสามารถเก็บขายได้ทุกวัน จึงสนใจแต่ไม่มีความรู้ อยากทราบว่า
1. กรณีลงทุนครั้งแรกต้องให้งบประมาณเท่าไหร่(ทำไม่ใหญ่มาก ต้องการเรียนรู้ก่อน)
2. ถ้าไม่มีหม้อนึ่งความดัน ต้องการหาเชื้อเห็ดที่สำเร็จสามารถปลูกได้เลย ไม่ต้องมาถ่ายเชื้อมีขายมั้ยต้นทุนสูงหรือไม่
3. ตลาดปัจจุจบันควรปลูกเห็ดอะไร และแถวจ.นครปฐมปลูกได้มั้ย
4.สนใจเกี่ยวกับเห็ดหอมสด และเห็นโคนญี่ปุ่นต้องลงทุนสูงหรือไม่ ดูแลรักษายากกว่าเห็ดฟางหรือเห็นนางฟ้าหรือเปล่า และแถวจ.นครปฐมปลูกได้มั้ย
5.เห็ดอะไรที่ดูแลรักษาง่ายและให้ผลผลิตได้ดี
6. ถ้าต้องการเรียนรู้ หรือดูสถานที่เพาะเห็ดจริงมีให้ดูมั้ยและดูได้ที่ไหน หรือมีหนังสือแนะนำหรือไม่
ขอถามแค่นี้ก่อนนะครับ ขอขอบคุณมากครับ
ณรงค์ศักดิ์
อาจารย์คะอยากสอบถามคะ
คือว่าหนูต้องทามรายงานเกี่ยวกับเห็ดคะ อยากทราบว่ามีเห็คประเภทใดบ้างที่เรานิยมรับประทานกันแต่ยังไม่สามารถเพาะปลูกได้ในปัจจุบัน คือหาข้อมูลมาแล้วแต่มันก็ค้านกันบ้างเนื่องจากในต่างประเทศบางที่เค้าก็ใช้วิธีที่จัดสิ่งแวดล้อมให้เหมาะสม อย่างเช่นเห็ดที่ขึ้นตามป่าหรือเห็ดที่ขึ้นเฉพาะเจาะจงกับต้นไม้บางชนิดเค้าก็ปลูกป่ากันหรือปลูกต้นไม้นั้นๆเพื่อให้เห็ดขึ้น อยากทราบจริงๆคะว่าเห็ดชนิดใดที่ยังเพาะปลูกไม่ได้
ขอบคุณล่วงหน้านะคะ
เรียน คุณนิศาชล
- เห็ด เกือบทุกชนิดสามารถที่จะนำมาเพาะให้เกิดดอกได้ครับ
- แต่ว่าถ้าจะนำมาเพาะให้เกิดความคุ้มค่าทางเศรษฐกิจแล้วนั้น ต้องพิจารณาดูกันอีกครั้งครับ
- ประเทศไทยเป็นประเทศที่เหมาะต่อสภาพการเจริญติบโตของเห็ดมากที่สุดแล้วครับ เพราะเห็ดส่วนใหญ่ชอบสภาพความร้อนชื้น
- เห็ดเศรษฐกิจที่น่าเพาะให้ติดตาม Blog วันนี้นะครับ เดี๋ยผมจะเอารายละเอียดให้
อาจารย์คะตอนนี้กำลังเพาะเห็ดขอนขาวแต่ผลผลิตออกมาชุดแรกเยอะและดอกใหญ่แต่พอชุด2กับดอกเล็กและบานเร็วอยากทราบปัญหาเกิดจากอะไรและต้องแก้ไขอย่างไรคะ
ขอบคุณล่วงหน้านะคะ
อยากทราบว่ามีสมุนไพรชนิดไหนที่จะนำมาฆ่าหนอนในก้อนเห็ดได้บ้างครับ
0848281738
ทำไมเพาะเห็ดไม่ค่อยออกดอกค่ะ เพาะมาประมาณ 1 เดือนแล้ว และดอกเห็ดก็งอด้วย อุณหภูมิ การเพาะเห็ดภูฐานอยูที่เท่าไรค่ะ
แล้วหนอนอยู่ในก้อนเห็ดเกิดจากอะไรค่ะ ใช้อะไรถึงจะหาย