สรุปผลการสำรวจปัญหาขยะและข้อเสนอแนวทางแก้ไขต่ออาจารย์ผู้สอนรายวิชา ๐๐๓๕๐๐๑ หนึ่งหลักสูตรหนึ่งชุมชน

ทีมผู้ประสานงานรายวิชา ๐๐๓๕๐๐๑ หนึ่งหลักสูตรหนึ่งชุมชน ลงพื้นที่สำรวจปัญหาขยะในพื้นที่ชุมชนมหาวิทยาลัย วิทยาเขต ม.ใหม่ ในช่วงเดือนที่ผ่านมา เพื่อนำเสนอสภาพปัญหาขยะต่ออาจารย์ผู้สอนฯ เพื่อพิจารณาหามาตรการร่วมกันในการแก้ปัญหาร่วมกันโดยใช้การจัดการเรียนรู้ของรายวิชาเป็นกลไกขับเคลื่อน

๑) คำนิยาม ชุมชนมหาวิทยาลัย

• ชุมชนมหาวิทยาลัย หมายถึง กลุ่มคนทุกกลุ่ม คนทุกคน ที่อาศัยหรือมีกิจวัตรประจำอยู่ในพื้นที่มหาวิทยาลัยและชุมชนรอบ ๆ มหาวิทยาลัย 
• กลุ่มคนทั้งหมดทั้งภายในมหาวิทยาลัย ได้แก่ นิสิตและบุคลากรของมหาวิทยาลัย และกลุ่มคนในชุมชนรอบๆ มหาวิทยาลัย ได้แก่ ชุมชนในเขตพื้นที่เทศบาลตำบลขามเรียงและชุมชนเทศบาลตำบลท่าขอนยาง  และรวมถึงประชากรแฝงทั้งหมดที่เข้ามาอาศัยร่วมกิจกรรมกัน

๒) ปริมาณการก่อขยะ

• ชุมชนมหาวิทยาลัยทั้งหมด ผลิตขยะต่อวัน ประมาณ ๕๐ ตัน หรือ ๕๐,๐๐๐ กิโลกรัมต่อวัน (อัตราคำนวณเฉลี่ยทั่วไป คือ คนหนึ่งคนจะผลิตขยะประมาณ ๑ กิโลกรัมต่อวัน)
• ชุมชนภายในมหาวิทยาลัย ประมาณ ๕-๑๐ ตันต่อวัน 
• ชุมชนเทศบาลท่าขอนยาง ประมาณ ๒๐ - ๓๐ ตันต่อวัน 
• ชุมชนเทศบาลขามเรียง ประมาณ ๑๐-๒๐ ตัน 
• การเก็บขนขยะต่อวันอยู่ที่ประมาณ ๒๐ ตัน  นั่นคือขยะเหลือที่อาจสะสมไปเรื่อย ๆ วันละ ๓๐ ตัน
• มหาวิทยาลัย เก็บขนได้ประมาณ ๕ ตันต่อวัน
• เทศบาลท่าขอนยาง เก็บขนได้ประมาณ ๑๐ ตันต่อวัน
• เทศบาลขามเรียง เก็บขนได้ประมาณ ๕ ตันต่อวัน 
• ขยะที่เก็บขนจะไปทิ้งที่บ่อขยะบ้านหนองปลิง ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม 
• บ่อขยะห่างจากชุมชนมหาวิทยาลัยประมาณ ๒๕ กิโลเมตร 
• มีค่าธรรมเนี่ยมในการทิ้งขยะตันละ ๔๐๐ บาท 
• ขยะที่หนองปลิงมีพื้นที่เพียง ๔๙ ไร่ กำลังจะเต็มพื้นที่ ปัจจุบันรับขยะวันละ ๙๐ ตันเป็นขยะจากชุมชนเทศบาลเมืองมหาสารคาม ๖๐ ตันต่อวัน และขยะจากชุมชนมหาวิทยาลัยและมหาวิทยาลัยราชภัฎอีกประมาณ ๓๐ ตัน 
• เนื่องจากพื้นที่กำลังจะเต็มแล้ว  ทางเทศบาลเมืองฯ จึงจำกัดให้ชุมชนมหาวิทยาลัยไปทิ้งที่บ่อขยะหนองปลิงเพียงวันละ ๒ รอบ เท่านั้น 

๓) สาเหตุของปัญหา

• คนในชุมชนมหาวิทยาลัย ไม่มีจิตสำนึกในการจัดการขยะ  ... ไม่แยกขยะเลย  
• หอพัก คอนโดฯ รวมกว่า ๗๐๐ แห่ง เกือบทั้งหมดไม่มีการแยกขยะ 
• ร้านอาหาร ห้างร้าน โดยเฉพาะร้านขายเนื้อย่างเกาหลี ร้านกาแฟ ก่อขยะวันละหลาย ๆ ตัน 
• ขยะในชุมชนรอบ ๆ มหาวิทยาลัย นำขยะจากหมู่บ้านมาทิ้งด้วย 
• การเก็บขนทำได้จำกัด เนื่องจากข้อจำกัดดังที่ได้กล่าวไป 

๕) แนวทางการแก้ไขปัญหา

• เปลี่ยนวิธีคิดเกี่ยวกับขยะใหม่ 
• เลิกปลูกฝังให้ทิ้งขยะ
• เลิกไปยุ่งเกี่ยวและให้ความสำคัญกับ "ถังขยะ"  เมื่อมีสิ่งเหลือใช้ ต้องไม่คิดแต่จะ "ทิ้งลงถังและหวังไปทิ้งบ้านคนอื่น"
• ให้ความหมายของขยะใหม่ แยกประเภทของขยะแบบใหม่ (อ่านละเอียดที่นี่) 
• ขยะคือ สิ่งที่หาประโยชน์อะไรไม่ได้ รีไซเคิลก็ไม่ได้ 
• วัสดุอินทรีย์ ไม่ใช่ขยะ  เช่น เศษอาหาร เศษพืช ต้นไม้ อะไรที่ย่อยสลายได้ภายในเวลาไม่นาน เหล่านี้นำไปทำปุ๋ยได้ 
• วัสดุรีไซเคิล ไม่ใช่ขยะ เช่น พลาสติกทุกชนิด โฟม ทุกอย่างนำไปรีไซเคิลได้หมด 
• แบ่งประเภทของขยะใหม่ ไม่ใช่ ขยะอินทรีย์ ขยะรีไซเคิล ขยะทั่วไป และขยะอันตราย แต่แบ่งใหม่ มีเพียง ๓ ประเภท ได้แก่ 
• ขยะฝังกลบ ทุกอย่างที่ เอาไปใช้ไม่ได้อีกแล้วแน่ ไม่มีประโยชน์ รีไซเคิลก็ไม่ได้ 
• ขยะมีพิษ เช่น แบตเตอรี่ หลอดไฟ กระป๋องยาฆ่าแมลง ฯลฯ
• ขยะติดเชื้อ เช่น ผ้าอนามัย ผ้าพันแผล ฯลฯ 
• ทุกคนต้องคัดแยกขยะด้วยตนเอง
• เริ่มจากนิสิตที่ลงทะเบียนเรียนรายวิชาฯ 
• ด้วยการกำหนดกิจกรรมเสริมหลักสูตรของรายวิชาฯ ให้ทำบัญชีจัดการขยะรายสัปดาห์ ติดต่อกันเป็นเวลา ๓ เดือน (๑๒ สัปดาห์) ด้วยกลไกการให้คะแนนฝึกวินัยเพื่อสังคมและชุมชน
• ส่งเสริมและสนับสนุนให้ทำโครงงานหรือโครงการเพื่อจัดการขยะ เช่น 
• แต่ละหลักสูตรใช้ความรู้ความเชี่ยวชาญ นำหลักวิชาการและวิทยาการต่าง ๆ มาจัดการขยะอย่างยั่งยืน 
• สร้างกระบวนการมีส่วนร่วมกับชุมชนและสังคมเพื่อร่วมกันจัดการขยะอย่างยั่งยืน 
• กำหนดหัวเรื่อง "ขยะ" เป็นวาระสำคัญในการทำงานหุ้นส่วนกับสังคมและชุมชน 
• นิสิตแต่ละกลุ่มทำโครงงาน นำเสนอแนวทางที่สร้างสรรค์ในการจัดการขยะ และลดปริมาณขยะ
• ฯลฯ
• ร่วมมือกับชุมชนและสังคม ๕ ภาคส่วน ขยายผลสู่คนอื่น เพื่อทำงานจัดการขยะร่วมกันอย่างเป็นระบบและบูรณาการกัน 
• มหาวิทยาลัย คือ นิสิตและบุคลากร
• หน่วยงานของรัฐ ทั้งระดับประเทศ ระดับจังหวัด และระดับท้องถิ่น โดยเฉพาะเทสบาลตำบลขามเรียงและเทศบาลตำบลท่าขอนยาง
• ภาคประชาสังคม ... เครือข่ายฮักแพง เมิ่งแงง คนมหาสารคาม และกลุ่มสมัชชาสุขภาพมหาสารคาม รวมถึงองค์กรทางศาสนาโดยเฉพาะวัด ฯลฯ 
• ภาคเอกชน เช่น บริษัท ห้างร้าน ร้านค้าต่าง ๆ ฯลฯ 
• ภาคสื่อสารมวลชน  

๕) ทำอย่างต่อเนื่องหลายปี 

ทำต่อเนื่องกระบวนการนี้ครบ ๔ ปี ต่อเนื่อง จะบรรลุผล ชุมชนมหาวิทยลัยมหาสารคาม จะเป็นต้นแบบของชุมชนมหาวิทยาลัยในการจัดการขยะ