การสร้างเสริมสุขภาพ (6): เรื่องการศึกษา

ได้กล่าวไว้ใน  การสร้างเสริมสุขภาพ (4) ว่า สภาพแวดล้อมทางสังคมที่มีอิทธิพลต่อสุขภาพมากๆมีสองเรื่องคือ เรื่องรายได้และเรื่องการศึกษา  ตอนที่แล้วได้กล่าวถึงเรื่องรายได้ ตอนนี้จะกล่าวถึงเรื่องการศึกษา ซึ่งดูจะเป็นเรื่องที่สำคัญกว่า

มีข้อมูลข่าวสารที่น่าสนใจของสหรัฐอเมริกา ในเอกสารเรื่อง The Effect of Educational Attainment on Adult Mortality in the United States     โดย  ROBERT A. HUMMER AND ELAINE M. HERNANDEZ  ที่แสดงให้เห็นว่า ในปี 2011 อัตราการเสียชีวิตในสหรัฐฯลดลงถึงจุดต่ำสุด ทำให้อายุคาดเฉลี่ยเมื่อแรกเกิดขึ้นถึงจุดสูงสุดที่ 81 ปีสำหรับผู้หญิง และ 76 ปีสำหรับผู้ชาย เทียบกับเมื่อ 50 ปีก่อนผู้หญิงอายุยืนขึ้น 8 ปี และผู้ชายอายุยืนขึ้นเกือบ 10 ปี  แต่ความยืนยาวขึ้นของอายุนี้ไม่เท่าเทียมกันในกลุ่มประชากรต่างๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกลุ่มประชากรที่ได้รับการศึกษาต่างกัน 

กลุ่มผู้ที่มีการศึกษาในระดับต่ำกว่าชั้นมัธยม (High school) อายุจะสั้นกว่ากลุ่มผู้ที่มีการศึกษาในระดับอุดมศึกษาเกือบ 10 ปี การศึกษาจึงเป็นปัจจัยสำคัญของการมีสุขภาพดี (การมีอายุยืนยาวเป็นตัวชี้วัดที่แสดงถึงการมีโรคภัยไข้เจ็บน้อย) อัตราการเสียชีวิตจะค่อยๆลดลงตามจำนวนปีที่ได้รับการศึกษาจนจบชั้นมัธยม หลังจากนั้นจะลดลงด้วยอัตราที่เร็วขึ้นในระดับก่อนปริญญา ปริญญาตรี ปริญญาโท และปริญญาเอก หรือวุฒิอื่นๆทางวิชาชีพ ตามจำนวนปีของการศึกษาที่เพิ่มขึ้น 

ทำไมจึงเป็นเช่นนั้น ? 

จากการวิเคราะห์ปัจจัยต่างๆที่เกี่ยวข้องพบว่า ความสัมพันธ์ระหว่างการศึกษากับอัตราการเสียชีวิตที่ลดลงนี้ ประมาณร้อยละ 30-40 เกิดจากการศึกษาช่วยสร้างเสริมสถานะทางเศรษฐกิจและสังคมที่เอื้อต่อสุขภาพ โดยเฉพาะอย่างยิ่งรายได้ที่สูงขึ้นทำให้มีวิถีชีวิตที่เอื้อต่อสุขภาพ มีโอกาสที่จะอยู่อาศัยในเขตที่ปลอดภัย กินอาหารที่มีคุณภาพ รวมทั้งเข้าถึงระบบบริการสุขภาพที่มีคุณภาพ ประมาณร้อยละ 30 เกิดจากการศึกษาทำให้เกิดพฤติกรรมสุขภาพที่ดี (เช่น ผู้ที่มีการศึกษาระดับสูงเลิกสูบบุหรี่มากกว่าผู้มีระดับการศึกษาต่ำ เป็นต้น) และประมาณร้อยละ 10-15 เกิดจากผู้ที่มีการศึกษาดีมีโอกาสที่จะอยู่ในสภาพแวดล้อมที่ความสัมพันธ์ทางสังคมดี 

นอกจากสหรัฐฯแล้ว ยังมีข้อมูลจาก 14 ประเทศของกลุ่ม OECD  (รวมสหรัฐฯด้วย) ก็แสดงให้เห็นในทุกประเทศว่า ผู้มีการศึกษาสูงอายุยืนกว่าผู้มีการศึกษาต่ำกว่าในทุกประเทศ อายุคาดเฉลี่ยเมื่ออายุ 30 ปีของผู้ที่มีการศึกษาระดับสูงสุด มากกว่าผู้ที่มีระดับการศึกษาต่ำสุด 6 ปี (ผู้ชายเกือบ 8 ปี)

เรื่องการศึกษาจึงดูจะเป็นเรื่องที่สำคัญต่อสุขภาพมากกว่าเรื่องรายได้

อำนาจ ศรีรัตนบัลล์

3 ธ.ค. 60