การเป็นวิทยากรกระบวนการ จำเป็นต้องสร้างกลยุทธในเวทีอย่างหลากหลาย ในบางเรื่องไม่อาจบริหารจัดการบนเวทีได้ ก็จำต้องสร้างพื้นที่กิจกรรมนอกเวทีหนุนเสริมการเรียนรู้ทดแทนขึ้นมา
แต่นั่นก็ต้องวิเคราะห์ก่อนว่า จำเป็น หรือหน่วงหนักแก่ผู้เรียนรู้หรือเปล่า...
ในเวทีโครงการ “ครูดี คนดี พลเมืองดี” ผมพยายามสร้างกิจกรรมขึ้นมาหนุนเสริมการเรียนรู้ของนักศึกษาโครงการฯ (ครูเป็นเลิศ) เป็นระยะๆ หากแต่กิจกรรมที่นำมาใช้เป็นฐานการเรียนรู้นั้น ผมจะหยั่งเชิงก่อนว่านักศึกษาสนใจมากมั๊ย มีความสุขกับการเรียนรู้หรือเปล่า –
โชคดีครับ, ผมเป็นวิทยากรกระบวนการ ไม่เน้นการบรรยายให้ความรู้ภาคทฤษฎี ยิ่งทีมงานบอกเล่าว่าให้ทำกระบวนการเต็มที่ ไม่ต้องพะวงด่วนสรุป หรือเฉลยให้นักศึกษารู้ว่ากระบวนการที่จัดขึ้นนั้น เป็นกิจกรรมภายใต้หลักการแนวคิด หรือทฤษฎีใด ถ้าไม่จำเป็นจริงๆ ไม่จำเป็นต้องเฉลยว่ากระบวนการดังกล่าว กำลังสอนให้เราเรียนรู้อะไร (เห็นอะไร รู้สึกอย่างไร และได้อะไรจากสิ่งที่เห็นและสิ่งที่รู้สึก)
ครับ, ทีมงานบอกเล่ากับผมเช่นนั้นจริงๆ เพราะเมื่อเปิดเรียนแล้ว อาจารย์ผู้สอนจะนำกระบวนการเหล่านี้ไป “ต่อยอดในชั้นเรียน” และนั่นคือพื้นที่แห่งการคลี่คลายอย่างแท้จริง
ในเวทีวันที่ ๗ สิงหาคม ๒๕๕๗ นอกเหนือกระบวนการเรียนรู้หลักๆ ในเวทีใหญ่ที่ผมและอาจารย์ขจิต ได้ช่วยกันออกแบบ “รุกและรับ” อย่างไหลลื่นนั้น ผมถือโอกาสให้นักศึกษาได้ใช้เวลาว่าง “วาดภาพตัวเอง” -วาดในลักษณะภาพล้อเลียน ด้วยการนำเอาจุดเด่นของตนเองออกมาสื่อสารผ่านภาพวาด เพื่อให้เพื่อนได้ทำนายทายทักว่า “เป็นใคร-ใครเป็นใคร”
กิจกรรมง่ายๆ เช่นนี้ ก่อเกิดประโยชน์หลายประการ หากไม่นับเรื่องของการสื่อสารผ่านภาพวาด ที่ในอนาคตว่าที่คุณครูเหล่านี้จะนำไปสร้างกระบวนการเรียนรู้กับเด็กนักเรียนในโรงเรียนที่ตนเองต้องไป “ฝึกสอน-สอนจริง” เมื่อเป็นครู อย่างน้อยก็ทำให้แต่ละคนได้ทบทวน ใคร่ครวญคุณลักษณะตนเอง ทั้งคุณลักษณะภายในและภายนอก พอๆ กับการชั่งวัดว่าเพื่อนแต่ละคนรู้จักมักคุ้นกันแค่ไหน สิ่งเหล่านี้คือหลักของการสังเกตพฤติกรรมกันและกัน – ให้ความสำคัญต่อกัน –รักและเข้าใจกันและกัน
และที่สำคัญ กิจกรรมทำนองนี้สร้างความเฮฮา สนุกสนานได้เป็นอย่างดี เป็นการละลายพฤติกรรมกันไปกรายๆ โดยไม่จำเป็นต้องฝากหวังไว้กับเวทีกลางที่ต้อง “ทำกระบวนการ” เสียทั้งหมด
ซึ่งเท่าที่สังเกตดู นักศึกษาดูจะมีความสุขกับกิจกรรมหนุนเสริมเหล่านี้เป็นอย่างมาก พวกเขาตื่นตัวที่จะทำ และขยับเข้าร่วม “วิพากษ์” เพื่อนบนฐานคิดของการเป็น “กัลยาณมิตร” เป็นอย่างดี เรียกเสียงเฮฮาหัวเราะเป็นระยะๆ...
บ้างก็บอกว่าเพื่อวาด (สวย) เกินจริง บ้างก็บอกว่าเพื่อนวาด (อำพราง) เกินจริงจนมองไม่ออก เรียกได้ว่าต้องร้องทุกข์ไปยัง สคบ. เพื่อคุ้มครองผู้บริโภค
ครับ, ผมว่ากิจกรรมหนุนเสริมทำนองนี้ ไม่จำเป็นต้องไปบีดบังเวลาในเวทีหลัก เราสามารถออกแบบหนุนเสริมได้อย่างไม่เคอะเขิน
กิจกรรมทำนองนี้สร้างทักษะอะไรๆ ได้หลายอย่าง เชื่อมร้อยความสัมพันธ์กันและกันได้อย่างไม่ต้องสงสัย โดยส่วนตัวผมถือเป็นกิจกรรมกลุ่มสัมพันธ์ในอีกมิติหนึ่ง เป็นกิจกรรมกลุ่มสัมพันธ์ที่ไม่จำเป็นต้อง "ตีกลองร้องเต้น" ก็ได้ มิหนำซ้ำยัง "บันเทิง เริงปัญญา" ได้เป็นอย่างดี
ภาพหลายภาพ อธิบายเชิงพฤติกรรมของเจ้าตัวด้วย ก็มี
ครับ, ผมเชื่อเช่นนั้น
๗ สิงหาคม 2557
มรภ.เชียงใหม่ ศูนย์แม่ริม (สะลวง-ขี้เหล็ก)
อ.แม่ริม จ.เชียงใหม่
สร้างสรรค์ดีนะคะ ...
แหม กิจกรรมนี้ ข้าพเจ้าเดินทางเข้ามาไม่ทัน เสียดาย ๆ ;)...
-สวัสดีครับ
-เป็นกระบวนการที่น่าสนใจนะครับ
-ผมชอบประโยคนี้"โชคดีครับ, ผมเป็นวิทยากรกระบวนการ ไม่เน้นการบรรยายให้ความรู้ภาคทฤษฎี ยิ่งทีมงานบอกเล่าว่าให้ทำกระบวนการเต็มที่ ไม่ต้องพะวงด่วนสรุป หรือเฉลยให้นักศึกษารู้ว่ากระบวนการที่จัดขึ้นนั้น เป็นกิจกรรมภายใต้หลักการแนวคิด หรือทฤษฎีใด ถ้าไม่จำเป็นจริงๆ ไม่จำเป็นต้องเฉลยว่ากระบวนการดังกล่าว กำลังสอนให้เราเรียนรู้อะไร (เห็นอะไร รู้สึกอย่างไร และได้อะไรจากสิ่งที่เห็นและสิ่งที่รู้สึก)"
-ขอบคุณครับ
เป็นกิจกรรมที่ช่วยสะท้อนตัวตนได้ดีกับการบอกเล่าผ่านรูปวาดครับ ชอบๆๆๆ
แจ้ง สคบ. เลยเหรอคะครู ^_^
ชอบกิจกรรมแบบนี้ครับ
ได้เรียนรู้กันตลอด
ขอบคุณมากๆครับ
น่ารักทุกภาพ โดยเฉพาะของคุณ Bright lilly