1. คำนามเพศหญิง ลงท้ายเสียง อิ และ อุ
1) ลงท้าย อิ และ อุ นั้น แจกรูปคล้ายกันมาก ที่แตกต่างกันก็ตรง อิ การานต์จะมีกลุ่มเสียง อิ ย เอ อยฺ ส่วนอุ ก็จะเป็นเสียง อุ ว โอ อวฺ ในลักษณะที่เทียบเคียงกันได้ ลองสังเกตดูได้ ไม่ยาก
2) คำนามเพศหญิง อิ การานต์ ใช้ มติ (ความคิดเห็น) เป็นแบบ ดังนี้
การก |
เอกพจน์ |
ทวิพจน์ |
พหูพจน์ |
อาลปน |
มเต mate |
มตี matī |
มตยสฺ matayas |
กรฺตฺฤ |
มติสฺ matis |
มตี matī |
มตยสฺ matayas |
กรฺม |
มติมฺ matim |
มตี matī |
มตีสฺ matīs |
กรฺณ |
มตฺยา matyā |
มติภฺยาม matibhyām |
มติภิสฺ matibhis |
สมฺปฺรทาน |
มตเย mataye มตฺไย matyāi * |
มติภฺยาม matibhyām |
มติภฺยสฺ matibhyas |
สมฺพนฺธ |
มเตสฺ mates มตฺยาสฺ matyās * |
มติภฺยาม matibhyām |
มติภฺยสฺ matibhyas |
อปาทาน |
มเตสฺ mates มตฺยาสฺ matyās * |
มตฺโยสฺ matyos |
มตีนามฺ matīnām |
อธิกรฺณ |
มเตา matāu มตฺยามฺ matyām * |
มตฺโยสฺ matyos |
มติษุ matiṣu |
* เป็นอีกทางเลือกหนึ่ง (แจกตาม อี การานต์ เพศหญิง)
3) คำนามเพศหญิง อุ การานต์ ใช้ เธนุ (แม่โค) เป็นแบบ ดังนี้
การก |
เอกพจน์ |
ทวิพจน์ |
พหูพจน์ |
อาลปน |
เธโน dheno |
เธนู dhenū |
เธนวสฺ dhenavas |
กรฺตฺฤ |
เธนุสฺ dhenus |
เธนู dhenū |
เธนวสฺ dhenavas |
กรฺม |
เธนุมฺ dhenum |
เธนู dhenū |
เธนูสฺ dhenūs |
กรฺณ |
เธนฺวา dhenvā |
เธนุภฺยาม dhenubhyām |
เธนฺภิสฺ dhenubhis |
สมฺปฺรทาน |
เธนเว dhenave เธนฺไว dhenvāi * |
เธนุภฺยาม dhenubhyām |
เธนฺภฺยสฺ dhenubhyas |
สมฺพนฺธ |
เธโนสฺ dhenos เธนฺวาสฺ dhenvās * |
เธนุภฺยาม dhenubhyām |
เธนฺภฺยสฺ dhenubhyas |
อปาทาน |
เธโนสฺ dhenos เธนฺวาสฺ dhenvās * |
เธนฺโวสฺ dhenvos |
เธนูนามฺ dhenūnām |
อธิกรฺณ |
เธเนา dhenāu เธนฺวามฺ dhenvām * |
เธนฺโวสฺ dhenvos |
เธนุษุ dhenuṣu |
* เป็นอีกทางเลือกหนึ่ง(แจกตาม อู การานต์ เพศหญิง จะกล่าวถึงในบทถัดๆ ไป)
4. การใช้คุณศัพท์ที่ลงท้ายเสียง อิ และ อู นั้น มักแจกรูปตามแบบ มติ และ เธนุ ตามลำดับ
* คุณศัพท์ “ลงท้ายด้วยอุ และมีพยัญชนะนำหน้าตัวเดียว” หากจะแจกรูปนามเพศหญิงโดยเติม อี เข้าไปหลัง อุ แล้วทำสนธิตามปกติ เช่น
เมื่อได้รูปที่ลงท้ายด้วยอีแล้ว ก็แจกตามแบบ เพศ หญิง อีการานต์ (แบบ นที) ได้เลย
** หากคุณศัพท์ที่ลงท้าย อุ นำไปขยายคำนามเพศชาย หรือ เพศกลาง ไม่ต้องเพิ่มเสียง อี เข้ามา**
คำศัพท์
บทนี้ไวยากรณ์น้อย จึงให้ศัพท์เยอะหน่อย
ธาตุ
นาม
|
|
แบบฝึก
1. แปลสันสกฤตเป็นไทย
मक्षिका व्रणमिच्छन्ति धनमिच्छन्ति पार्थिवाः.
नीचाः कलहमिच्छन्ति शान्तिमिच्छन्ति साधवः ॥1 ॥
|
|
2. แปลไทยเป็นสันสกฤต
3) คำนามเพศหญิง อุ การานต์ ใช้ เธนุ (แม่โค) เป็นแบบ การกที่ 1 2 3 ทวิพจน์ ทำไมตัวโรมันของอาจารย์ถึงเป็นมตีละค่ะ
คุณศัพท์ “ลงท้ายด้วยอุ และมีพยัญชนะนำหน้าตัวเดียว” หากจะแจกรูปนามเพศหญิงโดยเติม อิ เข้าไปหลัง อุ แล้วทำสนธิตามปกติ
วิธีนี้ปกตินิยมกันมากไหมค่ะ สามารถพบเห็นได้ทั่วไปหรือไม่ ?
ไม่ได้ง่ายอย่างที่คิด บาลีน่าจะง่ายกว่า
ขอบคุณครับ คุณ ศรีฯ ที่่่ช่วยดูที่ผิดให้
พอดีไป ตจว ไม่สะดวกใช้เน็ตเลยครับ
แก้ที่ผิดตามที่บอกแล้ว
การใช้คุณศัพท์ตามที่บอกนั้น มีมากครับ พบได้ทั่วไป
ขอบคุณมากครับ คุณ pap2498
2.) ชน3 หลายวรรณะ(สัมพันธการก)2 อาศัย5 ในเมือง4
ข้อนี้คำไหนเป็นอันดับที่ 1 ค่ะ ?
ขออนุญาตข้ามข้อสองไปก่อนนะค่ะ รอคำตอบจากอาจารย์หมูอีกทีว่าคำไหนเป็นลำดับที่หนึ่ง ..
1.) วิษณุ3 ยินดี4 กับการอุทิศตน2 ของเหล่าสาธุ1 และ6 ประทาน7 การหลุดพ้น5 = สาธูนำ ภกฺตฺยา วิษฺณุะ ตุษฺยติ มุกฺติ จ ยจฺฉติ
3.) นกทั้งหลาย1 เห็น3 นายพราน2 และ5 บินขึ้น6 จากพื้นดิน4 = วิหคา วฺยาธํ ปศฺยนฺติ ภูเมะ จ อุตฺปตนฺติ
4.) ด้วยอำนาจ2 แห่งปัญญา1 เราเอาชนะ4 ทุกข์3 = พุทฺเธาธฺฤตฺยา ทุะขํ ชยามิ
5.) คนเลี้ยงโค1 ดูแล4 โคทั้งหลาย3 ในป่า2 = โคโป วเน เธนูรฺรกฺษติ
6.) ด้วยความฉลาด1 และ3 ความขยัน2 ท่านได้รับ6 เกียรติยศ5 มากมาย4 = พุทฺธฺยา อุทฺโยคะ จ _ กีรตํ ลภสิ ( ส่วนที่เว้นไว้คือคุณศัพท์ที่แปลว่ามากมาย ข้อนี้คือหนูต้องผันคุณศัพท์ให้ตรงกับคำว่าเกียรติยศ (กีรฺติ)หรือเปล่าค่ะ , ถ้าใช่หนูอาจจะยังผันไม่ได้เพราะอาจารย์ยังไม่เคยให้คุณศัพท์ที่ลงท้ายสระอิเลยคะ มีแค่ ปฺรภูต - ปฺรภูตา )
7.) บทกวี1 เป็นไปเพื่อ4 ชื่อเสียง2 แห่งฤษี3 (ใช้สัมปทานการก 2 คำ) = กาวฺยํ กีรฺตฺเย ฤเษา ภวติ
8.) เพื่อความมั่งคั่ง1 เราน้อมไหว้3 พระศิวะ2 = ภูตเย ศิวํ นมามิ
9.) สายบังเหียนทั้งหลาย1 ถูกรัด4 (พนฺธฺ) ที่คาง2 ของม้า3 = รศฺมีนฺหเนา อศฺวสฺย พธฺยนฺเต
10.) ในตอนกลางคืน1 เราทั้งสองอ่าน3 คัมภีร์ศรุติ2 แล้ว = ราเตฺรา ศฺรุติํ อปฐาวเห
1.) พระวิษณุ3 ยินดี4 กับการอุทิศตน2 ของเหล่าสาธุ1 และ6ประทาน7การหลุดพ้น5 = สาธูนำ ภกฺตฺยา วิษฺณุะ ตุษฺยติ มุกฺติ จ ยจฺฉติ. => สาธูนำ ภกฺตฺยา วิษฺณุสฺตุษฺยติมุกฺติมุกฺตึ จ ยจฺฉติ.
3.) นกทั้งหลาย1 เห็น3 นายพราน2 และ5 บินขึ้น6 จากพื้นดิน4 = วิหคา วฺยาธํ ปศฺยนฺติ ภูเมะภูเมศฺจ อุตฺปตนฺติ. (จ อุตฺปตนฺติ > โจตฺปตนฺติ)
4.) ด้วยอำนาจ2 แห่งปัญญา1 เราเอาชนะ4 ทุกข์3 =พุทฺเธาพุทฺเธรฺธฺฤตฺยา ทุะขํ ชยามิ.
6.) ด้วยความฉลาด1 และ3 ความขยัน2 ท่านได้รับ6 เกียรติยศ5 มากมาย4 = พุทฺธฺยา อุทฺโยคะอุทฺโยเคน จ พหฺวีมฺกีรตึ ลภสิ. มากมาย ใช้ พหุ เติม อี เป็น พหฺวี แล้วแจกเหมือน นที
(พหฺวีมฺ ตรงนี้ มฺ ควรเป็นนิคหิต แต่แป้นพิมพ์นี้ใส่ไม่ได้)
7.) บทกวี1 เป็นไปเพื่อ4 ชื่อเสียง2 แห่งฤษี3 (ใช้สัมปทานการก 2คำ) = กาวฺยํ กีรฺตเย ฤเษาฤเษะภวติกลฺปเต(√กฺฦปฺ)
9.) สายบังเหียนทั้งหลาย1 ถูกรัด4 (พนฺธฺ) ที่คาง2 ของม้า3 =รศฺมีนฺหเนา อศฺวสฺย พธฺยนฺเต.
รศฺมยสฺ หเนา อศฺวสฺย พธฺยนฺเต > รศฺมโย หนฺวาศฺวสฺย พธฺยนฺเต)
สายบังเหียนต้องเป็นกรรตุการก ประธานของประโยค
(สายบังเหียนหลายเส้น ม้าควรเป็นพหูพจน์ = รศฺมโย หนุษฺวศฺวานำ พธฺยนฺเต)
10.) ในตอนกลางคืน1 เราทั้งสองอ่าน3 คัมภีร์ศรุติ2 แล้ว = ราเตฺราศฺรุติํ ศฺรุติมปฐาวเห.
ศฺรุติ เป็นกรรม > ศฺรุติมฺ (ข้อนี้กริยาถูกแล้ว แต่ลืมสนธิ)
สีเขียวคือ ที่ผิด เพราะแจกรูปตามที่ผมให้ไว้ผิด ให้แก้ใหม่นะครับ
(เที่ยวนี้ขออภัยจริงๆ รีบๆ แล้วใช้เครื่องไม่สะดวก)
อ่อ..ไม่เป็นอะไรหรอกคะอาจารย์ ไว้อาจารย์ว่างๆสะดวกแล้วค่อยมาตรวจก็ได้ หนูรอได้คะ จะได้ทบทวนของเก่าแล้วก็ท่องศัพท์ไปด้วย
อาจารย์ช่วยแยกคำนี้ให้ดูหน่อยคะ หนุษฺวศฺวานำ ?
คุณศัพท์ที่ลงท้ายด้วยสระอุมีไหมค่ะ ?
ข้อสี่ พุทฺเธสฺ การกที่เท่าไหร่และเป็นพจน์ไหนค่ะ ?
ขอบคุณคะ..
พหุ กับ คุรุ เป็นคุณศัพท์แปลว่าหนักนะค่ะ
หนุษฺวศฺวานำ < หนุษุ อศฺวานามฺ
พุทฺธิื > พุทฺเธสฺ 5-6 เอกพจน์, ใช้ พุทฺธฺยาสฺฺ ก็ได้
คุณศัพท์ลงอุก็มีมาก แต่ถ้าใช้เป็นเพศหญิง มักจะเติมอีก่อนเท่านั้นเองครับ
พหุ แปลว่ามาก, คุรุ แปลว่า หนัก
शान्त्यर्षय इह शोभन्ते. 1. = ความสุขสงบทั้งหลายส่องสว่างโดดเด่นในโลก
श्रुतौ बह्वीषु स्मृतिषु च धर्म उपदिश्यते. 2. = กฎหมายและธรรมะถูกสอนกันมากในคัมภีร์พระเวท
रात्र्यां स्वप्तां न लभामहे. 3. = เราทั้งหลายไม่ได้รับความฝันในตอนกลางคืน
बह्वीं कीर्तिं धात्याविन्दन्नृपतिः. 4. -
पुण्येन मुक्तिं लभध्वे. 5. = ท่านทั้งหลายรับการปลดปล่อยด้วยผลบุญ
बह्व्निषून्रणे रिष्वक्षिपन्नृपतिः. 6. -
हन्वामश्वां लघ्वा यथ्याताडयम्. 7. -
नृपतेर्बुद्या क्षत्रियाणां कल्हो |शाम्यत्. 8. -
श्रूदाणां जातयो नीचा गण्यन्ते. 9. -
द्वीजातिनां जातिषू ब्राह्मणा मुख्याः. 10. = พราหมณ์ทั้งหลายมีความสำคัญสำหรับชาวอารยัน
धर्मो भूत्यै कल्पते. 11.= ธรรมมะเป็นไปเพื่อความจริง
जात्या क्षत्रियौ वर्तेथे. 12. = กษัตริย์ทั้งสองดำรงอยู่ได้ด้วยวรรณะ
भूमेर्भागं ब्राह्मणायायच्छत्पार्थिवः. 13. พระเจ้าแผ่นดินได้มอบแผ่นดินบางส่วนให้แก่พราหมณ์แล้ว
अश्वा अश्राम्यन्भूमावपतंश्च. 14. -
ได้แค่นี้เองค่ะ .. ^ - ^
ทำไม √สทฺ ถึงเป็น สีทติ ละค่ะ หนูลืมแล้ว อิอิ ไปเปลี่ยนเป็นสระอีตรงช่วงไหน
शान्त्यर्षय इह
शोभन्ते. 1. = ความสุขสงบทั้งหลายส่องสว่างโดดเด่นในโลก
ศานฺตฺยา ฤษยสฺ อิห โศภนฺเต. ด้วยความสุขสงบ ฤษีทั้งหลายส่องสว่างในโลก
बह्वीं कीर्तिं धृत्याविन्दन्नृपतिः. 4. - พหฺวีมฺ กีรฺติมฺ ธฺฤตฺยา อวิทตฺ(√วิทฺ2) นฺฤปติสฺ
(โจทย์เขียน धृत्या ผิด) พระราชาทรงได้รับเกียรยศมากแล้ว เพราะ/ด้วยความกล้าหาญ
बहूनिषून्रणेsरिष्वक्षिपन्नृपतिः. 6. (โจทย์เขียน बहूनि ผิด) พหูนฺ อิษูีนฺ รเณ อริษุ อกฺษิปตฺ(√กฺษิปฺ) นฺฤปติสฺ
ในสงคราม พระราชาทรงยิงศรจำนวนมากไปยังอริทั้งหลาย
हन्वामश्वां लघ्वा यष्ट्याताडयम्. 7. หนฺวามฺ อศฺวานฺ ลฆฺวา่ (โจทย์เขียน यष्ट् ผิด) ยษฺฏฺยา อตาฑยมฺ(√ตฑฺ)
ฉันตีม้าทั้งหลายแล้วเบาๆด้วยไม้ ที่คาง (ทั้งหลาย). ลฆุ เป็น ลฆฺวา แปลว่า อย่างเบา (ด้วยความเบา)
โปรดสังเกต อศฺวามฺ ตรงนี้งงกันมาก อศฺวานฺ ลฆฺวา > อศฺวาลฺ ลฆฺวา (अश्वाल्ँ लघ्वा) ตรง ลฺ ตัวแรกมีัเสียงนาสิก แต่เขียนยุ่งยาก จึงมักเขียนไม่มีเสี้ยวจันทร์และลบ ลฺ ออกไป เป็น อศฺวำ (अश्वां)
नृपतेर्बुद्या
क्षत्रियाणां कल्होsशाम्यत्. 8. นฺฤปเตสฺ พุทฺธฺยา กฺษตฺริยาณามฺ กลฺหสฺ อศามฺยตฺ
ด้วยพุืทธิปัญญาของพระราชา การทะเลาะของนักรบทั้งหลายได้สงบ(ยุติ)แล้ว.
*โปรดสังเกต การทะเลาะ เป็นเอกพจน์ กริยาเป็นเอกพจน์ แต่นักรบเป็นพหูพจน์
श्रूदाणां जातयो नीचा गण्यन्ते. 9. ศฺรูทาณามฺ ชาตยสฺ นีจา คณฺยนฺเต.
ชาติกำเนิดของศรูททั้งหลาย ถูกถือว่าต่ำ.
*คณฺ แปลว่า นับ แต่แปลว่า เห็นว่า ก็ได้
द्वीजातिनां जातिषू ब्राह्मणा मुख्याः. 10. = พราหมณ์ทั้งหลายมีความสำคัญสำหรับชาวอารยัน
พราหมณ์(ทั้งหลาย)เป็นใหญ่/สำคัญ ในบรรดาชาติกำเนิดทั้งหลายแห่งอารยัน
*จะแปลว่า พราหมณ์เป็นใหญ่ที่สุดในหมู่ทวิช (ทวิช คือ ผู้ที่เ้ข้าพิธีอุปนยนะ ได้แก่ 3 วรรณะแรก)
जात्या
क्षत्रियौ वर्तेथे. 12. = กษัตริย์ทั้งสองดำรงอยู่ได้ด้วยวรรณะ
ชาตฺยา กฺษตฺริเยา วรฺตเถ(√วฺฤตฺ). โดยชาติกำเนิด ท่านทั้งสองกลา่ยเป็น(ได้เป็น)กษัตริย์/นักรบ
अश्वा अश्राम्यन्भूमावपतंश्च. 14. - อศฺวาสฺ อศฺรามฺยนฺ ภูเมา อปตนฺ จ. (โปรดสังเกตสนธิ)
ม้าทั้งหลายท่องไปแล้วบนพื้น และ(ม้าทั้งหลายนั้น)ล้มแล้ว
अश्वा अश्राम्यन्भूमावपतंश्च. 14.แปลว่า ม้าทั้งหลายท่องไปแล้ว และ(ม้าทั้งหลายนั้น)ล้มแล้ว"บนพื้น" ดีกว่า..
สทฺ > สีทฺ เป็นรูปพิเศษครับ ให้ไว้ในบทแรกๆ เลย
मक्षिका व्रणमिच्छन्ति धनमिच्छन्ति पार्थिवाः.
नीचाः कलहमिच्छन्ति शान्तिमिच्छन्ति साधवः ॥1 ॥
ไม่ยากครับ ลองแปลดู แยกสนธิให้ก็ได้
มกฺษิกาสฺ วฺรณมฺ อิจฺฉนฺติ ธนมฺ อิจฺฉนฺติ ปารฺถิวาสฺ
นีจาสฺ กลหมฺ อิจฺฉนฺติ ศานฺติมฺ อิจฺฉนฺติ สาธวสฺ.
แมลงวันทั้งหลายต้องการบาดแผล พระเจ้าแผ่นดินทั้งหลายปราถนาทรัพย์สมบัติ
ความต่ำช้าต้องการการทะเลาะ นักบวชทั้งหลายปราถนาความสงบสุข
"คน"ต่ำช้าต้องกา่รการทะเลาะ, ที่เหลือถูกแล้วครับ
อาจารย์ค่ะบาลีเขามีสนธิกันสะบั้นหั่นแหลกแบบสันสกฤตนี้ไหมเอ่ย ทั้งสนธิภายนอกและภายใน
บาลีสนธิไม่หนักขนาดนี้ครับ สนธิภายในน่าจะใกล้เคียงกัน แต่สนธิภายนอกไม่ยุ่งยากเท่า เน้นสนธิสระมากกว่า
ตอนนี้หลักสนธิเกือบหมดแล้วครับ ;)
แจกรูปนามก็เกือบหมดแล้ว เหลือแต่รูปพิเศษ ค่อยทยอยเรียนกันไป
ที่เหลือมากหน่อยก็แจกรูปกริยา และสรรพนาม..
อาจารย์ค่ะ भगवते มันมาจากธาตุอะไรอะค่ะ เห็นแต่ เต ที่แจกเป็นอาตมเนบท ที่เหลือลองหาดูแล้วไม่เจอคะ.. อิอิ
เข้าใจว่าความหมายคงจะเหมือนกับธาตุ √नम् เอ๊ะ!! หรืออาจารย์เคยบอกมาแล้วแต่หนูลืมเอง แหะๆ
ภควเต คำนี้ไม่ใช่กริยา เป็นนาม
เดิมมาจากคำว่า ภค ที่แปลว่าโชค เติม วตฺ เข้าไป เป็น "ผู้มี.." ได้รูป ภควตฺ แล้วนำไปแจกการก
ภควเต ก็การกที่ 4 แด่พระผู้มีพระภาค
ในตำราสวดภาษาบาลี บางทีแปลว่า ผู้แจกจ่าย(ธรรมะ) เพราะเชื่อว่ามาจากธาตุ ภชฺ ที่แปลว่า แบ่ง
เล่าไว้แล้ว เรื่อง "ภควาน ในวรรณคดีสันสกฤต" http://www.gotoknow.org/posts/476274
ขอบคุณคะ.. อีกสักเรื่องคะคือหนูอยากจะทราบว่าเราจะรู้ได้อย่างไรว่าจะต้องใส่จุดตรงที่หน้าพยัญชนะที่อยู่หน้าสระ ฤ หรือเปล่าเช่น กฤษฺณ / कृष्ण กับ นฺฤปติ / नृपति เหมือนกันเป๊้ยบเลยเทวนาครี เลยสับสนคะ
อาจารย์ตอบข้อนี้ด้วยคะ รออยู่ อิอิ