การประชุมวิชาการ เรื่องการดูแลญาติผู้ดูแลผู้ป่วยโรคเรื้อรัง
ถึง สมาชิกผู้ใฝ่รู้ชาวโรงพยาบาลหนองม่วงทุกท่าน
สวัสดีค่ะชาว รพ.หนองม่วงทุกท่าน จากการที่ดิฉันได้รับโอกาสที่ดีจาก รพ.หนองม่วง ที่เห็นความสำคัญของการที่ให้สมาชิกมีโอกาสไปอบรมและประชุมภายนอกโดยได้รับการสนับสนุนในด้านต่างๆจากทางรพ.หนองม่วง ครั้งนี้ก็เป็นประสบการณ์ที่ดีครั้งหนึ่ง ที่ดิฉันได้มีโอกาสพบอีกครั้งหนึ่ง ในการจักการประชุมวิชาการเรื่องการดูแลญาติผู้ดูแลผู้ป่วยโรคเรื้อรัง ณ โรงแรมตะวันนา กรุงเทพฯ ( วันที่ 18 - 20 กรกฎาคม 2555 ) ซึ่งจัดโดยโรงเรียนพยาบาลรามาธิบดี คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล โดยมีผู้ทรงคุณวุฒิและอาจารย์หลายท่านที่มาให้ความรู้ในครั้งนี้
ดิฉันขอสรุปประเด็นสำคัญย่อๆลงในบันทึกนี้เพียงบางส่วนเท่านั้น
ดังนี้
ความเจ็บป่วยเรื้อรังกับความต้องการการดูแล โดย รศ. ประคอง อินทรสมบัติ
องค์การอนามัยโลกพบว่าภาวะเรื้อรัง 4 อันดับแรก คือ โรคหัวใจและหลอดเลือด โรคมะเร็ง โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง และโรคเบาหวานชนิดที่ 2
ปัจจัยที่เป็นสาเหตุของการเจ็บป่วยเรื้อรัง
- การพัฒนาการสาธารณสุข Bacteriology, Immunology และเภสัชวิทยา ทำให้อันตรายจากโรคเฉียบพลันลดลง
- การประสบความสำเร็จทางการแพทย์มีผลทำให้คนมีอายุยืนยาวเกิดโรคเรื้อรังเพิ่มขึ้น
- การเพิ่มขึ้นและการขยายของชุมชนเมืองทำให้ขาดแหล่งประโยชน์และบริการที่จำเป็นสำหรับการมีสุขภาพดี
- วิธีชีวิตและพฤติกรรมเสี่ยงซึ่งเป็นปัจจัยที่สามารถป้องกันได้
ความหมายของโรคเรื้อรังและการเจ็บป่วย
โรค หมายถึง ภาวะที่วิชาชีพสุขภาพให้ความหมายด้วยพยาธิสรีระภาพด้วยรูปแบบชีวภาพการแพทย์ที่เป็นการเปลี่ยนแปลงของโครงสร้างและหน้าที่ของร่างกาย
ความเจ็บป่วย เป็นประสบการณ์ของมนุษย์เกี่ยวกับอาการและความทุกทรมาน
ความผิดปกติชนิดเฉียบพลันกับเรื้อรัง
- การเกิดโรคเฉียบพลัน มีอาการเริ่มต้นทันทีทันใด อาการอาการแสดงเกิดจากกระบวนการของโรคและเกิดในเวลาสั้น มีการฟื้นหาย และกลับสู่ปกติหรืออาจเสียชีวิต
- ภาวะเจ็บป่วยเรื้อรัง เกิดขึ้นยามนานไม่มีที่สิ้นสุด ความอยู่รอดและความตายจะดำเนินไปด้วยกัน ภาวะเจ็บป่วยกลายเป็นเอกลักษณ์ของบุคคล
ความหมายของภาวะเรื้อรัง( chronicity)
นักวิชาการหลายท่านอธิบายลักษณะของโรคเรื้อรังว่าเป็นความบกพร่องหรือเบี่ยงเบนจากปกติที่มีลักษณะต่อไปนี้ 1 อย่างหรือมากว่า คือ
- มีการเปลี่ยนแปลงอย่างถาวร
- มีความพิการหลงเหลืออยู่
- พยาธิสภาพที่เกิดขึ้นไม่สามารถกลับสู่ปกติ
- ต้องการการฟื้นฟูสภาพ หรือ
- ต้องการการติดตามเพื่อนิเทศ สังเกตอาการ และให้การดูแลเป็นระยะเวลานาน
องค์การอนามัยโลกได้ให้คำจำกัดความของภาวะเรื้อรังว่า( Chronic condition) โรคที่เป็นระยะเวลานานก้าวหน้าไปอย่างช้าๆต้องจัดการอย่างต่อเนื่องเป็นปีๆ หรือสิบๆปี
ผลกระทบของความเจ็บป่วยเรื้อรัง
- การเจริญเติบโตและพัฒนาการ
- คุณภาพชีวิตที่ยืนยาว
- อิทธิพลของสังคม
- ผลกระทบทางเศรษฐกิจ
- เจตคติของวิชาชีพสุขภาพต่อภาวะเจ็บป่วยเรื้อรัง
รูปแบบการจัดการดูแลผู้ป่วยเรื้อรัง
องค์การอนามัยโลกได้เสนอระบบการป้องกันและจัดการภาวะเจ็บป่วยรื้อรัง เรียกว่า Innovative Care for Chronic Condition ( ICCC )
ความต้องการการดูแลของผู้ป่วยเรื้อรัง
ความต้องการการดูแลผู้ป่วยเรื้อรังมีความซับซ้อนที่เป็นความต้องการซึ่งเกิดขึ้นจากความเจ็บป่วยและการรักษา ความต้องการโดยทั่วไปและความต้องการระหว่างพัฒนาการดูแลผู้ป่วยเรื้อรังเป็นการดูแลระยะยาวที่เป็นการมีส่วนร่วมระหว่างผู้ป่วยและครอบครัวและทีมสุขภาพ สิ่งแวดล้อม และแหล่งประโยชน์ในชุมชนการจัดการการดูแลตนเองเป็นหัวใจสำคัญของหน่วยบริการสุขภาพที่ต้องเสริมพลังให้กับผู้ป่วยและครอบครัว พัฒนาความสามารถในการดูแลตนเองอย่างเพียงพอและต่อเนื่องเพื่อคุณภาพชีวิติของผู้ป่วยและครอบครัว
ชีวิตญาติผู้ดูแลผู้ป่วยเรื้อรัง โดย รศ. ยุพาพิน ศิรโพธิ์งาม ประเภทของญาติผู้ดูแล
v ญาติผู้ดูแลที่เป็นญาติจริงๆ
- ผู้ดูแลหลัก( Primary Caregiver)
- ผู้ดูแลรอง( Secondary Caregiver )
- ผู้ดูแลที่ทำงานนอกบ้าน( Working Caregiver )
v ผู้ดูแลที่จ้างมา ( Paid Caregiver )
แรงจูงใจในการช่วยเหลือ
- Altruistic motivation : แรงจูงใจที่เกิดขึ้นเนื่องจาก ความสงสาร เข้าใจ เห็นใจ
- Egoistic motivation : แรงจูงใจที่เกิดขึ้นเพื่อตอบสนองความต้องการของตนเอง
คุณลักษณะทั่วไปของญาติผู้ดูแลในประเทศไทย
อายุ อยู่ในกลุ่มวัยกลางคน
เพศ 95% เป็นผู้หญิง
ความสัมพันธ์กับผู้ป่วย
¨ 90 %เป็นบุตรที่โตแล้ว
¨ 10% เป็นคู่สมรส/ บิดามารดา/ญาติ
สุขภาพของญาติผู้ดูแล พบว่ามีปัญหาสุขภาพของตนเองก่อนที่จะทำหน้าที่
ที่อยู่อาศัย อยู่บ้านเดียวกันกับผู้ป่วย
สถานภาพการทำงาน ว่างงาน หรือเป็นผู้ที่ทำงานอยู่กับบ้าน
การเตรียมความพร้อมในการเป็นญาติผู้ดูแลพบว่าได้รับการฝึกทักษะเฉพาะก่อนหน้าผู้ป่วยจะถูกจำหน่ายออกจากโรงพยาบาลเท่านั้น
กิจกรรมที่ผู้ดูแลต้องทำ
- กิจกรรมพื้นฐานในการดำรงชีวิต
- การดูแลรักษาที่เฉพาะเจาะจงของแต่ละโรค
- ให้การช่วยเหลือ ปลอบโยนทั้งด้านอารมณ์และจิตใจ
- ติดต่อกับบุคลากรทางสุขภาพเพื่อการรักษาพยาบาล
- ให้ความช่วยเหลือผู้ป่วยในเรื่องการเงิน
Role theory
- Role transition
- Role overload (Juggler)
- Role stress
- Role conflict
ความเครียดของผู้ดูแล
- เครียดจากภาระงานที่ต้องทำ
- § เครียดจากสิ่งแวดล้อมของการดูแล
- § เครียดจากปัญหาการสื่อสารกับบุคลากรทางการแพทย์
- § เครียดจากค่าใช้จ่ายที่เพิ่มขึ้น
การประเมินญาติผู้ดูแล โดย รศ. ยุพาพิน ศิรโพธิ์งาม
สุขภาพของญาติผู้ดูแล
ผู้ป่วยที่ซ่อนเร้น ( hidden patient) ผลกระทบจากการดูแลต่อภาวะสุขภาพกาย วิตกกังวล ซึมเศร้า อ่อนล้า หมดอารมณ์ ความพึงพอใจในชีวิตลดลง
คุณภาพการดูแลผู้ป่วย
v สัมพันธภาพที่มีมาแต่เดิมระหว่างผู้ดูแลและผู้ป่วย
v ความสามารถของญาติในการดูแล
v ความต้องการอื่นๆที่มีอยู่เดิมหรือเกิดขึ้นใหม่ในชีวิตส่วนตัวของญาติผู้ดูแล
v การช่วยเหลือและสนับสนุนที่ญาติผู้ดูแลได้รับ
การเตรียมความพร้อมสำหรับญาติผู้ดูแลผู้ป่วยเรื้อรังและการจัดการ
การเลือกญาติผู้ดูแล
- สัมพันธภาพก่อนการเจ็บป่วย
- การรับรู้สมรรถนะของบุคคลที่รับเป็นผู้ดูแล
- คุณลักษณะ( characteristics) ขอญาติผู้ดูแล
- ภาวะสุขภาพของผู้ดูแล
การกำหนดบุคคลผู้ให้การดูแล
- กลุ่มที่มีการกำหนดผู้รับผิดชอบดุแลไว้อย่างแน่นอน
¨ ผู้สูงอายุมีข้อจำกัดในการดูแลตนเองมาก่อน
- กลุ่มที่ไม่ได้มีการกำหนดผู้ดูแลไว้อย่างแน่นอน
¨ ผู้สูงอายุสามารถดูแลตนเองได้มาก่อนการเจ็บป่วย
¨ ญาติรับรู้ถึงการดูแลที่จำเป็นต่อการเจ็บป่วยครั้งนี้
มาถึงตอนนี้แล้ว ท่านพอจะทราบคำตอบหรือยังค่ะว่า.......ญาติผู้ดูแลเปรียบเสมือนกับผู้ป่วยคนหนึ่งหรือไม่ อย่างไร ? หากยังไม่ทราบ ..... โปรดติดตามต่อในตอนหน้านะค่ะ ....... ^_^
ตอนที่ 1 .......
ความเห็น (2)
ครับ รออ่านตอนต่อไป
Role theory
- Role transition
- Role overload (Juggler)
- Role stress
- Role conflict