คู่มือการปฏิบัติงานสำหรับกล้วยเล็บมือนางชุมพร
ต่อเนื่องจากการประชุมเมื่อวันที่ ๒๕ กรกฎาคม ๒๕๕๔ ได้มีการจัดประชุมเชิงปฏิบัติการอีกครั้งเพื่อรวบรวมข้อมูลในการขอจดทะเบียนสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์กล้วยเล็บมือนางชุมพร ในวันที่ ๕-๗ กันยายน ๒๕๕๔ กว่าจะได้ชื่อ "กล้วยเล็บมือนางชุมพร"ใช้เวลานานเหมือนกันนะ เพราะหลายคนที่เข้าร่วมประชุมก็ต้องการจะให้จดทะเบียนในชื่อท้องถิ่นของเขา ผมถูกมอบหมายให้เขียนคู่มือการปฏิบัติงานสำหรับกล้วยเล็บมือนางชุมพร เป็นเอกสารประกอบในการขอจดทะเบียน ก็ต้องเก็บข้อมูลสาระจากผู้รู้ทีมาประชุมในวันนั้นแล้วก็เขียนออกมา ดังนี้นะ
คู่มือการปฏิบัติงานสำหรับกล้วยเล็บมือนางชุมพร
๑. พื้นที่ปลูก
ขอบเขตพื้นที่ปลูกกล้วยเล็บมือนางชุมพร ครอบคลุมพื้นที่ของจังหวัดชุมพร ในเขตอำเภอท่าแซะ อำเภอปะทิว อำเภอเมืองชุมพร อำเภอสวี อำเภอทุ่งตะโก อำเภอหลังสวน อำเภอละแม และอำเภอพะโต๊ะ
๒. พันธุ์กล้วยเล็บมือนางชุมพร
พันธุ์กล้วยเล็บมือนางชุมพรที่ใช้ปลูก มีทั้งหมดด้วยกัน 6 สายพันธุ์ ซึ่งมีรายละเอียดของแต่ละสายพันธุ์ดังต่อไปนี้
- สายพันธุ์ 01 มีลักษณะต้นสีเขียวปนม่วง ผลไม่มีขน
- สายพันธุ์ 02 มีลักษณะต้นสีเขียวปนม่วง ผลไม่มีขน
- สายพันธุ์ 06 มีลักษณะต้นสีม่วง ผลไม่มีขน
- สายพันธุ์ 07 มีลักษณะต้นสีม่วงแดง ผลไม่มีขน
- สายพันธุ์ 08 มีลักษณะต้นสีเขียวปนม่วง ผลไม่มีขน
- สายพันธุ์ 09 มีลักษณะต้นสีม่วงแดง ผลไม่มีขน
๓. สภาพแวดล้อมที่เหมาะสม
สามารถปลูกได้ตลอดทั้งปี แต่จะนิยมเริ่มปลูกตั้งแต่เดือนพฤศจิกายนถึงเดือนธันวาคม
ดิน
ลักษณะของสภาพดินในพื้นที่ปลูกกล้วยเล็บมือนางชุมพรนั้น เป็นดินร่วนปนดินเหนียว มีค่าความเป็นกรดเป็นด่างอยู่ในช่วง 5.0 – 6.5 มีความอุดมสมบูรณ์ มีอินทรียวัตถุ ที่เป็นธาตุอาหารที่สำคัญและจำเป็นต่อกล้วยเล็บมือนางชุมพร เช่น โพแทสเซียม และฟอสฟอรัสทำให้ได้กล้วยเล็บมือนางชุมพรที่มีคุณภาพและทำให้ได้ผลิตผลที่ดี
อากาศ
เป็นพื้นที่ที่ไม่มีลมแรง หรือเลือกพื้นที่ที่มีแนวกันลม อุณหภูมิเหมาะสมกับการเจริญเติบโตประมาณ 25-30 องศาเซลเซียส ไม่ควรต่ำกว่า 15 องศาเซลเซียส และสูงกว่า 35 องศาเซลเซียส
ความชื้นในอากาศ
ความชื้นสัมพัทธ์เฉลี่ยในอากาศทั้งปี 81% และมีปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยทั้งปีอยู่ในช่วง 1500-2300 มิลลิเมตรต่อปี
๔. วิธีการผลิต
การปลูกกล้วยเล็บมือนางชุมพร นิยมปลูกเป็นพืชแซม หรือ ปลูกผสมผสานกับพืชชนิดอื่นที่สามารถให้ร่มเงาแก่ต้นกล้วยเล็บมือนางได้(พืชประธาน) ซึ่งกล้วยเล็บมือนางชุมพรนั้นต้องการร่มเงาประมาณ 40 เปอร์เซ็นต์
การเตรียมพื้นที่
เตรียมดิน โดยการไถพรวนเพื่อกำจัดวัชพืชและทำให้ดินร่วน รากสามารถหาอาหารได้ดี
ระยะปลูก
โดยประมาณ 30 x 30 x 50 เซนติเมตร
การเตรียมหลุมปลูก
ขุดหลุมขนาดกว้าง ยาว ลึก ตามความเหมาะสม โดยพิจารณาจากคุณภาพของดิน รองก้นหลุมด้วยปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก ประมาณ 2-3 กิโลกรัม หรืออาจจะมีการรองก้นหลุม เพิ่มเติมด้วยฟอสเฟตขึ้นอยู่กับลักษณะของดิน แล้วกลบด้วยหน้าดิน
วิธีการปลูก
การนำหน่อกล้วยควรคัดเลือกหน่อรุ่นเดียวกันที่สมบูรณ์ไม่มีโรคแมลงรบกวน หน่อปลูกขนาดความสูง ไม่น้อยกว่า 50 เซนติเมตร คัดหน่ออย่าให้ช้ำ ใบเล็กคลี่ ปลูกโดยเว้นระยะห่างระหว่างต้นโดยอาศัยแนวปฏิบัติที่ว่า “ถ้าดินเลวให้ปลูกถี่ ถ้าดินดีให้ปลูกห่าง” โดยระยะห่างตามความเหมาะสมขึ้นอยู่กับพืชประธาน ประมาณ 3-5 เมตร
การปฏิบัติดูแลรักษาหลังการปลูก
การให้ปุ๋ย
เมื่อต้นกล้วยตั้งลำต้นต้องใส่ปุ๋ย ซึ่งอาจเป็นปุ๋ยหมักหรือปุ๋ยเคมีเช่น สูตร 15-15-15 (ควรใส่เมื่อกล้วยเป็นลูกรุ่นแรก) หรือ สูตร 13-13-21 (ควรใส่เมื่อกล้วยเป็นลูกรุ่นถัดๆไป) ควรมีการบำรุงรักษาตามสภาพดิน ใส่ปุ๋ยหมักปุ๋ยคอกทุกปีตามความเหมาะสม
การดูแลหน้าดิน
โดยการใช้ใบกล้วยหรือเปลือกกล้วย หรือวัสดุทางการเกษตรเหลือใช้อื่นๆที่เหมาะสมคลุมดินไว้ หรืออาจจะตัดหญ้าไม่ให้มีความสูงมากเกินไปเพื่อเป็นการรักษาหน้าดิน
การตัดแต่งหน่อ
1.การแต่งหน่อภายในกอ โดยแต่งทุกอาทิตย์ เก็บไว้ 4 หน่อ รวมต้นเดิม 5 หน่อ ทำลายหน่อโดยการดึงยอดออกเพื่อไม่ให้มีหน่อมากเกินไป จะทำให้กล้วยมีปริมาณหวีมากและผลใหญ่สมบูรณ์ หน่อที่ติดกับต้นแม่(หน่อแอบแม่)ไม่ควรตัดออก เพราะอาจทำให้ต้นล้ม หากจำเป็นต้องตัดออก ต้องมีการค้ำลำต้น เพื่อป้องกันไม่ให้ต้นล้ม
2.แต่งหน่อ โดยไม่ตัดหน่อที่แพร่ขยายลงดินออกไป ให้ตัดหญ้า กำจัดวัชพืชออก ใส่ปุ๋ยบำรุงโดยอาจใช้ปุ๋ยคอกและ/หรือ ปุ๋ยเคมี 13-13-21 เพื่อบำรุงลูก (ห้ามตัดหน่อที่อยู่ข้างหน้าลำต้นที่ให้ผลผลิตออก เพื่อกันไม่ให้ลำต้นดังกล่าวล้ม)
3.อาจมีการกรีดลำต้นอย่าให้ลึกเกิน (กาบแรก) โดยกรีดยาวประมาณ 1 คืบ ลึกประมาณ 3-5 เซนติเมตร (หลังจากปลูกแล้ว 3 เดือน) โดยกรีดบริเวณที่กาบรัดลำต้นแน่น เพื่อทำให้ลำต้นขยายโตเร็วขึ้น ประมาณ 30 เปอร์เซ็นต์ หรืออาจมีการตัดยอด โดยตัดเป็นลักษณะเฉียง เพื่อไม่ให้น้ำขังบริเวณบาดแผลที่ตัด และลดการคายน้ำของลำต้น ทำให้ลำต้นเก็บกักน้ำและโตเร็วขึ้น โดยที่ลำต้นไม่สูงเกินไป ไม่เสี่ยงต่อการหักโค่น
การตัดแต่งใบ
ตัดแต่งใบแห้งออกเพราะถ้าไม่ตัดจะทำให้เป็นแหล่งสะสมโรค
การให้ผล
กล้วยเล็บมือนางชุมพรจะออกปลีเมื่อปลูกไปได้ประมาณ 7 เดือนและกาบปลีจะบานต่อไปเรื่อยๆจนกระทั่งผลกล้วยที่อยู่บนหวีเริ่มสั้นและเล็กลง ซึ่งเรียกว่า หวีตีนเต่า ทำการตัดปลีทิ้งเพื่อป้องกันการแย่งน้ำเลี้ยงและจะได้กล้วยผลใหญ่สวย
การเก็บเกี่ยว
กล้วยเล็บมือนางชุมพรจะแก่โดยใช้เวลาประมาณ 2 เดือนหลังจากเริ่มออกดอกการเก็บเกี่ยวจะเก็บเกี่ยวที่ความแก่ของกล้วยประมาณ 80% โดยจะสังเกตจาก ลักษณะของผลที่พร้อมเก็บเกี่ยวได้ คือ
- ในแต่ล่ะหวี ผลของกล้วยจะไม่ติดกันและจะถ่างออกจากกัน
- หากกล้วยใกล้สุกแล้ว ดอกที่ปลายผลจะสั้นลง สีผิวจะเริ่มออกสีเขียวนวล
ปนเหลือง
- ส่วนของเล็บมือกล้วย (ปลายดอก) เป็นสีน้ำตาลดำ
- เปลือกจะแตกเมื่อรับน้ำมาก
- ลูกมีลักษณะของการลบเหลี่ยม จนถึงไม่มีเหลี่ยมเลย
- ลักษณะของปลีกล้วยในเครือ ในกรณีที่ไม่มีการตัดปลีทิ้งจะมีขนาดที่เล็กลง และแห้งไปในที่สุด
วิธีการเก็บเกี่ยว
เก็บเกี่ยวโดยใช้มือข้างหนึ่งจับปลายเครือแล้วใช้มีดฟันก้านเครือให้ขาดออก
การปฏิบัติหลังการเก็บเกี่ยว
ในกรณีที่จำหน่ายกล้วยทั้งเครือ หลังจากตัดแล้วให้นำมารองด้วยวัสดุที่เหมาะสม เช่น ใบกล้วย เพื่อไม่ให้ช้ำ และลดแรงกระแทก
ในกรณีที่จำหน่ายกล้วยเป็นหวี การตัดหวีกล้วยจะต้องให้ติดส่วนของก้านเครือไปด้วย เพื่อช่วยยืดอายุการเก็บรักษาหลังจากการเก็บเกี่ยว และเพื่อป้องกันไม่ให้กล้วยช้ำ เมื่อตัดกล้วยออกจากเครือเป็นหวีแล้ว ให้วางหวีของกล้วยคว่ำลงในภาชนะที่เหมาะสม ซึ่งมีการรองด้วยวัสดุกันกระแทกที่เหมาะสม
๕.แมลงศัตรูกล้วยเล็บมือนาง
เพลี้ย จะทำให้เกิดจุดดำๆ ตามลูก หน่อจะมีมูกไหลเป็นน้ำเยิ้ม เช่น เพลี้ยไฟ เพลี้ยแป้ง เพลี้ยไฟไรแดง และแมลงวันทอง
การกำจัดศัตรูพืชดังกล่าว อาจกระทำโดยการใช้สารเคมีที่ให้ประสิทธิภาพดี ทั้งนี้ระยะเวลาการให้สารเคมีดังกล่าวต้องเป็นไปตามแนวปฏิบัติ เพื่อความปลอดภัยของผู้บริโภคที่เกี่ยวข้องกับสารเคมีตกค้าง
๖.โรคของกล้วยเล็บมือนาง
1.โรคใบลาย เป็นจุดไหม้ดำๆ ใบจะมีลักษณะแห้ง ป้องกันโดยนำไปเผา หรือใช้สารเคมีคอปเปอร์ออกซีคลอไรด์ หรือสารป้องกันกำจัดเชื้อรา
๗.ปฏิทินการปฏิบัติดูแลรักษา
พฤศจิกายน – ธันวาคม
ช่วงปลูก ปลูกโดยใช้หน่อใหม่หรือเลี้ยงหน่อจากกอเดิม
มกราคม – พฤษภาคม
-ใส่ปุ๋ยคอกและปุ๋ยเคมีสูตร ๑๓-๑๓-๒๑ เป็นระยะทุก ๓ เดือน
-กำจัดวัชพืช
-ปาดหน่อทุก ๑๕-๓๐ วัน
-ให้น้ำสม่ำเสมอ
มิถุนายน
-เริ่มออกปลี
-ตัดปลีทิ้งเมื่อปลีบานถึงหวีตีนเต่า
กรกฎาคม – สิงหาคม
-ให้น้ำสม่ำเสมอ
กันยายน – ตุลาคม
-เก็บเกี่ยวผลผลิต
ความเห็น (6)
เรียนท่านเกษตรชุมพร
ผมเคยซื้อหน่อมาปลูกหลายหน ตายทุกที
เมื่อเดือนที่แล้วก็ซื้อมาห้าหน่อ กำลังลุ้นอยู่
ขอความรู้เพิ่มเติมเรื่องการปาดหน่อ
-ปาดหน่อทุก ๑๕-๓๐ วัน ทำปรือครับท่าน
คนบ้านนี้ไปไหนเรียกก็ไม่ตอบ
การปาดหน่อกล้วย เพื่อให้เหลือจำนวนต้นกล้วยต่อกอไม่เกิน ๕ ต้น มีผลทำให้กล้วยมีจำนวนหวีมากขึ้นและผลสมบูรณ์ การเข้าไปทำงานในแปลงทุก ๑๕ วันกับการจัดการหน่อกล้วยก็มีความเหมาะสมดีครับ
-"อาจมีการกรีดลำต้นอย่าให้ลึกเกิน (กาบแรก) โดยกรีดยาวประมาณ 1 คืบ ลึกประมาณ 3-5 เซนติเมตร"
ช่วยอธิบายให้นิดนึงได้ไหมคะว่า กรีดในแนวไหน สูงต่ำช่วงไหนของลำต้นหรือสูงจากพื้นเท่าไร
-"ตัดยอด โดยตัดเป็นลักษณะเฉียง" ตัดออกไปมากไหมคะ
และถ้าปลูกนานแล้ว (ต้นใหญ่กว่าสามเดือน)ต้องกรีดไหม
ดิฉันเพิ่งหัดปลูกกล้วยค่ะ เลือกปลูกกล้วยเล็บมือนางเพราะชอบทานมากค่ะ แต่ไม่มีความรู้เรื่องเขาเลย ขนาดแฟนให้ตัดใบแห้งทิ้งยังบ่นว่าไม่เป็นธรรมชาติเลยเรื่องมากไปได้
ขอบคุณข้อมูลดี ๆ แบบนี้นะคะ
ต้องการซื้อพันธ์กล้วยเล็บมือนางจำนวนมากติดต่อได้ที่ไหนค่ะ
วีระ คมวิลาศ
ขอบคุณมากสำหรับความรู้เรื่องการปลูกกล้วยเล็บมือนางชุมพรครับ