เก็บตกจากเวที "ประสบการณ์ Facilitator” (อีกรอบ)

ภาคบ่าย (๒๐ มีนาคม ๒๕๕๔) : การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ของเหล่าบรรดาบล็อกเกอร์ หรือกระบวนกร (Facilitator) ถูกเปิดประเด็นด้วยเรื่อง “การเขียน” เป็นการจัดเสริมเป็นกรณีพิเศษ เนื่องจากมีการถกคิดนอกรอบในวงข้าวของมื้อเที่ยง

บรรดา Facilitator ต่างมีมุมมองที่เหมือนกันเกี่ยวกับการเขียน ดังว่า

การเขียน เป็นเครื่องมืออันสำคัญของการเป็นผู้นำกระบวนกร เพราะการเขียนจะเป็นกระบวนการของสื่อสารในสิ่งที่เกิดจากการฟังอย่างฝังลึก ฟังเพื่อจับประเด็น หรือแม้แต่ผลของการสรุปใจความสำคัญเพื่อนำพามาสู่การสื่อสารในสิ่งที่ค้นพบ หรือ “บทเรียน” ดังนั้นการเขียนที่มีพลัง ย่อมทะลุพรมแดนแห่งการสื่อสารไปอย่างกว้างไกล
การเขียน ก็เป็นเสมือนกระบวนการของการ “เพ่งมองย้อนกลับเข้าหาตัวเอง” (สำรวจตัวเอง) ชำระวิถีคิดและมุมมองของตัวเอง รวมถึงการมีสถานะของการ “แก้ปมตัวเอง” ในเรื่องบางเรื่อง จนเป็นที่เข้าใจอย่างกว้างขวางว่า การเขียนมีสถานะของการ “บำบัด” และยกระดับจิตวิญญาณของการเป็นมนุษย์

ด้วยเหตุนี้ วงสนทนาจึงปิดประเด็นของการเขียนด้วยแนวคิดที่แน่นหนักว่า การเขียนเป็น “ทักษะ” หรือ “เครื่องมือ” อันสำคัญที่ Facilitator ต้องมีเป็น “อาวุธ” ประจำตัว

Facilitator ทุกคนเชื่อว่า “การเขียน” ฝึกฝนกันได้ โดยเริ่มต้นจากการ “ลงมือเขียน” ไม่ใช่คิดและวาดฝันอยู่ตลอดเวลาว่า “จะเขียนๆ” แต่ไม่ก็ไม่ “ลงมือเขียน” สักที เข้าข่ายผัดวันประกันพรุ่งไปเรื่อยๆ

ดังนั้น Facilitator จึงมองว่าขั้นตอนที่ง่ายที่สุดก็คือ “...เขียนจากเรื่องใกล้ตัว เขียนในสิ่งที่ตนเองรู้ หรืออยากรู้ ยิ่งหากสามรรถเขียนในเรื่องราวที่ผ่านพ้นมาแล้ว ยิ่งจะช่วยให้ตนเองเกิดแรงพุ่งทะยานไปสู่อนาคต เพราะมันเหมือนการได้ “ทบทวน” และ “กระตุ้น” ให้เกิดพลังชีวิตในตัวตนของตัวเอง...”

นอกจากนั้นยังพ่วงแถมว่า “การอ่าน” ก็ถือเป็นส่วนสำคัญที่จะทำให้ Facilitator เกิดทักษะในการเขียนที่ดีได้ เพราะการอ่านคือการเปิดชีวิตไปสู่การเรียนรู้โลกในทางลัด เมื่ออ่านมากย่อมมีโอกาสได้เห็นมุมชีวิตของโลกใบนี้กว้างและหลากหลายขึ้น สิ่งที่เห็นจะกลายเป็นแรงบันดาลใจของการเขียนไปโดยปริยาย

ถัดจากการเขียน Facilitator ก็สนทนาตามประสาคนคุ้นเคยต่อยอดกันไปเรื่อยๆ ซึ่งพอจับประเด็นสำคัญๆ ได้บ้าง (กระมัง) ว่า...

Facilitator ต้องเชื่อในอำนาจของ “เรื่องเล่า” โดยเฉพาะเรื่องเล่าอันเป็นมุขปาฐะ เพราะนั่นคือสายธารประวัติศาสตร์ของสังคมมนุษย์

Facilitator ต้องไม่ทำตัวเป็นผู้รู้ในเรื่องที่เขากำลังเล่า จนทำให้ผู้เล่าเกิดความเคอะเขิน ไม่กล้าเล่าอย่าง “เปิดเปลือย” หรือรู้สึกว่าผู้เล่าไม่มีความสำคัญ และไม่มีตัวตนอยู่ตรงนั้น
Facilitator ต้องเป็นผู้ฟังเร็ว จับประเด็นเร็ว สะท้อนเร็ว หรือแก้ปัญหาต่างๆ ได้อย่างฉับไว
Facilitator ต้องให้ความสำคัญกับเรื่อง “ประสบการณ์” ของผู้คน เรียนรู้ที่จะจัดเก็บความรู้ไว้ให้มากที่สุด เพราะความรู้เหล่านั้นจะกลายเป็นเครื่องมือที่นำกลับมาใช้ในการจัดกระบวนการในครั้งต่อๆ ไป
Facilitator ต้องมีศิลปะการตั้งคำถาม (และต้องไม่ด่วนตอบคำถามดีๆ ด้วยคำตอบแบบห่วยๆ)
Facilitator ต้องฉลาดพอที่จะ “ทิ้งประเด็น” ไว้ให้เกิดการต่อยอดมากกว่าการแสดงจุดยืนถึงการสรุป “ปิดประเด็น” แต่ต้องทำตัวเสมือนผู้คอยทำหน้าที่ช่วยเติมฟืนสุมไฟให้ลุกโชนอยู่ตลอดเวลา
Facilitator ต้องเชื่อมั่นว่า กระบวนการ AAR และการถอดบทเรียน เป็นกระบวนการสร้างความเป็น FA ที่ดี
Facilitator ต้องศรัทธาต่อกระบวนการของการเรียนรู้ให้ความสำคัญต่อการลงมือทำอย่างจริงจังมากกว่าการทำเพราะเป็น “ตัวชี้วัด” ดังนั้น Facilitator ที่ประสบความสำเร็จ จึงมีคุณลักษณะของความเป็น Facilitator ที่ชัดเจนทั้งอยู่ที่บ้านและที่ทำงาน
Facilitator ต้องเชื่อในการทำงานเป็นทีม ไม่แบกรับคนเดียว จนอ่อนแรงทำให้ “จิตตก” ต้องมีผู้ช่วยชงช่วยตบ ช่วยสังเกต ช่วยประเมินและกระตุ้นเป็นระยะๆ ร่วมกัน
Facilitator ต้องรู้จักประยุกต์คตินิยมแบบไทยๆ หรือวิถีพุทธมาใช้ให้เกิดประโยชน์ในกระบวนการที่จัดขึ้น เช่น อิทธิบาท 4 เป็นต้น
และที่สำคัญที่สุดก็คือ Facilitator ต้องมี “ความสุข” กับสิ่งที่ทำ มีความสุขกับวงสนทนาที่อยู่ตรงหน้าของตัวเอง