เคล็ดลับการเตรียมปฏิบัติการของครูในการทดลองเรื่องความแตกต่างของดินและน้ำต่อการรับและคายความร้อน
ในการทดลองเรื่อง ต้นเหตุของลมบก ลมทะเล... เริ่มต้นก็ยากแล้ว เนื่องจาก
ชื่อเรื่องอาจจะแตกต่างกัน เช่น ดินและน้ำถ่ายโอนความร้อนเท่ากันหรือไม่ (สสวท. ป.5) การดูดกลืนและคายความร้อนของดินและน้ำ(วรรณิพา รอดแรงค้า และคณะ.2548 :240) และอื่น ๆ เป็นต้น
การตั้งเพื่อที่จะอธิบายให้สอดคล้องกับปรากฏการณ์ธรรมชาติอย่างใดอย่างหนึ่ง ถ้าเรากำหนดสาเหตุที่ทำให้เกิดลมบกลมทะเล นั้น เป็นปัญหาที่นักเรียนจะคิดสมมุติฐานที่ไกลตัวมาก
ครูกำหนดชื่อเรื่อง หรือประเด็นปัญหาที่นักเรียนสามารถที่จะตั้งสมมุติฐานจากข้อมูลที่พึงมี หรือไม่ก็ ครูควรเตรียมความรู้เบื้องต้นก่อนการทดลองจะทำให้ปฏิบัติการมีทิศทางมากขึ้น
จากการสังเกตนักเรียนในเบื้องต้นของการทำปกิบัติการแบบ Easy Lab Control : ELC ที่มุ่งให้ผู้เรียนได้มีส่วนร่วมในการเตรียมวัสดุอุปกรณ์ตลอดจนแนวทางพิสูจน์ตรวจสอบสมมุติฐาน ที่เกิดจากบทเรียน ครู และนักเรียนกำหนด ดังจะพบสิ่งที่นักเรียนเตรียมมานั้น อาจจะก่อให้เกิดความคลาดเคลื่อนของความเข้าใจในมโนมติ ถึงแม้บางปฏิบัติการนักเรียนอาจจะเคยรับรู้มโนมติดังกล่าวมาบ้างแล้ว
ดังกรณีการทดลองข้างต้น เพียงแค่ชื่อปกิบัติการก็ทำให้นักเรียน งง และสงสัยว่า ครูทำไมถึงมากำหนดว่า พื้นน้ำ และพื้นดินน่าจะเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดปรากฏการณ์ลมบกลมทะเล
ยามฝนฟ้าคะนอง หรือฤดูมรสุม ยังอยู่ในกรอบ ขอบข่ายของนิยามลมบกลมทะเลหรือไม่
ครูงงคำถามนักเรียน เขาคิดได้อย่างไร ซึ่งแสดงให้เห็นจุดอ่อนที่เกิดจากการเตรียมการที่บังคับการปฏิบัติการให้แก่นักเรียนมากเกินไป จึงทำให้นักเรียนไม่อยากที่จะเตรียมอุปกรณ์ ถ้าเหตุผลครูไม่เพียงพอ นักเรียนก็จะงดการเตรียมอุปกรณ์ ปัจจัยอะไรที่ทำให้ความเป็นเหตุเป็นผลของนักเรียนเริ่มมาต่อรองกับครูในการเตรียมอุปกรณ์ ดังเหตุผลที่นักเรียนเสนอ
1. เราเตรียมอุปกรณ์มามากครั้งแล้ว
2. เราอยากไปเห็นที่ทะเลจริง ๆ มากกว่า
3. นักเรียนมีมโนมติแล้ว ดังคำกล่าวนักเรียนที่ว่า "ก็แน่นอนอยุ่แล้วน้ำจะต้องมีอุณหภูมิต่ำกว่าพื้นดิน อยู่บนห้องเหนือพื้นดินยังร้อนเลยครับ"
สิ่งที่ครูจะควบคุมความคิดความเข้าใจต่าง ๆ เพื่อให้การดำเนินการปฏิบัติการเป็นไปได้ต้องใช้ทักษะการสื่อสารเฉพาะตัวของครูที่จะพยายามโน้มน้าวจิตมาสนใจสิ่งที่จะต้องปกิบัติ ที่นอกเหนือจาการขู่ด้วยคะแนน
สิ่งที่ครูจะต้องดึงความสับสนความสนใจอื่น ๆ มาสู่ปฏิบัติการนั้น ครูใช้มาตรการคำถาม แน่จริงตอบได้...
ครูให้สังเกตเทียนไขที่จุดไฟ และสังเกตเปลียวเทียน ที่เห็นเป็นแก๊สร้อน
คำถามที่ว่า แก๊สร้อนลอยตัวขึ้นไป นั้นได้ตลอดเวลานั้น มีแก๊สหรืออากาศอื่นเข้ามาแทนหรือไม่
ครูใช้ไม่ขีดไฟที่จุดแล้วดับจนเกิดควัน สังเกตควันที่ใกล้เปลวเทียน
แสดงว่าการเกิดลมเกี่ยวข้องกับความร้อน
ดวงอาทิตย์ให้พลังงานความร้อนแก่โลกในแต่ละจุดที่ไม่ห่างกันมาก ถือว่าได้รับพลังงานความร้อนเท่า ๆ ครูถามว่า... ระหว่าพื้นดินที่แทนด้วยดินทรายในบิกเกอร์ของเธอ และพื้นน้ำทะเลที่แทนด้วย บีกเกอร์น้ำของเธอเช่นกัน สิ่งใดจะรับและคายความร้อนได้เวกว่ากัน ในเวลา 25 นาที เธอสามารถจะพิสูจน์สิ่งที่เธอคิดจะตอบได้หรือไม่
ความวุ่นวายกลับมาเป็นเช่นเดิมอีกครั้ง แต่ละกลุ่มเริ่มปฏิบัติการในเวลาที่เหลือ โชคดีที่วันนี้แสงแดดเต็มที่ นักเรียนจึงได้นำคำชี้แจงในปฏิบัติการ(Direction Lab) มาดำเนินการ
หลังจากที่นักเรียนดำเนินการทดลอง ค่าอุณหภูมิที่บันทึกได้มันแตกต่างกัน ในแต่ละกลุ่ม เริ่มต้นไม่เหมือนกัน เช่น 28 หรือ 29องศาเซลเซียส ในช่วงเวลาทุก ๆ 5 นาทีก็มีแนวโน้มของอุณหภูมิเปลี่ยนแปลงไปตามที่ครูภาวนาเช่นกัน ถึงแม้ประสบการณ์ในการสอนเรื่องนี้มามากกว่า 10 ปีก็ตาม
เคล็ดลับที่ครูไม่ลืมเลือน คือ ดินทีนักเรียนเตรียมมาจะต้องเป็นทรายหยาบ มากกว่าดินชนิดอื่น ๆ และต้องเริ่มต้นที่ที่ทรายนั้นเย็นปกติด้วย จึงจะทำให้ครูไม่ต้องใช้เหตุปัจจัยแทรกอื่น ๆ มาอธิบายให้นักเรียน งง เข้าไปมากกว่านี้
เคล็ดลับที่สองที่ครูควรพึงตระหนักคือ ไม่ควรตั้งชื่อให้ไกลจากสมมุติฐาน
เคล็ดลับที่สาม ครูอาจจะต้องสาธิตปฏิบัติการบางอย่างเพื่อดึงนักเรียนเข้ามาในประเด็นที่ครูผูกไว้ในเบื้องหลัง
เคล็ดลับที่สี่ มาตรการของคำถาม มันยังใช้ได้ดีทุกสถานการณ์
เคล็ดลับที่ห้า ครูควรให้กำลังใจตนเองและนักเรียนด้วย คำชม คือ สื่อภาษาที่มีค่ามากที่สุด
ขอให้ครูทุกท่านอย่าท้อต่อปฏิบัติการที่จะสอนแก่นักเรียน ถึงแม้นนักเรียนที่ผ่านปฏิบัติการยอดเยิ่ยมจะสอบประมวลผลได้ต่ำก็ตาม แต่ครูที่ยึดมั่นประสบการณ์ Skill Process มากกว่าตัว Body of Knowlege ก็ยังมีคนที่สนใจและหวังว่า เราจะไม่ได้ถูกหลอกด้วยความรู้ ซึ่งประสบการณ์ไม่สามารถถ่ายทอดหลอก ๆ ให้กันได้ ของใครของมันที่จะเก็บเกี่ยวเอา
ผมอยากเห็นนักเรียนไทยพิสูจน์ด้วยตนเองในทางที่เหมาะที่ควร และไม่เชื่อในสิ่งที่คิดว่าเป็นความรู้นั้น ๆ พิสูจน์แล้ว ....
ความเห็น (7)
ถ้าสังคมไทยเป็นสังคมแห่งการเรียนรู้ รัฐควรจะทุ่มงบค่าวิจัย มากกว่าค่าโง่... ที่ไม่วิจัย
ประสบการณ์วิทยาศาสตร์ รวมทั้งเจตคติเชิงวิทยาศาสตร์สร้างได้ แต่ต้องใช้เวลาในการปลูกฝั่งอย่างมีระบบ และมีทิศทางไปสู่เป้าหมายที่ชัดเจน
- ชอบวิธีคิดและการสอนของอาจารย์ และเห็นด้วยทุกประการกับการเน้นสอนทักษะกระบวนการ มิใช่เน้นไปที่ความรู้..
- อาจารย์มีความเห็นอย่างไรกับการติวสอบโอเน็ตที่กำลังฮิต จนน่าจะเป็นปัญหาใหญ่ๆอีกปัญหาหนึ่งของการจัดการศึกษาในบ้านเมืองเราครับ
- ขอบคุณประสบการณ์การจัดการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ดีๆนี้ครับ
ถ้าระบบเข้ามหาวิทยาลัยยังเลือกเอาแต่นักศึกษาที่เก่งรู้ ไม่ในใจเชาว์ปัญญา คุณธรรม ความดีแล้ว มันจะเกิดอะไรขึ้นถ้าเขาเหล่านั้นจบออกมา ยังตัวอย่างแพทย์ ในปรากฎในข่าว วันหนึ่งท่านอาจจะได้เป็นคู่กรณีในวันหน้าก็ได้ เพราะ ยังดีที่มีอาจารย์แพทย์เก่ง ๆ อยู่ให้ปรึกษา ถ้าครูเหล่านั้นจากไปล่ะ... ความรู้มันไม่ได้ช่วยหรือใช้ในสถาณการณ์วิกิตของชีวิตบางอย่างได้ หรือ ท่านจะเป็นหนูทดลอง เพื่อฝึกให้แพทย์เก่งทักษะก็ย่อมได้
ผมชอบกับอาจารย์ที่กล้าเผชิญการเปลี่ยนแปลงและได้เห็นข้อสอบโอเนตที่เปลี่ยนแนวคิด คนที่มีเทคนิคในการสอบเก่งมาเป็นเก่งในเทคนิคชีวิต บางรายการทีวีที่นำเสนอเด็กในเมือง ก้สะท้อนให้เห็นว่า สังคมเมืองเขาก็จะตอบตามสภาวะสังคมนั้น ๆ ทั้ง ๆ ที่ผิดศีลธรรมก้ตาม นั้นก็แสดงให้เห็นหระบวนการคิดของเด็กยังไม่สามารถบอกสิ่งที่ถูกหรือผิดของความดีได้เลย
ตัวอย่างผลสัมฤทธิ์จริง ๆ ทำให้แป๊กขั้น
ถึงแม้นว่าผลการสอบระดับชาติที่เปรียดังดัชนีชีวัดผลสัมฤทธิ์ของโรงเรียนจะเป็นอย่างไรก็น่าจะบอกได้ว่า ครูไม่อยากมีปัญหากับโรงเรียน เกรดเฟ้อจึงบังเกิดขึ้น ไม่มีความสัมพันธ์กับค่าจริงที่ปรากฏ ปัญหานักเรียนมีผลสัมฤทธิ์วิชาวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ตกต่ำที่เป็นข่าว จริงหรือ ทำไมผลสัมฤทธิ์ที่โรงเรียนจัดทำขึ้นเอง กลับมีค่าสูงตรงข้ามผลการประเมินระดับชาติ ครูและโรงเรียน(องค์คณะบุคคล)จะต้องไม่แสดงค่าที่บิดเบือน
ผลสัมฤทธิ์ด้านทักษะของนักเรียนชั้นประถมยังส่งค่าความสัมพันธ์เชิงบวกได้บ้าง เมื่อผมย้ายมารับหน้าที่ครูวิทยาศาสตร์ทำให้ผลสัมฤทธิ์วิทยาศาสตร์จากเดิมร้อยละ 78 (ปี49)ลดลงมาอยู่ที่ร้อยละ 59 (ปี50)ถึง 60 (ปี51) ส่งผลต่อขั้นความดีความชอบทันที ถึงในปัจจุบันความก้าวหน้าทั้งนักเรียนและครูจะค่อยเป็นค่อยไป ความพยามของครูที่จะสร้างทักษะวิทยาศาสตร์แห่งชีวิต มีค่ามากกว่าผลสัมฤทธิ์ ครูไม่น้อยใจหากแม้นเครื่องมือวัดผลสัมฤทธิ์แบบท่องจำจะมาทำให้วิทยฐานะครูไม่เบ่งบาน แต่ความสุขที่ได้พร่ำสอนวิทยาศาสตร์ตามธรรมชาติวิทยาศาสตร์(Nature of Science) เริ่มมาได้ถูกทาง เพียงแค่ใช้เวลาเท่านั้นเอง ความมุ่งมั่นตั้งใจจึงจะทำให้ไปสู่ความสำเร็จได้
หากแม้นนักเรียนยอมโดดเรียนวิชาที่ต้องทำ Lab ขอไปติว... ? เหตผล...เพราะแบบทดสอบไม่ได้ทดสอบ Lab ...ครูไม่ได้ออกข้อสอบโอเน็ต
ครูได้รับทราบเหตุผลเช่นนี้ ครูจะเสียใจไหม...?
ครูก็ไม่อาจจะห้ามได้ แต่ถ้าติวเตอร์เขาติวLab แห้ง ๆ ไปด้วยก็คงดีใช่หรือไม่...
ครูก็จะทำตามปณิธาณที่เคยตั้งไว้ ถึงแม้นครูส่วนใหญ่จะไม่ชอบปฏิบัติการวิทยาศาสตร์ที่ยั่งยาก แต่ก็ยังมีครูบางส่วนที่ท่านเห็นความสำคัญของปฏิบัติการวิทยาศาสตร์ บางท่านอาจจะสละทั้งเวลา ทรัพย์ส่วนตัวเพื่อปฏิบัติการดังกล่าวก็มีมากไป
ขอใหครูที่ยึดมั่นในหลักดังกล่าว ได้มีกำลังใจดำเนินการต่อ ถึงแม้นจะขัดกับความรู้สึกความต้องการของคนส่วนใหญ่ก็ตาม
ครูเพื่อศิษย์ทำได้... เริ่มต้นที่ครูเพื่อครูหรือเพื่อใคร
เห็นพี่ธนิตย์ คุยเรื่องข้อสอบ O-NET ครูใจดีไปคุยกับหนุ่มกร ไป แล้ว ไม่อยากพูดซ้ำอีก ฮิ ฮิ เครียด รำคาญใจเสียเปล่า...
มาทักทายก็แล้วกันค่ะ... ทานข้างเที่ยงหรือยังคะ
เดี๋ยวครูใจดี จะต้องไปประชุมเรื่อง คุมสอบ GAT PAT ตอนบ่ายโมง ก็ขออนุญาตก่อนค่ะ
ขอบคุณที่ไปเยี่ยมที่บล็อกค่ะ อ้อ บันทึกก่อนหน้า เป็นการเข้าค่ายหุ่นยนต์ ว่างๆ เชิญไปเยี่ยมชมชาวค่ายนะคะ
ขอบคุณอีกครั้งค่ะ
ขอบคุณภาพกิจกรรม ที่สวย ๆ