เคล็ดการแยกพระกรุออกจากพระโรงงาน : ตอนที่ ๔ พระสำริด

การเรียนรู้เรื่องพระกรุเนื้อโลหะนั้น เดิมทีผมเข้าใจว่าการดูเนื้อโลหะผสม เช่น สำริดโบราณ นั้น น่าจะดูง่ายที่สุด เพราะมีทั้งสีเขียวอมฟ้าที่เป็นเอกลักษณ์ มีสีเนื้อแยกออกเป็นชั้นๆ จากแดงด้านในเป็นเขียวด้านนอก มีความพรุนของเนื้อใน(ถ้ามีการหักบิ่น) และมีความผุกร่อนให้เห็นได้ง่าย

แต่เมื่อต้องเผชิญกับ “สำริดจากโรงงาน” นั้น ปรากฏว่า มีการทำได้ดีมาก หลบเลี่ยงลักษณะที่ต้องสังเกตได้เกือบหมด ที่ทำให้การแยกพระสำริดจากโรงงาน ออกจากพระกรุทำได้ยากพอสมควร เนื่องด้วยความหลากหลายของส่วนผสมของ “สำริด” ที่ทำขึ้นในแต่ละครั้ง ไม่เท่ากันนั่นเอง

แต่ก็ยังมีความหลากหลายด้านคุณภาพของ “สำริดโรงงาน” ที่พอจะดูได้พอสมควร มีดูยากบ้างไม่มากนัก

จุดสังเกตที่สำคัญนั้น ก็เริ่มจาก

• ผิวนอกขององค์พระเดิม จะมีผงสนิมเขียวอมฟ้าปนดำของสีฝุ่นดิน
• สนิมและฝุ่นจะเกาะกันแน่น เป็นเนื้อเดียวกัน (ไม่ยุ่ย)
• 

พระทวาราวดีสำริด (แก่ทอง) ให้สังเกตสนิมและฝุ่นที่เกาะกันแน่น

 

เนื้อสำริดแก่ทองคำ ของพระยุคทวาราวดี

ให้สังเกตสนิมแดงที่ติดอยู่กับทองคำ สนิมเขียวและคราบดินคลุมด้านนอก

พระลพบุรี สำริดแก่ทองคำ

ให้สังเกตผิวทองคำ และสนิมเขียวคลุมเดิมๆ

ฐานพระสำริดที่ต้องมีการผุกร่อนอย่างเป็นธรรมชาติ

พระทวาราวดี สำริด ที่ไม่ผ่านการฝังดิน จะยังไม่ผุกร่อนมาก

เทวรูปสำริด ศิลปะปาปวน

ให้สังเกตความหลากหลายของมวลสาร สนิม และคราบเก่าแบบ "ธรรมชาติ"

รอยขอบบิ่นของพระชินราชใบเสมาเนื้อสำริด (แก่ทอง)

ให้สังเกตเนื้อในที่แยกเป็นเม็ดๆ ที่ทำปลอมได้ยาก

• ฝุ่นสนิมจะคลุมอยู่บนผิวสนิมชั้นในของโลหะที่มักมีสนิมเป็นสีแดง แต่อาจเป็นแดงเข้มเกือบดำ หรืออาจจะเป็นสีทอง (ถ้าเป็นสำริดแก่ทอง) หรือออกพรายเงิน (ถ้าเป็นสำริดแก่เงิน)
• ถ้ามีรอยหักบิ่น จะเห็นเนื้อเดิมเป็นเม็ดๆ คล้ายผิว “โฟมหัก” และมีสีของเม็ดโลหะหลากหลายชนิดปนกันอยู่
• และถ้าในเนื้อมีสนิมแทรกอยู่ด้วยแสดงว่าเก่าถึงอายุจริง และจะทำให้มีสภาพเปราะหักได้ง่าย (เวลาจับ ต้องระวังเป็นพิเศษ)
• ตามขอบ และฐานจะต้องมีรอยผุกร่อน ไม่มีรอยตะไบ อย่างมากก็มีรอยหินขัด
• เนื้อโดยรวมอาจหลากหลายตามจุดต่างๆ ขององค์พระ ที่มักจะไม่เหมือนกันตลอดทั้งองค์

ส่วนพระโรงงานนั้น มักทำมาจากทองเหลือง แยกสีได้ชัดเจนจากทองสำริด

สิ่งที่ทางโรงงานพยายามจะทำเลียนแบบ มีหลายระดับ

• แบบง่ายๆ ก็ทาสีเป็นชั้นๆ ตามลำดับ ที่ดูได้ง่ายๆว่าเป็นสี หรือเป็นสนิม
  • ที่มักมีความแตกต่างชัดเจนเมื่อส่องด้วยเลนส์
• ที่มีฝีมือ ทำดีๆมาก ก็คือการทำให้เกิดสนิมเป็นชั้นๆ
  • โดยการนำไปฝังดิน ให้เกิดสนิมดำๆ แล้วมาเคลือบสนิมทองแดง ไปฝังดินให้เกิดสีเขียว ที่ใช้เวลามากขึ้น แต่ก็จะคล้ายของจริงมากขึ้น

ที่ยังไม่ค่อยทำ หรือทำไม่เหมือนธรรมชาติคือ

• การทำให้เกิดขอบที่ผุกร่อน
• การทำโลหะเนื้อในให้เป็นเม็ดโฟม และ
• ความเนียนกลมกลืนของสนิมที่อยู่ในเนื้อพระ
• ความหลากหลายของโลหะในส่วนต่างๆขององค์พระ

ที่ยังเป็นจุดสังเกตได้

แต่ก็ไม่แน่นะครับ บางโรงงานอาจจะทำได้แล้วก็ได้ อย่าประมาทครับ

ดังนั้น จุดที่พอจะเหลือพอสังเกตได้ ก็คือความ “เนียน” ของส่วนต่างๆ

ทั้งผิวนอก ขอบ รอยผุ สนิมขุม และความหลากหลายของมวลสารในเนื้อพระองค์เดียวกัน ที่เป็นการเสียเวลาและลงทุนสูงไม่คุ้มกับค่าแรง

โดยเฉพาะพระที่ราคาในท้องตลาดไม่สูงนัก

และพระเหล่านี้ก็ไม่ได้รับการยกให้เป็นพระหลัก แต่อาจนิยมอยู่ในกลุ่ม “พระโบราณ” ที่มีตลาดแคบ ที่อาจไม่คุ้มกับการลงทุนที่อาจต้องทำในปริมาณมาก หรือได้ราคาสูงเท่านั้น

ขอให้โชคดีครับ