ทำไมผมจึงค้นหาวิธี “ทำนาโดยไม่ไถ ไม่ดำ ไม่หว่าน”

เกี่ยวด้วยเคียว ปล่อยฟางไว้ในนา ได้ข้าว ๘๐๐ กก/ไร่

อนุสนธิจากการทำงานร่วมกับสมาชิกเครือข่ายเกษตรอินทรีย์ เครือข่ายปราชญ์ เครือข่ายองค์กรพัฒนาเอกชน หน่วยงานราชการ องค์กรพัฒนานานาชาติ และองค์การพัฒนาการเกษตรในแทบทุกระดับ มาเป็นเวลากว่า ๒๐ ปี

ผมได้ข้อมูลและความรู้ ว่า เกษตรกรไทยและทั่วโลก มีปัญหาการทำการเกษตรที่ต้นทุนสูง พึ่งพาปัจจัยภายนอกมาก ทำให้เสี่ยง และขาดทุนถึงขั้นล้มละลาย กลายเป็นคนไร้ที่ทำกิน

และเป็นผู้รับจ้างแรงงานในที่สุด เป็นจำนวนมาก และราคาปัจจัยการผลิตไม่เคยมีแนวโน้มจะลดลง หรือหาง่ายขึ้นแต่อย่างใด มีแต่หายากขึ้น ราคาแพงขึ้น และบางอย่างกำลังจะหมดไป

ไม่ว่าจะเป็นปุ๋ย ยากำจัดศัตรูพืช-สัตว์ น้ำมันเชื้อเพลิง รถไถ เครื่องจักรกล ค่าแรง และค่าใช้จ่ายอื่นๆ
ในขณะที่ราคาผลผลิต ไม่เคยได้มีการปรับเพิ่มอย่างเป็นไปตามสัดส่วน
หรือถ้าจะปรับเพิ่มก็จะกระทบกับผู้บริโภคส่วนใหญ่

สรุปว่า จากจุดยืนตรงนี้

ผมยังมองไม่เห็นทางรอดของเกษตรกรรายย่อยที่ไม่มีอำนาจต่อรอง และประเทศชาติโดยรวม

ในขณะเดียวกัน ผมได้ข้อมูลมาจากข้อสังเกต การสัมภาษณ์เกษตรกร การอ่าน การเรียน การวิจัยทางวิชาการ ว่า

การทำนาไม่ไถ เป็นวิธีการปฏิบัติในการปลูกข้าว มาแต่โบราณกาล โดยใช้วิธีการหยอดแบบข้าวไร่
การไถ(ครั้งแรกของนาแต่ละแห่ง) มักเกิดเมื่อมีวัชพืชมาก
และการไถส่วนใหญ่ในปัจจุบันก็มีวัตถุประสงค์หลักในการกำจัดวัชพืช
ที่เป็นการทำลายโครงสร้างของดินที่เกิดมาตามธรรมชาติ
ทำให้ดินเสียโครงสร้าง อัดตัวแน่น รากพืชเจริญไม่สะดวก เมล็ดฝังตัวและงอกได้ยาก
จนทำให้จำเป็นต้องไถทุกครั้ง และไถครั้งละหลายๆรอบ จนดินอ่อนนุ่ม (tilt) และ ร่วน แบบเทียมๆ (และชั่วคราว)
ดังนั้น นักวิชาการและเกษตรกรสมัยปัจจุบัน จึงเสพติดความรู้นี้ และยึดติดกับภาพนี้อยู่ในใจตลอดเวลา ว่าจะต้องไถพรวนหลายๆครั้ง จึงจะได้ผล
การทำลายโครงสร้างของดินยังส่งผลให้มีการย่อยสลายและปลดปล่อยธาตุอาหารที่สะสมไว้ในดินมาได้มากขึ้นกว่าเดิม ยิ่งเป็นภาพตรึงใจที่ทำให้นักวิชาการและเกษตรกรสมัยปัจจุบัน เสพติดความรู้เข้าไปอีกขนานหนึ่ง
ซึ่งการจัดการไถพรวนดังกล่าวนั้น เป็นผลให้ดินเสื่อมโทรมอย่างรุนแรง ที่ทำให้มีเฉพาะพืชที่ทนและเก่งจริงๆขึ้นได้ และถูกขนานนามว่าเป็น “วัชพืช” ที่จะต้องถูกกำจัด โดยการไถพรวน และการใช้สารเคมีที่ทำลาย “วัชพืช” ตั้งแต่การงอก และการเจริญเติบโต
การกำจัด “วัชพืช” ยิ่งทำให้ระบบการสำรองที่พอจะมีเหลืออยู่บ้างหายไปอีก และทำให้ไม่มีอาหารธรรมชาติของสัตว์ แมง และแมลงต่างๆ ทำให้สัตว์เหล่านี้ต้องหันมากินพืชที่ปลูกแทน
ทำให้เกิดชุดความรู้ “เป็นพิษ” ที่จำเป็นต้องสารพิษในการกำจัดแมลงศัตรูพืช
ทุกย่างก้าวของการเปลี่ยนแปลงวิธีการทำการเกษตรนี้ ไม่ได้คลาดจากสายตานักธุรกิจอุตสาหกรรม “สนับสนุน” การทำการเกษตร ที่จะใช้ช่องว่างเหล่านี้ในการธุรกิจค้ากำไร จากความรู้เท่าไม่ถึงการณ์ของเกษตรกร ที่ทำให้เกิดความทุกข์ยาก ขาดทุน ยากจน ในภาคเกษตรกรรมเป็นจำนวนมาก
ผู้ประสพผลสำเร็จแบบ “ชั่วคราว” ก็มีอยู่บ้างที่สามารถพัฒนาความรู้ให้ทันกับเทคโนโลยีอันตรายเหล่านี้ และใช้อย่างชาญฉลาด ซึ่งมีน้อยรายมากเนื่องมาจาก ระดับความรู้ที่ไม่คู่ควรเทคนิควิธีการขายของนักธุรกิจการค้า “สารพิษ” และปัจจัยการผลิตราคาสูงเหล่านี้ แต่แม้จะเก่งปานใด ในที่สุดก็จะหนีไม่พ้นกับต้นทุนที่สูงขึ้นตลอดเวลา

จึงได้ข้อสรุปในเบื้องต้นว่า

o เราจะต้องปลีกตัวเองและระบบการผลิตออกจากการใช้ปัจจัยการผลิตต้นทุนสูงเหล่านี้ให้ได้

o ไม่งั้นไม่มีทางรอดแน่นอน ทั้งในระยะสั้นและระยะยาว

และผมก็กลับมาคิดว่า

เราแก้ปัญหาให้ตรงจุดได้ไหม อย่าทำแบบ “อ้อม” ที่มีผลกระทบมากมาย
การไถเพื่อกำจัดวัชพืช แต่มีผลทำลายดิน ทำลายพืชที่เป็นประโยชน์ ทำลายระบบสำรองธาตุอาหาร ระบบการควบคุมกันเองของสิ่งมีชีวิต และระบบนิเวศ
จนเกษตรกรทั่วไปต้องไปพึ่งพาเครื่องมือ สารพิษ และวัสดุปัจจัยการผลิตที่มีราคาแพง หายาก และทำให้พึ่งตนเองได้ยาก
เลิกได้ไหม เปลี่ยนได้ไหม ปรับได้ไหม
จะได้ปลดแอกจากระบบการผลิตที่ต้องพึ่งพาภายนอกที่มีต้นทุนสูง และสูงขึ้นทุกวัน

ผมก็เลยหันมามองตัวเอง

ไม่มีที่ทำกิน
ไม่มีรถไถ
ไม่มีแรงงาน
จะทำนาได้ไหม

ลองไปขอยืมที่ชาวบ้านทำมา ๒ ปี ไม่ได้ผล เพราะชาวบ้านไม่เชื่อ และไม่ทำตามแผนที่วางไว้ ผมจึงผิดหวัง ๒ ปีซ้อน เลยพยายามหาเงินมาซื้อที่ทำเอง

เมื่อปี ๒๕๔๖

เริ่มทำใหม่เลย จากนาที่เสื่อมโทรม จำนวน ๔ ไร่กว่าๆ
ขอปุ๋ยคอกมาจากเครือข่ายหนึ่งรถหกล้อ (ประมาณ ๖ ตัน)
หาฟางที่พอขอได้จากนาข้างๆ มาคลุมไม่ให้หญ้างอก
หว่านเมล็ดข้าวเดือนเมษายน ยังไม่มีฝน
หว่านถั่วเขียว ถั่วพร้า ถั่วพุ่ม งา
ปลายเมษายนมีฝน ข้าวเริ่มงอกปนถั่ว ข้าว งา
ปลายพฤษภาคม ฝนหนักน้ำขังนา ถั่วงาตายหมด เหลือแต่ข้าว
ไม่ทำอะไรรอเก็บผลผลิตอย่างเดียว
เกี่ยวด้วยเคียว ปล่อยฟางไว้ในนา ได้ข้าว ๘๐๐ กก/ไร่

ปี ๒๕๔๗

·        ข้าวเดิมที่ร่วงงอกมากพอสมควร (ไม่หว่านก็ได้)

·        แต่ต้องการเปลี่ยนพันธุ์ข้าวใหม่ เลยต้องหว่านใหม่

·        พอมีน้ำ ปล่อยให้น้ำแช่ขังให้เมล็ดข้าวเก่าตายหมด

·        หว่านข้าวปลายพฤษภาคม พร้อม ถั่วเขียว ถั่วพร้า งา

·        หญ้าและข้าวงอกแข่งกัน แบบหญ้ามากกว่าข้าวอย่างน้อย ๒ เท่าตัว

·        ปลายกรกฎาคม หญ้าเริ่มตั้งท้องออกดอก จึงตัดทั้งแปลง นำหญ้าปนข้าวบางส่วนไปเลี้ยงวัว

·        หลังตัด มีฝนตกน้ำแช่ข้าวและหญ้า

·        หญ้าตายเกือบหมด ข้าวแตกใบใหม่เป็นส่วนใหญ่ ทำให้เปลี่ยนจากนาหญ้าเป็นนาข้าว หลังจากตัด ๒ สัปดาห์

·        ขณะนี้รอเกี่ยวข้าว จะรายงานผลให้ทราบในไม่กี่วันนี้ ว่าจะได้ข้าวเท่าไหร่

แต่ทั้งดินและระบบนิเวศโดยรอบฟื้นตัวในระดับหนึ่ง

ดินเริ่มนุ่มโดยไม่ต้องไถ
แมลงธรรมชาติเริ่มกลับมา
นกสารพัดชนิด
ปลาโตได้ดีแบบไม่ให้อาหาร
ผลไม้บนคันนาได้ผลดี
ต้นไม้เริ่มโต
พืชผักบนคันนาเริ่มโตโดยไม่มีการให้ปุ๋ยเคมี นอกจากปุ๋ยคอก ใบไม้ และเศษผลไม้จากตลาดข้างทางจากที่ทำงานกลับบ้านผม
ไม่มีการลงทุนในการทำการเกษตร
ไม่มีการจ้างแรงงาน ทำเองทั้งหมด
ทุกอย่างที่ได้คือกำไร
ได้ข้าว ผลไม้ ผัก ปลา
ได้ออกกำลัง อาหารสะอาด และสนุก
ได้ชุดความรู้ ทำนาโดยไม่ต้องไถ ไม่ต้องดำ ไม่ต้องหว่าน ไม่ลงแรง ไม่ลงทุน ได้แต่กำไร
น่าจะมีคนสนใจนะครับ

เขียนใน GotoKnow โดย ดร. แสวง รวยสูงเนิน
ใน ความรู้เพื่อชีวิต

คำสำคัญ (Tags): #km ธรรมชาติ#nkm4#ความรู้เพื่อชีวิต#มหาชีวาลัยอีสาน#เฮฮาศาสตร์

หมายเลขบันทึก: 144094เขียนเมื่อ 4 พฤศจิกายน 2007 12:34 น. ()แก้ไขเมื่อ 22 มิถุนายน 2012 14:05 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่าน

ความเห็น (77)

ขจิต ฝอยทอง

เขียนเมื่อ 4 พฤศจิกายน 2007 12:46 น. ()

เรียกว่าอาจาย์ได้เรียนรู้จากการปฎิบัติจริงครับผม
มีอะไรหลายๆๆอย่างที่นักวิชาการยังไม่รู้
ขอบคุณครับที่นำเอามาเผยแพร่ให้อ่าน
จะลองไปทดลองที่บ้านดูครับ

สุดทางบูรพา

เขียนเมื่อ 4 พฤศจิกายน 2007 12:48 น. ()

สวัสดีครับท่านอาจารย์
น่าสนใจมากครับ เป็นแนวทางการปฏิบัติที่มาจากความเข้าใจในธรรมชาติ
ติดตามรอดูเรื่องปริมาณผลผลิตอยู่นะครับ

ดร. แสวง รวยสูงเนิน