สำนักศิลปะและวัฒนธรรมได้พัฒนาการมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2519 อันเป็นปีแรกที่สถาบัน คือ วิทยาลัยครู-สุราษฎร์ธานีในขณะนั้นเปิดทำการสอน โดยที่อาจารย์ผู้สนใจงานวัฒนธรรมกลุ่มหนึ่งได้ก่อตั้ง
ศูนย์วัฒนธรรมบ้านเรา ขึ้นเพื่อศึกษา รวบรวม ส่งเสริมและเผยแพร่วัฒนธรรมท้องถิ่นสุราษฎร์ธานี ต่อมาปี
พ.ศ. 2520 กรมการศาสนาได้รับศูนย์วัฒนธรรมบ้านเราเป็น หน่วยประเคราะห์ศูนย์ส่งเสริมวัฒนธรรมไทย และจัดสรรงบประมาณประจำปีเป็นเงินอุดหนุนในการดำเนินงาน ประกอบกับในเวลาต่อมาสถาบันและกรมการฝึกหัดครูได้ดำเนินการจัดตั้งศูนย์วัฒนธรรมขึ้นเป็นส่วนราชการระดับคณะในระดับวิทยาลัยโดยออกเป็นประกาศกระทรวงศึกษาธิการขึ้น ชื่อของศูนย์วัฒนธรรม บ้านเราจึงเปลี่ยนเป็นศูนย์วัฒนธรรม วิทยาลัยครูสุราษฎร์ธานี ทำให้งานวัฒนธรรมเป็นภารกิจหลักด้านหนึ่งของสถาบัน ที่เริ่มเข้มแข็งขึ้นตั้งแต่บัดนั้น
ต่อมา กระทรวงศึกษาธิการได้จัดตั้งสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติขึ้น ในปี พ.ศ. 2523 หน่วยประเคราะห์ศูนย์ส่งเสริมวัฒนธรรมไทยจึงได้โอนมาขึ้นกับสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ และได้ยกฐานะเป็นศูนย์วัฒนธรรมประจำจังหวัด ชื่อว่า ศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาวัฒนธรรม ในปีเดียวกัน โดยให้ศูนย์นี้ตั้งอยู่
ณ วิทยาลัยครูสุราษฎร์ธานี ครั้นถึงปี พ.ศ. 2534 ได้เปลี่ยนชื่อเป็น ศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดสุราษฎร์ธานี ในปี
พ.ศ. 2538 วิทยาลัยครูสุราษฎร์ธานีได้ยกฐานะเป็นสถาบันราชภัฏสุราษฎร์ธานี ศูนย์วัฒนธรรมวิทยาลัยครู
สุราษฏร์ธานีจึงเปลี่ยนเป็นศูนย์วัฒนธรรมสถาบันราชภัฏสุราษฎร์ธานี และยังคงดำเนินงานร่วมกันกับศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดสุราษฎร์ธานี
ในปี พ.ศ. 2539 ได้มีการปรับปรุงโครงสร้าง หน้าที่ความรับผิดชอบของส่วนราชการในสังกัดสำนักงาน
สถาบันราชภัฏ เพื่อลดขนาดและเพิ่มประสิทธิภาพขององค์กรจัดอัตรากำลังบุคลากรที่มีอยู่ให้เหมาะสม
ศูนย์วัฒนธรรมในสถาบันราชภัฏ-สุราษฎร์ธานี จึงเปลี่ยนชื่อเป็น สำนักศิลปวัฒนธรรม มีฐานะเป็นส่วนราชการระดับคณะตามพระราชบัญญัติสถาบันราชภัฏ พ.ศ. 2538 มีบทบาทสำคัญในการศึกษาค้นคว้า ส่งเสริม พัฒนาและเผยแพร่ศิลปวัฒนธรรม ตามภารกิจหนึ่งในหกด้านของสถาบันราชภัฏสุราษฎร์ธานี ในวันที่ 15 มิถุนายน พ.ศ. 2547 สถาบันราชภัฏสุราษฎร์ธานี ได้ยกฐานะเป็นมหาวิทยาลัย ตามพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยราชภัฏ พ.ศ. 2547 ส่งผลทำให้ต้องมีการปรับเปลี่ยนโครงสร้างหน่วยงานภายในของมหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานีด้วย และเพื่อให้เป็นไปตามโครงสร้างใหม่ สำนักศิลปวัฒนธรรมจึงได้เปลี่ยนชื่อเป็น สำนักศิลปะและวัฒนธรรม ตามกฎกระทรวงจัดตั้งส่วนราชการในมหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี กระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. 2548 ลงวันที่ 1 มีนาคม 2548 ปัจจุบันสำนักศิลปะและวัฒนธรรมจึงเป็นหน่วยงานที่มีฐานะเท่ากับคณะ โดยที่ยังคงดำเนินงาน 3 ประการหลัก คือ งานศิลปวัฒนธรรมภาคใต้ งานเกี่ยวกับศาสนาในภาคใต้ และงานพุทธทาสศึกษา