1. กลุ่มผลเลือดที่บ่งบอกถึงสภาวะเซลล์ตับ หรือเอนไซม์
(enzyme)ตับ ที่นิยมตรวจ ได้แก่
-
AST หรือเรียกอีกชื่อว่า SGOT
- ALT
หรือเรียกอีกชื่อว่า SGPT
- Alkaline
phosphatase หรือมักจะเขียนย่อๆ ว่า ALP
การที่มีค่าเอนไซม์เหล่านี้ โดยเฉพาะค่า SGOT และ SGPT ที่สูงขึ้นมากนั้น เป็นตัวบ่งบอกว่า เซลล์ตับกำลังมีการอักเสบหรือแตกสลายอยู่ จึงทำให้เอนไซม์ตับซึ่งปกติจะอยู่แต่ภายในเซลล์ตับเท่านั้นหลุดลอดออกมาในกระแสเลือดมากขึ้นให้เราตรวจเจอได้ ค่าเอนไซม์ ALP สูงขึ้นผิดปกติก็สามารถพบได้ในกรณีที่มีก้อนแอบแฝงเบียดในตับได้ จำเป็นจะต้องตรวจอย่างอื่นเพิ่มเติม เช่น อัลตราซาวน์ (Ultrasound) เป็นต้น
2.
กลุ่มผลเลือดที่บ่งบอกเกี่ยวกับการสังเคราะห์และขับน้ำดี
ค่าที่ใช้ตรวจ ได้แก่
- Total Bilirubin มักถูกเขียนย่อๆ ว่า T. Bilirubin
- Direct Bilirubin เขียนย่อๆ ว่า D. Bilirubin
- Indirect Bilirubin (ปกติจะไม่มีการเขียนแสดงค่าในใบรายงานผล
แต่สามารถคำนวณได้ โดยใช้สูตร Indirect bilirubin = Total bilirubin –
direct bilirubin)
การแปลผลจะเน้นที่ค่าของ Direct (Conjugated) Bilirubin และ
Indirect (Uncojugated) bilirubin
โดยทั่วไปแล้วเวลาที่เม็ดเลือดแดงถูกทำลาย Hemoglobin
จะเกิดการสลายตัว ได้เป็น Uncojugated Bilirubin (Indirect
bilirubin) ดังนั้น ค่าของ Indirect bilirubin มากกว่าปกติ
อาจบ่งบอกถึงสภาวะเม็ดเลือดแดงแตกสลายมากผิดปกติจนเกิดภาวะดีซ่าน
ตัวเหลืองตาเหลืองตามมา
มากกว่าที่จะเป็นปัญหาโดยตรงของตับ
จากนั้นUnconjugated bilirubinจะถูกส่งไปที่ตับ
ผ่านกระบวนการกำจัดทิ้งโดยการ conjugate ทำให้กลายสภาพเป็น Conjugated
bilirubin
ซึ่งละลายน้ำได้ดีขึ้นเพื่อส่งต่อไปขจัดทิ้งทางท่อน้ำดีออกไปรวมกับอุจจาระ
ทำให้อุจจาระมีสีเหลืองอย่างเช่นที่มองเห็นนั่นเอง
การที่เซลล์ตับมีการอักเสบซึ่งทำให้ไม่สามารถเอา Unconjugate
bilirubin เข้าไปในเซลล์เพื่อ Conjugateได้
ก็อาจเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เจาะเลือดเจอค่า Indirect bilirubin
ในเลือดสูงผิดปกติได้เช่นกัน
ในทางตรงกันข้าม
ถ้ากระบวนการทำงานของตับเป็นไปโดยปกติสามารถเปลี่ยนจาก Unconjugate
bilirubin ให้กลายเป็น Conjugated bilirubin ได้ (Direct
bilirubin) แต่กลับเกิดปัญหาอุดกั้นของท่อน้ำดี
จนไม่สามารถขับน้ำดีทิ้งไปได้ ก็จะมีผลทำให้ Conjugated bilirubin
ล้นกลับไปในกระแสเลือดได้
ถ้าไปตรวจเลือดคนไข้ในกลุ่มนี้ ก็จะพบว่าค่า Direct Bilirubin
ขึ้นสูงกว่าปกติ
3.
กลุ่มผลเลือดที่บ่งบอกเกี่ยวกับความสามารถของตับในการสร้างโปรตีน
ค่าที่นิยมตรวจได้แก่
- Albumin หรือมักถูกเขียนย่อๆ ว่า Alb
- Globulin หรือมักถูกเขียนย่อๆ ว่า Glob
- Protein หรือมักถูกเขียนย่อๆ ว่า Prot
การแปลผลในกลุ่มนี้ไม่ซับซ้อนเท่าไหร่ เนื่องจากหน้าที่หนึ่งของตับคือการสร้างโปรตีนหลายๆ ชนิด ถ้าตับทำงานแย่ลงหรือเสื่อมสภาพ เช่น ตับอักเสบ, ตับแข็ง ก็จะทำให้มีความสามารถในการสร้างโปรตีนลดลง ถ้าตรวจเลือดก็จะพบว่าค่าของ Albumin, Globulin, Protein ต่ำลงเช่นเดียวกัน
4.
กลุ่มผลเลือดที่บ่งบอกถึงความสามารถในการสร้างสารที่ทำให้เลือดแข็งตัว
จริงๆ แล้ว สารที่ช่วยให้เลือดแข็งตัวก็คือโปรตีนชนิดหนึ่ง
ถ้าความสามารถในการสร้างสารต่างๆ
ของตับลดลงมากจนไม่สามารถสร้างโปรตีนในกลุ่มนี้ได้มากพอ
ก็จะมีปัญหาเลือดออกง่ายในผู้ป่วยกลุ่มนี้ตามมา
เนื่องจากสุราเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดโรคตับอักเสบหรือโรคตับแข็ง ผู้ป่วยที่ติดสุรามาเป็นระยะเวลาหนึ่ง เมื่อแรกรับเข้ารับการรักษาส่วนใหญ่จึงมักถูกส่งตรวจหาความผิดปกติของการทำงานของตับ (LFT) และถ้าพบความผิดปกติ จะได้รับยาในการรักษาและมีการติดตามค่า LFT อย่างต่อเนื่อง
เอกสารอ้างอิง
1. http://www.wedding.co.th/wartc_idea033.html
2. http://www.knc.ac.th/somchit/blood1.html
3.คัดลอกมาจากบันทึกของกลุ่มงานเภสัชอีกทีครับ
