สรุปประเด็นสำคัญจากการเข้ารับการอบรม KM
๑. อะไรคือการจัดการความรู้
การจัดการความรู้คือความพยายามที่จะตอบปัญหาหลัก ๔ ประการคือ
๑. ทำอย่างไรจึงจะช่วยให้บุคคลสร้างความรู้จากการทำงานได้ (บุคคลหรือองค์กรต้องมี วิสัยทัศน์ เป้าหมาย มีความสัมพันธ์ และมีวัฒนธรรมร่วมกัน
๒. ทำอย่างไรจึงจะช่วยให้บุคคลสามารถสกัด “ความรู้ที่ติดคน” (Tacit Knowledge) ออกมาเป็น “ความรู้สาธารณะ/ความรู้ในหนังสือ” (Explicit Knowledge)ได้ เพิ่อมิให้ความรู้นั้นถูกละเลยและเลือนหายไปพร้อมกับคน
การสร้าง สั่งสม และรวบรวมความรู้๓. ทำอย่างไรจึงจะช่วยให้บุคคลเรียนรู้จาก “งานเลิศ” ของคนอื่น (Good Practice หรือ Best Practice)
๔. ทำอย่างไรจึงจะมีขบวนการหรือเครื่องมือที่เหมาะสมกับวัฒนธรรมท้องถิ่น ที่ส่งเสริมให้คนแบ่งปันและแลกเปลี่ยนความรู้กัน
อาศัยกระบวนการและวิธีการที่คนรู้สึกว่าปลอดภัยและสบายใจที่จะพูดคุย มีเงื่อนไขการแลกเปลี่ยนที่เอื้อผลประโยชน์ต่อทุกฝ่าย และสนุกที่จะทำ(สำหรับคนไทย)
ความพยายามที่จะส่งเสริมแบ่งปัน แลกเปลี่ยน และเรียนรู้สิ่งที่มีอยู่แล้ว๒. การสร้างความรู้จากการทำงานและการช่วยสกัดความรู้ที่ติดคนออกมาเป็นความรู้สาธารณะ
แบ่งผู้เกี่ยวข้องออกเป็น ๒ กลุ่มหลักคือ
๑. กลุ่มอาชีพท้องถิ่น ประกอบด้วย เยาวชน แม่บ้าน ผู้นำศาสนา ครูในหมู่บ้าน ผู้อาวุโส โดยมีกิจกรรมคือ
จัดเวทีชุมชน โดยใช้กระบวนการ AIC (Appreciation-Influence-Control)กำหนดวิสัยทัศน์ในการทำงาน จดบันทึกกระบวนการและผลการพูดคุยในเวทีทุกครั้ง เพื่อนำไปเปรียบเทียบ ทบทวนการทำงาน และประเมินการทำงานในช่วงที่ผ่านไป๒. กลุ่มสนับสนุน ประกอบด้วย เจ้าหน้าที่ หน่วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้อง ทำหน้าที่เป็น ทีมสนับสนุนและเรียนรู้ (Support and Learning Teams=SALTs)
เน้นสรุปบทเรียนของ SALTs และ AIC โดยการใช้กระบวนการ After Action Review (AAR) เพื่อให้สามารถเปรียบเทียบความคาดหวัง กับสิ่งที่เกิดขึ้นจริงในการทำงาน สามารถวิเคราะห์เหตุ ปัจจัยที่เกี่ยวข้อง และสรุปบทเรียนขงอตนเองและทีมงานได้อย่างตรงประเด็น
๓. กระบวนการ KM ทำให้ชุมชนสามารถปรับเปลี่ยนวิธีคิด และวิธีการทำงานของตนให้เหมาะสม และทำงานได้อย่างมีประสิทธิผลมากขึ้นกว่าเดิม โดยมาจากการเรียนรู้ร่วมกันเอง มิได้เป็นการบอกกล่าวชี้แนะหรือผลักดัน โดยเจ้าหน้าที่หรือผุ้เชี่ยวชาญภายนอกแต่อย่างใด
๔. การเรียนรู้ที่เกิดขึ้น เป็นความเข้าใจที่เกิดขึ้นลึก ๆ ในตัวบุคคล โดยที่เจ้าตัวเองมิได้ตระหนักถึง หรือตระหนักอยู่ลึก ๆ และลางเลือน แต่ไม่สามารถจะถ่ายทอดออกมาเป็นคำพูดที่เหมาะสมได้ จึงต้องอาศัยการตั้งคำถาม การกระตุ้น การเจาะลึก การช่วยเชื่อมโยง และสรุปโดยวิทยากรที่มีทักษะ ในการอำนวยความสะดวกในการเรียนรู้ โดยไม่ชี้นำ หรือครอบงำความคิดของชุมชน จนสามารถช่วยให้เกิดการถ่ายทอดออกมาเป็นคำพูดหรือตัวหนังสือให้ผู้อื่นรับรู้ได้
๕. การเรียนรู้จากงานเลิศของคนอื่น๕.๑ มีการจัดเวทีแลกเปลี่ยนระดับจังหวัด เพื่อให้มีโอกาสแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างกัน และสามารถนำสิ่งเรียนรู้ไปปรับใช้ในการทำงานกับชุมชน และในการจัดเวทีชุมชนต่อไป
๕.๒ มีการจัดเวทีแลกเปลี่ยนระดับภาค เป็นการเปิดโอกาสให้ตัวแทนชุมชนได้มาแลกเปลี่ยนประสบการณ์ แนวคิด และบทเรียนจากการทำงานของตนเอง และสรุปบทเรียนร่วมกัน
๖. ผลที่คาดว่าจะได้รับจากการสร้างเวทีและโอกาสในการเรียนรู้แต่ละระดับชุมชน และ ทีมงานสามารถเกิดการ “เรียนลัด” จากการเรียนรู้งานเลิศและบทเรียนของกันและกัน ประหยัดเวลา และ ทรัพยากร การได้พบเห็นและเรียนรู้ประสบการณ์และงานดี ๆ ของกันและกัน ทำให้ชุมชนเกิดความเชื่อมั่น ในศักยภาพของตนเองและเพื่อน ๆ มีความมั่นใจ และ มีแรงบันดาลใจ ที่จะทำงานต่อไปโดยตระหนักถึงคุณค่าและความสำคัญของตนเองอีกด้วย ซึ่งเป็นการเรียนรู้ที่ไม่สามารถหาได้จากวิธีการอื่นใด
๗. การสนับสนุนกระบวนการและเครื่องมือการประเมินตนเอง (Self-assessment) เพื่อประเมินความก้าวหน้าและความสำเร็จของตนเอง
- ชุมชนคิดเกณฑ์ของตนเองเพื่อให้เป็นเครื่องมือของชุมชนอย่างแท้จริง
- ผลการประเมินสรุปออกมาในรูปของแผนภูมิแม่น้ำ (River Diagram) และ แผนภูมิบันได (Stairs Diagram)
๘. การทบทวนหลังการปฏิบัติงาน หรือ After Action Review (AAR)เป็นการสรุปบทเรียนหลังการปฏิบัติงานใด ๆ สิ้นสุดลง โดยเน้นการดึงผู้ที่เกี่ยวข้องมาพูดคุยร่วมกันถึงความคาดหวังก่อนการปฏิบัติงาน ความเป็นจริงที่เกิดขึ้น สาเหตุที่ทำให้ความคาดหวังกับความเป็นจริงแตกต่างกัน และบทเรียน/แนวทางสำหรับการปฏิบัติงานครั้งต่อไปเพื่อให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น
๙. สรุปบทเรียนจากการใช้กระบวนการจัดการเรียนรู้- KM ไม่ใช่เป็นเพียง เครื่องมือหรือชุดเครื่องมือ แต่เป็น วิธีคิด และ วิธีการทำงาน
- KM มิได้ขับเคลื่อนด้วยเทคโนโลยี แต่ ขับเคลื่อนด้วยคน- KM ต้องอาศัยการเปิดใจกว้างที่จะเรียนรู้ ที่จะปรับปรุงตัวเอง ที่จะถ่ายทอดแบ่งปัน ความเคารพซึ่งกันและกัน ความเป็นมิตร และความเชื่อมั่นในกันและกัน
- KM ต้องอาศัยวัฒนธรรมแห่งการเรียนรู้ในองค์กร และการพัฒนาศักยภาพของบุคคลอย่างต่อเนื่อง
- KM ต้องอาศัยความสัมพันธ์แนวราบ- KM ต้องอาศัยเครื่องมือและวิธีการที่หลากหลาย และสอดคล้องกับบริบทและเงื่อนไขที่เป็นจริง
- KM ต้องพยายามสร้างความรู้ร่วม (Common Knowledge) และวิสัยทัศน์ร่วม (Common Vision) โดยดึงความรู้ในตัวคน (Tacit Knowledge) และดึงศักยภาพของคนออกมา
- KM ไม่ได้เริ่มจากศูนย์ แต่ต้อง ต่อยอด จากสิ่งที่มีอยู่ เพราะทุก ๆ ที่ ที่มีคน องค์กร และชุมชนที่มีศักยภาพ มีความรู้ และมีการจัดการความรู้
ความเห็น (1)
เป็นประโยชน์มาก สำหรับผู้ที่เริ่มต้นเรียนรู้เกี่ยวกับ KM
ขอบคุณมากครับ หวังว่าคงมีบทความดีๆ มานำเสนออีกนะครับ