ย้อนรอยความเป็นมาการปลดล็อกพืชกระท่อม

16 กันยายน 2565

: ทีมงานหญ้าแห้งปากคอก(ท้องถิ่น)[1]

 

เป็นมิติใหม่ของพืชพื้นบ้านใต้ดินไปสู่ “สินค้าคุณธรรม” หรือ “สินค้าบาป” (Merit Goods)[2] ที่ระคนในข้อห่วงใยต่อสังคม เพราะยาเสพติดยังคงมีการปราบปรามที่หนักข้ออยู่ ยาบ้ายังมี แถมเสริมด้วยปัญหากัญชาที่ได้ปลดล็อกออกจากยาเสพติดแล้วพร้อมๆ กับกระท่อม แต่กฎหมายกัญชายังไม่มีผลใช้บังคับ เป็นความหวังว่ากระท่อมจะเป็น “พืชเศรษฐกิจ” กัญชา กัญชง และกระท่อม ที่ได้รับการส่งเสริมให้เป็นพืชเศรษฐกิจตามแนวนโยบายของรัฐบาล การปลูกการผลิตต้องมีการควบคุม ต้องได้รับอนุญาต แต่มีข้อฉงนว่า การปลดล็อกกระท่อมออกจากบัญชียาเสพติดจะเหมือนกับกัญชาหรือไม่

ย้อนรอยความเป็นมาการปลดล็อกพืชกระท่อมในรอบปีที่ผ่านมา เป็นที่พอใจของสายเขียว ที่ราคาสูง ถึง กก.ละ 450 บาท ทำให้เกษตรกรมีรายได้ถึงวันละกว่า 2,000 บาท[3] เป็นปัญหาทางสองแพร่ง ดาบสองคม ระหว่างผลได้กับผลเสียในพืชพื้นบ้านนี้[4] เพื่อหวังสร้างเศรษฐกิจ เป็นสินค้าบาป (Merit Good) สร้างรายได้ให้แก่ประชาชน เป็นยาสมุนไพร แม้จะเป็นพืชเสพติด (ยาเสพติด) ที่ต้องควบคุมตามกฎหมายอยู่

 

ความเป็นมากฎหมายพืชกระท่อม

ร่าง พ.ร.บ.พืชกระท่อม ค้างมาตั้งแต่ปลายปี 2563[5] และแซงคิว ร่าง พ.ร.บ.กัญชา-กัญชง เพราะได้มีการตรา พ.ร.บ.พืชกระท่อม พ.ศ.2565 บังคับใช้เป็นผลสำเร็จตั้งแต่วันที่ 27 สิงหาคม 2565 ในขณะที่ ร่าง พ.ร.บ.กัญชา-กัญชง ยังต้องรอการพิจารณาตามขั้นตอนอยู่ วาระที่ 3 ในวันที่ 14 กันยายน 2565[6] ที่มีการโต้แย้งในประเด็นด้านลบกันมากทั้งในภาคประชาชน และในรัฐสภา

มีความพยายามเสนอปลดล็อกพืชกระท่อมมานานแล้ว[7] โดยอดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงพาณิชย์ สมัยรัฐบาล พล.อ.ชาติชาย ชุณหะวัณ (2531-2533) แต่มาสำเร็จในปี 2565

การปลดล็อกพืชกระท่อมออกจาก พ.ร.บ.ยาเสพติดให้โทษ รัฐต้องปล่อยผู้ต้องหา นักโทษกระท่อม 1,038 คน[8] (ข้อมูล 24 สิงหาคม 2564)

 

การหลอกลวงเกษตรกรของมิจฉาชีพ

กระท่อมสายพันธุ์ก้านแดง สร้างรายได้แก่เกษตรกร ปลูกไม่พอขาย รายได้วันละหลายพันบาท เหตุเป็นสมุนไพรรักษาโรค โดยเฉพาะคนเป็นเบาหวานหันมาซื้อลดน้ำตาลในเลือด[9] นอกจากนี้มีข่าว การแอบอ้างว่าเป็นเจ้าหน้าที่เกษตรเข้าไปหลอกลวงเกษตรกรให้ลงทุนพืชกระท่อม และมีผู้หลงเชื่อเสียหายเป็นเงินร่วม 20 ล้าน[10] ตามที่เป็นข่าว 

เมื่อ 7 กันยายน 2565 ที่ สน.ร่มเกล้า นายนรากร อักษรรัตน์ ผู้เสียหาย เดินทางมาพร้อมนำหลักฐานเอกสาร เข้าพบ พ.ต.ท.วิชิต เสนานอก รอง ผกก.(สอบสวน) สน.ร่มเกล้า เพื่อแจ้งความดำเนินคดีหลังถูกมิจฉาชีพอ้างเป็นฝ่ายส่งเสริมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ อ้างว่าเป็นทหารของ กอ.รมน. หลอกลงทุนปลูกต้นกระท่อม มีผู้เสียหายหลายราย รวมมูลค่าความเสียหาย ร่วม 20 ล้านบาท เหตุเกิดมาแต่ปลายปี 2564 อ้างว่าตนสามารถขอใบอนุญาตการปลูกต้นกระท่อมและมีการส่งออกไปยังประเทศมาเลเซียและประเทศอื่น โดยคิดค่าใบอนุญาตในราคา 8 แสน และส่งออกเมล็ดพันธุ์ใบกระท่อมในราคา กิโลละ 8 หมื่นบาท โดยชักชวนให้ผู้เสียหาย ซื้อพืชกระท่อม ลักษณะเป็นต้นกล้าเพื่อให้รัฐนำไปแจกจ่ายตามโครงการของรัฐบาล ซึ่งเมื่อร่วมลงทุนแล้วจะได้ผลตอบแทนจากรัฐบาล มีผู้เสียหายถูกหลอกประมาณ 8-10 คน มีตั้งแต่หลักหมื่นไปจนถึงหลักแสน ผู้ถูกหลอกจะเป็นเกษตรกรของภาคใต้ รวมมูลค่าร่วม 20 ล้านบาท

 

ชา-น้ำต้มกระท่อมต้องขออนุญาต “อย.” 

เมื่อปลายปี 2564 คณะกรรมการอาหารและยา(อย.) มีคำเตือนใน “ภาวะถุงท่อม” [11] ซึ่งการบริโภคก้านใบกระท่อมในปริมาณมาก ร่างกายย่อยใบและก้านกระท่อมไม่ได้ อาจทำให้เกิดการอุดตันในลำไส้ เพราะใบกระท่อมไม่ต้องขออนุญาต อย. ยกเว้นน้ำต้มกระท่อม ชากระท่อม ที่เป็นสมุนไพร ที่ต้องขออนุญาต ผลิตภัณฑ์อาหารที่มีส่วนประกอบ ต้องผ่านประเมินความปลอดภัยของอาหาร[12] 

พืชกระท่อมได้รับการปลดล็อกจากการเป็นยาเสพติดให้โทษในประเภท 5 ตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ระบุชื่อยาเสพติดให้โทษในประเภท 5 (ฉบับที่ 2) พ.ศ.2564 ซึ่งมีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 24 สิงหาคม 2564 ที่ผ่านมา และให้ไปกำกับดูแลภายใต้ (ร่าง) พ.ร.บ.พืชกระท่อม พ.ศ..... โดยมีสำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด (ป.ป.ส.) กระทรวงยุติธรรม เป็นหน่วยงานผู้รับผิดชอบ

ใบกระท่อม ซึ่งเป็นวัตถุดิบ ไม่ต้องมายื่นขออนุญาตกับ อย. น้ำต้มกระท่อม ชากระท่อม จัดเป็นผลิตภัณฑ์สมุนไพร ผู้ประกอบการจะต้องขออนุญาตผลิตตาม พ.ร.บ. ผลิตภัณฑ์สมุนไพร พ.ศ.2562 กรณีนำกระท่อมมาปรุงประกอบอาหาร ซึ่ง อย. ต้องจัดทำประกาศกระทรวงสาธารณสุข ตามความใน พ.ร.บ.อาหาร พ.ศ.2522 เรื่อง แก้ไขเพิ่มเติมประกาศกระทรวงสาธารณสุข (ฉบับที่ 424) พ.ศ.2564 เรื่อง กำหนดอาหารที่ห้ามผลิต นำเข้า หรือจำหน่าย (ลำดับที่ 52 กระท่อม) เพื่อให้การใช้ส่วนของพืชกระท่อมและสารสกัด สามารถเป็นส่วนประกอบในอาหารได้ และเพื่อเป็นการคุ้มครองผู้บริโภค อย. จึงกำหนดให้ผลิตภัณฑ์อาหารที่มีส่วนประกอบของกระท่อมต้องผ่านการประเมินความปลอดภัยของอาหาร และส่งมอบฉลากให้ อย.ตรวจอนุมัติก่อนนำไปใช้ ตามเงื่อนไขของประกาศกระทรวงสาธารณสุข (ฉบับที่ 376) พ.ศ.2559 เรื่อง อาหารใหม่ (Novel food) 

ทั้งนี้ กระท่อมเป็นพืชที่มีคุณประโยชน์และสรรพคุณที่หลากหลาย แต่สิ่งสำคัญที่ต้องใส่ใจก็คือ ร่างกายของคนเราไม่สามารถย่อยก้านและใบกระท่อมได้ การบริโภคก้านใบกระท่อมในปริมาณมากอาจทำให้เกิดการอุดตันในลำไส้ที่เรียกว่า “ภาวะถุงท่อม” ดังนั้น ขอให้บริโภคด้วยความระมัดระวัง และสังเกตอาการอย่างใกล้ชิด หากมีภาวะผิดปกติ ต้องรีบไปพบแพทย์ 

 

การควบคุมผู้ประกอบการค้าใบสด (ข่าว 30 มิถุนายน 2565)

การควบคุมทางยา ยังเป็นสมุนไพร “กระท่อม” หากกินพอดี “มีคุณ” หากกินเกิน “อันตราย” ลิมิตจำกัด 5 ใบ/วัน[13] เป็นข่าวดีที่มาพร้อมกันข่าวความน่ากลัวของยาเสพติด ที่เกิดอาการคลั่งจากการเสพยาเสพติดกระท่อม[14]

การชี้แจงประชาสัมพันธ์ปลดล็อกผลิตภัณฑ์ “กระท่อม” เพื่อหวังเพิ่มรายได้ให้แก่ประชาชนยังต้องกระทำต่อไปอย่างต่อเนื่องของภาครัฐ[15] นอกจากนี้รัฐบาลต้องรับข้อสังเกตของสภาฯ[16] ในแนวทางจัดการพืชกระท่อมด้วย

กรณีผู้ประกอบการหาบเร่ จะมาขออนุญาตขายกัญชา ใบกระท่อม ถ้าเป็นใบกัญชา หรือใบกระท่อม ที่เป็นของสด ไม่ต้องขออนุญาตจาก อย. และ อย.จะรับขึ้นทะเบียนในกรณีที่แปรรูปเป็น อาหาร เครื่องสำอาง หรือผลิตภัณฑ์สมุนไพร[17] หรือหากจะขาย กล้าพันธุ์ หรือเมล็ดพันธุ์กัญชา กัญชง กระท่อม ต้องขอกรมวิชาการเกษตร เนื่องด้วยเป็นพืชควบคุม[18]

กระทรวงเกษตรฯ ให้ประชาชนสามารถนำเข้าได้เมล็ดพันธุ์ “กัญชา - กัญชง และกระท่อม” ได้[19] ปัจจุบัน พ.ร.บ.พืชกระท่อม บังคับใช้แล้ว พ.ร.บ.พืชกระท่อม พ.ศ.2565 ประกาศราชกิจจานุเบกษา เล่ม 139 ตอนที่ 52 ก วันที่ 26 สิงหาคม 2565 หน้า 1-13[20] มีสาระสำคัญ ยกเลิกพ้นยาเสพติด และกำหนดมาตรการคุมขายและบริโภค “กระท่อม” มีไว้ครอบครอง ซื้อขายได้[21] เช่น เกี่ยวกับสถานที่ บุคคลที่ห้ามขายให้ หากฝ่าฝืนมีโทษ ปลูก-ใช้เสรี ควบคุมห้ามเด็กต่ำกว่า 18 ปี หญิงตั้งครรภ์ (ห้ามเด็ก คนท้อง) [22] การนำเข้า-ส่งออกต้องขออนุญาต การปลูกขาย นำเข้า-ส่งออกเชิงอุตสาหกรรม ต้องมีใบอนุญาต[23]

 

พ.ร.บ.พืชกระท่อม บังคับใช้แล้ว เช็กเลย สถานที่-บุคคลห้ามขายให้ ฝ่าฝืนมีโทษ (ที่มาข่าวสด)

เมื่อ 27 สิงหาคม 2565 รองโฆษกประจำสำนักนายกรัฐมนตรี เปิดเผยว่า พ.ร.บ.พืชกระท่อม พ.ศ.2565 มีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันนี้[24] โดยกฎหมายให้นิยามใบกระท่อม หมายความถึง ใบของพืชกระท่อม และให้รวมถึงน้ำต้มใบของพืชกระท่อม และสารสกัดที่ได้จากใบของพืชกระท่อม เพื่อให้การใช้พืชกระท่อมเกิดประโยชน์สูงสุดทั้งทางการแพทย์และทางเศรษฐกิจ โดยไม่เสี่ยงต่อการทำผิดกฎหมาย

สาระของกฎหมายครอบคลุม การขออนุญาต การนำเข้าส่งออกใบกระท่อม การพักใช้ และเพิกถอนใบอนุญาต การคุ้มครองบุคคลซึ่งอาจได้รับอันตรายจากการบริโภคใบกระท่อม และการป้องกันการใช้ใบกระท่อมในทางที่ผิด บทกำหนดโทษ จึงขอให้ประชาชนศึกษากฎหมายให้ดี เพื่อการใช้พืชกระท่อมให้เกิดประโยชน์สูงสุด

ตัวอย่างบางมาตราใน พ.ร.บ. มีดังนี้ มาตรา 3 การใช้ใบกระท่อมเป็นวัตถุดิบหรือส่วนประกอบของผลิตภัณฑ์สมุนไพร ตามกฎหมายว่าด้วยผลิตภัณฑ์สมุนไพร ยาตามกฎหมายว่าด้วยยา อาหารตามกฎหมายว่าด้วยอาหาร เครื่องสำอางตามกฎหมายว่าด้วยเครื่องสำอาง หรือผลิตภัณฑ์อื่นใดตามที่มีกฎหมายเฉพาะบัญญัติไว้

รวมถึงการนำเข้า การส่งออก การขาย และการโฆษณา ซึ่งผลิตภัณฑ์ดังกล่าวให้เป็นไปตามกฎหมายว่าด้วยการนั้น เว้นแต่กรณีที่บัญญัติไว้ในหมวด 5 การคุ้มครองบุคคลซึ่งอาจได้รับอันตรายจากการบริโภคใบกระท่อม และการป้องกันการใช้ใบกระท่อมในทางที่ผิด

มาตรา 10 ผู้ใดประสงค์จะนำเข้าหรือส่งออกใบกระท่อมต้องได้รับใบอนุญาต จากผู้อนุญาต ซึ่งหมายถึงเลขาธิการคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด (ป.ป.ส.) หรือผู้ซึ่งเลขาธิการป.ป.ส.มอบหมาย

มาตรา 24 ห้ามผู้ใดขายใบกระท่อมหรืออาหารตามกฎหมายว่าด้วยอาหาร ที่มีใบกระท่อม เป็นวัตถุดิบ หรือส่วนประกอบแก่บุคคลดังต่อไปนี้ บุคคลซึ่งมีอายุต่ำกว่า 18 ปี สตรีมีครรภ์ สตรีให้นมบุตร บุคคลอื่นใดตามที่ รมว.ยุติธรรม และรมว.สาธารณสุข ร่วมกันประกาศกำหนด

มาตรา 25 ห้ามผู้ใดขายใบกระท่อมในสถานที่ โดยวิธีการหรือในลักษณะอย่างหนึ่งอย่างใด ดังต่อไปนี้ สถานศึกษาตามกฎหมายว่าด้วยการศึกษาแห่งชาติ หอพักตามกฎหมายว่าด้วยหอพัก สวนสาธารณะ สวนสัตว์ และสวนสนุก ขายโดยใช้เครื่องขาย ขายในสถานที่โดยวิธีการหรือในลักษณะอื่นใดตามที่ รมว.ยุติธรรม และรมว.สาธารณสุข ร่วมกันประกาศกำหนด

มาตรา 26 ห้ามผู้ใดโฆษณาหรือทำการสื่อสารการตลาดใบกระท่อม โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อจูงใจสาธารณชนให้บริโภคใบกระท่อมที่ปรุงหรือผสมกับยาเสพติดให้โทษหรือวัตถุออกฤทธิ์ ตามประมวลกฎหมายยาเสพติด ยาตามกฎหมายว่าด้วยยา วัตถุอันตรายตามกฎหมายว่าด้วยวัตถุอันตราย หรือวัตถุอื่นใดตามที่กำหนดไว้ในมาตรา 27

มาตรา 33 ผู้ใดฝ่าฝืนมาตรา 24 ต้องระวางโทษปรับไม่เกินสามหมื่นบาท

มาตรา 34 ผู้ใดฝ่าฝืนมาตรา 25 ต้องระวางโทษปรับไม่เกินห้าหมื่นบาท

นอกจากนี้กฎหมายยังกำหนดให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง สนับสนุนประชาชนในการเพาะปลูก หรือแปรรูปพืชกระท่อม เพื่อใช้ตามวิถีชุมชน และในการพัฒนาให้เป็นพืชที่มีมูลค่าในทางเศรษฐกิจ ส่งเสริมและสนับสนุนการศึกษาวิจัย เพื่อพัฒนาทั้งการเพาะปลูกและแปรรูป หรือการพัฒนาสายพันธุ์ของพืชกระท่อม การผลิต การจัดการ และการตลาดด้วย ซึ่งสอดคล้องกับนโยบายของรัฐบาลที่ต้องการให้พืชกระท่อมเป็นพืชเศรษฐกิจ ผลักดันให้เกิดการสร้างมูลค่าเพิ่มจากการใช้พืชกระท่อมในทางการแพทย์ และสร้างรายได้แก่เกษตรกร

ขณะนี้กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ได้ทำการถ่ายทอดเทคโนโลยีการผลิตและขยายกระท่อมพันธุ์ดี แจกจ่ายแก่เกษตรกรหลายแสนต้นไปแล้ว เพื่อให้ปลูกเป็นพืชสมุนไพรพื้นบ้านในครัวเรือน และสามารถนำไปพัฒนาอาชีพเป็นพืชทางเลือกในอนาคต

 

เส้นทางพืชกระท่อมเดิมทางมาควบคู่กับ “กัญชา” ที่กัญชามีกระแสตอบรับต่อต้านจากประชาชน ที่เป็นห่วงเด็กและเยาวชน นักเรียน[25] เพราะ การเปิดเสรี แต่การควบคุมมีข้อจำกัด[26] ปัจจุบันมีการซื้อขายใบกระท่อม กัญชากันมาก ที่เยาวชนสามารถไปซื้อได้ หรือ การผสมในอาหาร หรือ การประกอบอาหารจากกัญชา เช่น บราวนี่กัญชา[27] หากบริโภคเสพมากจะเกิดปัญหาอาการหลอน ซึ่งจะเหมือนกัน “พืชกระท่อม” เช่นกัน การอุดช่องโหว่ใช้เสพติดด้วยระเบียบกฎหมายต้องมีมาตรการที่รัดกุมเหมาะสม[28] นอกจากนี้ ยังต้องคุ้มครองเกษตรกรรากหญ้า ไม่ให้นายทุน หรือต่างชาติมาแสวงกำไรจากพืชเสพติดพื้นบ้านนี้[29] ความหวังจึงอยู่ที่รัฐบาล ไม่ขายฝัน แต่ทำจริง และเป็นจริง[30] เพื่อผลประโยชน์ของประชาชน 

 

 

[1]Phachern Thammasarangkoon & Watcharin Unarine, ทีมงานหญ้าแห้งปากคอก(ท้องถิ่น), บทความพิเศษ, สยามรัฐออนไลน์, 16 กันยายน 2565, https://siamrath.co.th/n/383045 

[2]สินค้าบุญสินค้าบาป (Merit-Demerit Goods) แยกได้ 2 คำคือ สินค้าบุญ หรือสินค้าคุณธรรม หรือสินค้าดี (Merit Goods) คือ สินค้าที่ส่งผลดีต่อส่วนรวม เป็นสินค้าทางเศรษฐศาสตร์ นำเสนอโดยริชาร์ด มัสเกรฟส์ (Richard Musgrave,ชาวสหรัฐ, พ.ศ.2453-2550, ปี 1910-2007) ที่เป็นสินค้าหรือบริการที่เมื่อเกิดการบริโภค (โดยใครก็ตาม) จะทำให้เกิดประโยชน์กับผู้บริโภค (หรือผู้ที่เกี่ยวข้องคนอื่นๆ) อย่างเช่น การศึกษา สาธารณูปโภค สาธารณสุข การดับเพลิง และเพื่อทำให้ทุกคนสามารถเข้าถึงสินค้าประเภท Merit Goods ได้ รัฐบาลก็จะมีส่วนในการควบคุมสินค้าเหล่านี้ ยกตัวอย่าง บริการสุขภาพ เนื่องจากการใช้บริการสุขภาพจะสร้างผลประโยชน์เชิงบวกให้กับสังคม เช่น การที่เราติดไข้หวัดใหญ่แล้วไปรักษาจนหาย ก็ช่วยให้คนที่อยู่ใกล้เราในรถไฟฟ้าหรือเพื่อนที่ทำงานไม่ติดหวัดไปด้วย

สินค้าบาป (Demerit Goods)คือ สินค้าที่ทำให้สุขภาพไม่ดีหรือที่สร้างความเสียหายในทางใดทางหนึ่ง สินค้าบาปสามารถเป็นอันตรายต่อร่างกาย (บุหรี่) อันตรายต่อจิตใจ (การพนัน) หรืออันตรายต่อศีลธรรม (โสเภณี) ในหลายกรณีสินค้าบาปอาจมีการเก็บภาษีเพิ่มเติมเพื่อที่จะลดการบริโภค; ภาษีเหล่านี้เป็นที่รู้จักกันว่า เป็น “ภาษีบาป” (sin taxes) ตัวอย่างสินค้าบาปสำคัญที่เห็นกันมานานแล้ว เช่น เหล้า บุหรี่ คาเฟอีน มีคำที่ใกล้เคียงคือ "สินค้าบาป" (sin goods) ที่หมายถึง สินค้าหรือบริการที่เสพเกินพอดีจนเป็นปัญหา (addict) จะส่งผลไม่ใช่เฉพาะเจ้าตัว แต่มีผลต่อคนและสังคมข้างเคียงไม่ว่าจะเป็นยาเสพติด การพนัน บุหรี่ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ 

ดู ประกันสุขภาพถ้วนหน้า: คำถามและทางเลือกอื่นในมุมเศรษฐศาสตร์, เดอะโมเมนตัม, 20 มิถุนายน 2560, 

https://themomentum.co/special-report-healthcare/ & ธุรกิจบาปกับตลาดหุ้น โดย ไพโรน์ วงศ์วิภานนท์, มติชนรายวัน, 13 เมษายน 2548, http://liblog.dpu.ac.th/article/upload/a549.pdf

[3]รู้งี้ปลูกนานแล้ว”กระท่อม”โลละ450บาทปลูกไม่พอขาย รายได้วันละกว่า2,000บาท, เดลินิวส์, 19 กรกฎาคม 2565, https://www.dailynews.co.th/news/1264964/

[4]"กัญชาเสรี" ได้ไม่คุ้มเสีย เพราะอะไร อันตรายอย่างไร ต้องแก้ไขยังไง อ่านเลย, ฐานเศรษฐกิจ, 19 มิถุนายน 2565, https://www.thansettakij.com/general-news/529419

[5]"สมศักดิ์" จี้ "กฤษฎีกา" กลางที่ประชุม ครม. เร่งพิจารณา พรบ.พืชกระท่อม หลังค้างตั้งแต่ปลายปี 63, สยามรัฐออนไลน์, 18 พฤษภาคม 2564, https://siamrath.co.th/n/245440

[6]เตรียมรับการลงโทษอย่างสาสม ปชป.-พท.ขวางกฎหมายกัญชากัญชง, Ganja TV, สยามโพสต์, 16 กันยายน 2565, https://www.facebook.com/Ganja.Tv.Tidpae/posts/632413611778540 & กัญชา : สุญญากาศยังไปต่อ สรุปเนื้อหาร่าง พ.ร.บ. คุมกัญชา ที่ถูกถอนจากสภา, BBC, 15 กันยายน 2565, https://www.bbc.com/thai/articles/crgjxk0yv89o

& สถานการณ์ ร่างกฎหมาย กัญชา สัญญาณ ก่อนถึง “การเลือกตั้ง”, มติชน, 09.00 INDEX, 15 กันยายน 2565, https://www.matichon.co.th/news-monitor/news_3563320 & 'สาทิตย์' แจงเหตุสกัดกม.กัญชาเพราะมีเนื้อหาใหม่ผุด 69 มาตรา พร้อมจี้อนุทินทบทวนเรื่องปลดล็อก, ไทยโพสต์, 15 กันยายน 2565, https://www.thaipost.net/x-cite-news/222412/ & ส.ส.ภท. ถาม ‘ปชป.-พท.’ เตรียมคุกไว้พอหรือยัง? จะเอากัญชากลับคืนบัญชียาเสพติด, มติชน, 15 กันยายน 2565, https://www.matichon.co.th/politics/news_3563756 & เปิดเสียงโหวต แช่แข็งภท. ดันพ.ร.บ.กัญชา นอกจากพท.-ปชป. ยังมี ‘พปชร.’ เพียบเลย, มติชน, 14 กันยายน 2565, https://www.matichon.co.th/politics/news_3563940& ภูมิใจไทยฝันค้าง สภาฯ ลงมติถอนร่าง พรบ.กัญชา กลับไปทบทวนใหม่, ไทยโพสต์, 14 กันยายน 2565, https://www.thaipost.net/x-cite-news/221705/& เพื่อไทย-ประชาธิปัตย์ คว่ำร่างกัญชาสภาฯ มีมติเสียงข้างมาก โหวตถอน ร่างกม.กัญชาของพรรคภูมิใจไทย ออกจากวาระประชุม, กรุงเทพธุรกิจ, 14 กันยายน 2565 เวลา 17:42 น., https://www.bangkokbiznews.com/politics/1026792

[7]อาลัย “ภิญญา ช่วยปลอด” อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงพาณิชย์ ปิดตำนาน ผู้บุกเบิกแนวคิด “ปลดล็อกพืชกระท่อม” ด้วยวัย 82 ปี, คมชัดลึกออนไลน์, 8 กันยายน 2565, https://www.komchadluek.net/news/politics/529003?sq= 

[8]สายเขียวเฮ วันนี้ปลดล็อค "กระท่อม" มีไว้ครอบครอง-ซื้อขายได้แล้ว เตรียมปล่อยตัวนักโทษกระท่อม 1,038 คน, สยามรัฐออนไลน์, 24 สิงหาคม 2564, https://siamrath.co.th/n/274171& รัฐบาลปลดล็อก"พืชกระท่อม" ออกจากพรบ.ยาเสพติดให้โทษปล่อยผู้ต้องหาทันที24ส.ค.นี้, สยามรัฐออนไลน์, 20 สิงหาคม 2564, https://siamrath.co.th/n/273049

[9]รู้งี้ปลูกนานแล้ว”กระท่อม”โลละ450บาทปลูกไม่พอขาย รายได้วันละกว่า2,000บาท, เดลินิวส์, 19 กรกฎาคม 2565, อ้างแล้ว

[10]อ้างเป็นเจ้าหน้าที่กษ.ตุ๋นลงทุนพืชกระท่อม มีผู้หลงเชื่อสูญร่วม20ล้าน, ข่าวเดลินิวส์, 7 กันยายน 2565, https://www.dailynews.co.th/news/1443424/ 

[11]ภาวะถุงท่อม ถือเป็นผลข้างเคียงอย่างหนึ่งจากการใช้ใบกระท่อม เนื่องจากร่างกายของคนเราไม่สามารถย่อยก้านและใบกระท่อมได้ หากใช้มากเกินไปหรือไม่รูดก้านกระท่อมออกก่อน อาจทำให้มีกากหรือเศษกระท่อมตกค้างอยู่ในลำไส้ จนเกิดพังผืดหุ้มรอบเศษกระท่อมนั้น ก้อนพังผืดในลำไส้นี้เรียกว่า “ถุงท่อม”

ภาวะถุงท่อม ถือเป็นผลข้างเคียงอย่างหนึ่งจากการใช้ใบกระท่อม เนื่องจากร่างกายของคนเราไม่สามารถย่อยก้านและใบกระท่อมได้ หากใช้มากเกินไปหรือไม่รูดก้านกระท่อมออกก่อน อาจทำให้มีกากหรือเศษกระท่อมตกค้างอยู่ในลำไส้ จนเกิดพังผืดหุ้มรอบเศษกระท่อมนั้น ก้อนพังผืดในลำไส้นี้เรียกว่า “ถุงท่อม” 

ดู “ถุงท่อม” ภาวะอันตราย รู้ไว้ก่อนใช้ใบกระท่อม, Fascino, https://www.fascino.co.th/article/post/katom-tungtom-danger

[12]ชา-น้ำต้มกระท่อมต้องขออนุญาต "อย." เตือน "ภาวะถุงท่อม", สยามรัฐออนไลน์, 22 ตุลาคม 2564, https://siamrath.co.th/n/291349

[13]หมอเตือน"กระท่อม" กินพอดี "มีคุณ" กินเกิน "อันตราย" ลิมิต 5 ใบ/วัน, สยามรัฐออนไลน์, 3 กุมภาพันธ์ 2565, https://siamrath.co.th/n/319245

[14]คลั่งรายวัน ยาบ้าเกลื่อนเมืองกระบี่ หนุ่มเสพจนหลอน อาละวาดทุบทำลายบ้านพัง, ไทยโพสต์, 7 กันยายน 2565, 15:11 น., https://www.thaipost.net/district-news/216153/ & คลั่ง หนุ่มกระบี่ซัดทั้งยาบ้าทั้งกระท่อม ขู่ฆ่าคนในครอบครัว, ไทยโพสต์, 11 กันยายน 2565, https://www.thaipost.net/criminality-news/219540/ 

[15]“สมศักดิ์” ลุยเชียงใหม่ปลดล็อกผลิตภัณฑ์ “กระท่อม” หวังเพิ่มรายได้ ปชช., ไทยรัฐ, 10 กันยายน 2565, https://www.thairath.co.th/news/local/north/2496331 

[16]รัฐบาล รับข้อสังเกตสภาฯ แนวทางจัดการพืชกระท่อม, ไทยโพสต์, 1 สิงหาคม 2565, https://www.thaipost.net/general-news/191437/ 

[17]ใบกระท่อม เคี้ยวสด ต้มน้ำ และปรุงประกอบอาหาร เพื่อบริโภคในครัวเรือน ไม่ต้องขออนุญาต อย.

ชาใบกระท่อม ผงกระท่อม แคปซูลบรรจุผงกระท่อม น้ำต้มใบกระท่อม จัดเป็นสมุนไพร ต้องขออนุญาตตาม พ.ร.บ.ผลิตภัณฑ์สมุนไพร พ.ศ.2562

ผงกระท่อม, ใบประท่อม, สารสกัดกระท่อม ใช้เป็นตำรับยาแผนไทย ต้องขออนุญาตตาม พ.ร.บ.ผลิตภัณฑ์สมุนไพร พ.ศ.2562

ผงกระท่อม, ใบประท่อม, สารสกัดกระท่อม ใช้เป็นส่วนประกอบในอาหาร เช่น หมากฝรั่งกระท่อม กาแฟใบกระท่อม ผลิภัณฑ์เสริมอาหารใบประท่อม เครื่องดื่มผสมใบประท่อม เครื่องดื่มกาเฟอีนผสมใบประท่อม เบอเกอรี่ผสมใบประท่อม ต้องประเมินเป็นอาหารใหม่

ดู พืชกระท่อมขอ อย.อย่างไร, โดย กลุ่มกำหนดมาตรฐาน กองอาหาร สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา(อย.),

https://www.fda.moph.go.th/sites/kbs/Shared%20Documents/เอกสารเผยแพร่/พืชกระท่อมขอ%20อย.%20อย่างไร.pdf & การขออนุญาตผลิตภัณฑ์สมุนไพร กระท่อม, คำแนะนำการพัฒนาและขออนุญาตผลิตภัณฑ์สมุนไพร ประเภท ผลิตภัณฑ์สมุนไพรเพื่อสุขภาพ น้ำใบกระท่อม, โดย กองผลิตภัณฑ์สมุนไพร สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา(อย.), https://www.fda.moph.go.th/Herbal/SitePages/kratom.html & อย.มีคำตอบไม่ผ่อนเกณฑ์ “กระท่อม” แปรรูปเป็นอาหาร, ศูนย์ประสานการปฏิบัติที่ 4 (ศปป.4) กอ.รมน., 3 กันยายน 2565, https://4occ.isoc.go.th/04news/?p=8140  

[18]ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เรื่อง กำหนดคุณสมบัติอื่นของผู้ขอรับใบอนุญาตรวบรวมเมล็ดพันธุ์ควบคุมเพื่อการค้าสำหรับเมล็ดพันธุ์กัญชา กัญชง พ.ศ.2564 (ตามพระราชบัญญัติพันธุ์พืช พ.ศ.2518), ประกาศราชกิจจานุเบกษา เล่ม 138 ตอนพิเศษ 126 ง วันที่ 11 มิถุนายน 2564 หน้า 6-7, https://www.doa.go.th/ard/wp-content/uploads/2021/08/PP-Canabis-2564.pdf & ประกาศกรมวิชาการเกษตร เรื่อง เงื่อนไขการนำเข้าเมล็ดพันธุ์กระท่อม พ.ศ.2565 (ตามพระราชบัญญัติกักพืช พ.ศ.2507) ประกาศราชกิจจานุเบกษา เล่ม 139 ตอนพิเศษ 129 ง วันที่ 8 มิถุนายน 2565 หน้า 30-32, 

http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2565/E/129/T_0030.PDF

[19]ก.เกษตรฯ ไฟเขียวนำเข้าได้เมล็ดพันธุ์ 'กัญชา - กัญชง และกระท่อม', สยามรัฐออนไลน์, 12 มิถุนายน 2565, 

https://siamrath.co.th/n/355982

[20]พระราชบัญญัติพืชกระท่อม พ.ศ.2565, ประกาศราชกิจจานุเบกษา เล่ม 139 ตอนที่ 52 ก วันที่ 26 สิงหาคม 2565 หน้า 1-13, http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2565/A/052/T_0001.PDF

[21]สายเขียวเฮ วันนี้ปลดล็อก "กระท่อม" มีไว้ครอบครอง-ซื้อขายได้แล้ว เตรียมปล่อยตัวนักโทษกระท่อม 1,038 คน, สยามรัฐออนไลน์, 24 สิงหาคม 2564, https://siamrath.co.th/n/274171

[22]ประกาศใช้แล้ว ‘พรบ.กระท่อม’ ห้ามเด็ก-คนท้อง, ไทยโพสต์, 28 สิงหาคม 2565, https://www.thaipost.net/?p=209261&preview=true 

[23]ครม. ผ่านร่างพรบ.พืชกระท่อม ปลูกขาย นำเข้า-ส่งออกเชิงอุตสาหกรรม ต้องมีใบอนุญาต, สยามรัฐออนไลน์, 1 มิถุนายน 2564, https://siamrath.co.th/n/249300

[24]พ.ร.บ.พืชกระท่อม บังคับใช้แล้ว เช็กเลย สถานที่-บุคคลห้ามขายให้ ฝ่าฝืนมีโทษ, สหายชายแดนใต้ (จากข่าวสด), 27 สิงหาคม 2565, https://shaychaidantai.com/?p=26054 

[25]สุญญากาศกัญชาเสรี จี้ทบทวนปลดล็อก‘อนุทิน’จ่อ ออกประกาศสธ.ทดแทน, ไทยโพสต์, 16 กันยายน 2565, 0:01 น., https://www.thaipost.net/one-newspaper/222660/

[26]นโยบาย "เสรีกัญชา" เสรีภายใต้ขอบเขต, กรุงเทพธุรกิจ, 3 กรกฎาคม 2565, https://www.bangkokbiznews.com/social/1013405& "กัญชาเสรี" ได้ไม่คุ้มเสีย เพราะอะไร อันตรายอย่างไร ต้องแก้ไขยังไง อ่านเลย, ฐานเศรษฐกิจ, 19 มิถุนายน 2565, อ้างแล้ว

[27]ที่มาของบราวนี่ (Brownie, Brownies) ขนมหวานรสช็อกโกแลต ของโปรดของสาวๆ ฝรั่งเป็นชาติที่นิยมกินขนมประเภทอบ เพราะเนื่องด้วยสภาพอากาศบ้านเขาหนาว ภรรยาหรือแม่บ้านส่วนใหญ่จึงชอบอบขนมจากเตาให้สมาชิกในครอบครัวได้กินร่วมกัน ขนมอบที่มีมาแต่ยาวนานคือ เค้ก คุ๊กกี้ และขนมปัง และในช่วงหลังๆ นี้ มีบราวนี่ พาย มาเพิ่มเติมสีสันให้ บราวนี่ ขนมอบสีน้ำตาล ได้จัดให้อยู่ในหมวดหมู่ของคุกกี้ ภาษาอังกฤษเรียกว่า sheet cookiesที่มีลักษณะคล้ายเค้กช็อกโกแลตเข้มข้น แต่เนื้อบราวนี่ได้เข้มขนและไม่ฟูเหมือนเค้กเพราะบราวนี่ได้ใส่ผงฟูน้อยกว่าเค้ก ขนมเค้กส่วนมากจะเห็นเป็นก้อนกลมๆ แต่บราวนี่นี้ได้เป็นชิ้นแบนและหนา 1 นิ้วกว่าๆ แล้วตัดแบ่งเป็นชิ้นสี่เหลี่ยม บราวนี่เกิดขึ้นจากการที่แม่บ้านคนหนึ่งได้ทำเค้กช็อกโกแลตแต่กลับลืมใส่ผงฟู จึงได้ขนมสีน้ำตาลเข้มเนื้อแน่นขึ้นมา เป็นที่มาของชื่อ brownie นี่เอง

บราวนี่ เมื่อถูกนำมาผสมกัญชา ยาเสพติดให้โทษประเภทที่ 5 หลอกให้รับประทานที่อาจหวังผลเพื่อก่ออาชญากรรม เพราะกัญชาเมื่อรับประทานเข้าไปร่างกายจะได้รับสารแคนนาบินอยด์ ทำให้เกิดอาการทางระบบประสาท ทั้งใจสั่น เคลิมเคลิ้ม ผ่อนคลาย จดจำอะไรไม่ชัดเจน พบนิยมรับประทานในงานสังสรรค์ต่างประเทศ ห้ามนำเข้าหรือจำหน่าย เนื่องจากกัญชาถือเป็นยาเสพติด บราวนี่มีหลายชนิด ไม่ว่าจะเป็นแบบ Classic Brownie, Fudge Brownie หรือ Chewy Brownie แต่ละแบบมีความแตกต่างกัน

ดู ที่มาของบราวนี่ Brownie, โดย Delicake, 11 เมษายน 2559, https://www.thailanddelicake.com/2016/04/11/ที่มาของบราวนี่-brownie/ & วิธีสังเกตบราวนี่ผสมกัญชา, 21 พฤศจิกายน 2560, 15:46 น., https://tna.mcot.net/tna-161562 & มาทำความรู้จักกับบราวนี่ ขนมที่ใครหลายคนต่างก็หลงรัก,INNnews, 15 มกราคม 2564, 11:12, https://www.innnews.co.th/lifestyle/news_26104/ & สามวัยรุ่นกินคุกกี้ผสมกัญชาแล้วเกิดแพ้รุนแรง, สยามรัฐ, 4 กันยายน 2565, https://siamrath.co.th/n/379444

[28]การกำหนดแนวทางมาตรการการควบคุมการใช้กัญชาในประเทศไทย (Guidelines for Control Cannabis Use in Thailand) โดย วิศวะ เชียงแรง และ วรรณวิภา เมืองถ้ำ, สาขาวิชานิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช, วารสารสังคมศาสตร์วิชาการ ปีที่ 14 ฉบับที่ 2 กรกฎาคม–ธันวาคม 2564, https://so04.tci-thaijo.org/index.php/social_crru/article/download/253318/173837/938656

[29]ล่าสุด พรรคประชาธิปัตย์(ปชป.)เสนอยกเลิกกัญชาเสรี จี้รัฐบาลและกระทรวงสาธารณสุขบัญญัติกัญชาเป็นยาเสพติด-ถอนร่าง พ.ร.บ.กัญชา แจ้งวิปรัฐบาลแล้ว ดู จับตาสภาฯโหวต "พ.ร.บ.กัญชาฯ" วาระสาม 14ก.ย.นี้ กมธ.ยันอุดช่อง, กรุงเทพธุรกิจ, 31 สิงหาคม 2565, https://www.bangkokbiznews.com/politics/1024040 

[30]จับตานโยบายกัญชาเสรี ขายฝันหรือทำ จริง?, เว็บสารสนเทศสุขภาพไทย, Health Information System Development Office (HISO), ในสุขภาพคนไทย 2563, https://www.hiso.or.th/hiso/picture/reportHealth/ThaiHealth2020/thai2020_19.pdf