พระยาเพชรบุรีวีรบุรุษที่ถูกลืม

  พระยาเพชรบุรี (เรือง)

   

       พระยาเพชรบุรี หรือ พระยาสุรินทรฤๅไชย อภัยพิริยบรากรมพาหุ มีนามเดิมว่า เรือง เกิดเมื่อพ.ศ. ๒๒๔๘ ในรัชกาลพระสุริเยนทราธิบดี(พระเจ้าเสือ) บิดาชื่อฤทธิ์เป็นหลวงกัลยาราชไมตรี(อุปทูตไปกรุงไปกรุงฝรั่งเศสกับโกษาปาน) มารดาชื่อแม่จันทร์ (นางข้าหลวงตำหนักกรมหลวงโยธาทิพ) ตั้งบ้านเรือนอยู่ ณ ตำบล บ้านสวนตาล หลังวัดพนัญเชิง เป็นพระญาติในสมเด็จกรมพระเทพามาตย์ราชชนนีในสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี และเป็นพระญาติกับเจ้าขรัวเงิน พระชนกในสมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี พระอัครมเหสีในรัชกาลที่ 2 โดยพระยาเพชรบุรี (เรือง) นั้นสืบเชื้อสายมาแต่ตระกูลขุนนางที่รับราชการต่อเนื่องกันมาในราชสำนักหลายชั่วอายุคนแล้ว ทั้งยังเป็นตระกูลขุนนางซึ่งรู้จักกันเป็นอย่างดีในหมู่ราษฎรกรุงศรีอยุธยาเวลานั้น

เริ่มเข้ารับราชการโดยถวายตัวเป็นมหาดเล็กในกรมขุนพรพินิต (สมเด็จพระเจ้าอุทุมพร) ต่อมาสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศเห็นฝีมือจึงขอตัวไปทำราชการอยู่ในพระบรมมหาราชวัง ตั้งให้เป็นขุนนางฝ่ายทหาร ว่าราชการเมืองเพชรบุรี เมื่อ พ.ศ. 2275 และเป็นขุนนางจากราชสำนักอยุธยาคนสุดท้ายที่ได้ออกไปครองเมืองเพชรบุรี

สมรสกับคุณหญิงปิ่น มีบุตรคือ เจ้าพระยาสุรบดินทรสุรินทรฤๅไชย (บุญมี) และพระยาพิชัยราชา

พระยาเพชรบุรี เป็นนักรบที่เก่งกล้าสามารถ เลื่องลือว่าอยู่ยงคงกระพัน ในสมัยสมเด็จพระที่นั่งสุริยาศน์อมรินทร์ กรมหมื่นเทพพิพิธ ร่วมกับเจ้าพระยาอภัยราชา พระยายมราช พระยาเพชรบุรี และหมื่นทิพเสนา วางแผนถอดสมเด็จพระที่นั่งสุริยาศน์อมรินทร์ออกจากราชสมบัติ แล้วถวายให้สมเด็จพระเจ้าอุทุมพรซึ่งทรงผนวชอยู่ครองราชย์ ต่อมาความทราบถึงสมเด็จพระที่นั่งสุริยาศน์อมรินทร์ จึงมีพระราชโองการให้กุมตัวเหล่ากบฏ พระยาเพชรบุรีรู้ข่าวจึงพาทหารไปเชิญเสด็จกรมหมื่นเทพพิพิธ หนีออกจากพระนคร แต่ก็มาถูกจับ พระยาเพชรบุรีจึงต้องพระราชอาญาเฆี่ยนแล้วจำไว้ ต่อมาเมื่อพม่ายกทัพเข้าล้อมกรุงศรีอยุธยาครั้งแรก สมเด็จพระที่นั่งสุริยาศน์อมรินทร์ มีรับสั่งให้ไปเชิญสมเด็จพระเจ้าอุทุมพรลาผนวช แล้วมอบราชสมบัติให้ เมื่อพระเจ้าอุทุมพรได้ราชสมบัติแล้ว จึงมีรับสั่งให้ปล่อยตัว เจ้าพระยาอภัยราชา พระยายมราช และ พระยาเพชรบุรี ออกมารับราชการดังเก่า ต่อมาเมืองเมาะตะมะเกิดกบฎ พระยายมราชและพระยาเพชรบุรีจึงได้ไปปราบจนพวกมอญราบคาบ

ต่อมาเมื่อพม่ายกทัพเข้าตีกรุงศรีอยุธยาครั้งหลัง พระยาเพชรบุรีได้มีหน้าที่รักษากรุง ได้รบกับทัพพม่าที่ริมวัดสังฆาวาศแล้วถูกพม่าจับกุมได้และถูกพม่าประหารเมื่อ เดือน 12 ปีจอ พุทธศักราช 2309

พระยาเพชรบุรีมีบุตรคนหนึ่งนามว่า บุญมี ในสมัยกรุงศรีอยุธยามีบรรดาศักดิ์ที่หลวงพิไชยราชา ต่อมาได้กลายเป็นแม่ทัพสำคัญของสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี และต่อมาได้รับการพระราชทานยศขึ้นเป็น เจ้าพระยาพิไชยราชา รามราชแสนญาธิบดีศรีสัชนาไลย อภัยพิริยบรากรมพาหุ เจ้าเมืองสวรรคโลก

พระยาเพชรบุรี เป็นต้นของสกุล บุญ-หลง บุญมี หมายมั่น พลางกูรและอีกหลายสกุลสาขา

 

ตระกูลของพระยาเพชรบุรี

-เจ้าขรัวศุข สมรสกับท่านยายอิ่ม มีบุตร คือ
หลวงกัลยาราชไมตรี (ฤทธิ์)

-หลวงกัลยาราชไมตรี (ฤทธิ์) สมรสกับคุณจันทร์ มีบุตรคือ
พระยาเพชรบุรี (เรือง)

-พระยาเพชรบุรี (เรือง) สมรสกับคุณหญิงปิ่น มีบุตรคือ
๑. เจ้าพระยาสุรบดินทรสุรินทรฤๅไชย (บุญมี)
๒. พระยาพิชัยราชา

เจ้าพระยาสุรบดินทรสุรินทรฤๅไชย (บุญมี) สมรสกับ ท่านผู้หญิงเจริญ มีบุตรคือ
๑. พระสุวรรณภักดี (ชิด)
๒. เจ้าพระยาพระคลัง (หน)
๓. เจ้าพระยาพลเทพ (หลง) ต้นสกุล “บุญ-หลง”

-พระสุวรรณภักดี (ชิด) สมรสกับ คุณหญิงน้อยเล็ก มีบุตรคือ
พระศรีราชอักษร์ (แช่ม)

-พระศรีราชอักษร์ (แช่ม) สมรสกับคุณหญิงรื่น ชำนาญบริรักษ มีบุตรคือ
พระยาพิทักษนคราธำรง (มั่น)

-พระยาพิทักษนคราธำรง (มั่น) สมรสกับคุณหญิงนิ่ม ณ น่าน (ธิดาพระเจ้าสุริยพงษผลิตเดช) มีบุตรคือ
พระหมายมั่นราชกิจสุรฤทธิฤๅไชย (ชุ่ม) ต้นสกุล “หมายมั่น”

ฉากสุดท้ายพระยาเพชรบุรี

    พระยาเพชรบุรี กองหน้านำกองเรือตะลุมบอนกับพม่า กลางทุ่งวัดสังฆวาส พม่าเอาหม้อดินดำติดเพลิงโยนเข้าใส่ จับพระยาเพชรบุรีไว้ได้ พระยาเพชรบุรีเป็นคนมีวิชา ฟันแทงไม่เข้า “จึงเอาไม้เหลาเสียบแทงทางทวารหนัก ถึงแก่ความตาย”

พงศาวดารบันทึกว่า ในกองหน้า พระยาเพชรบุรี มีพระยาตาก เป็นนายกองเรือ และหลวงศรเสนี เป็นกองหนุน...แต่ทั้งสอง จอดรอดูเสีย หาเข้าช่วยอุดหนุนไม่

ศึกครั้งนี้ กรุงศรีอยุธยามีผู้เสียชีวิตด้วยอาวุธ ป่วยไข้ อดตายราว 2 แสนคน ถูกจับเป็นเชลยราว 3 หมื่นคน

 

บรรณานุกรม

1. นิธิ เอี่ยวศรีวงศ์. การเมืองไทยสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี. กรุงเทพ : มติชน, พ.ศ. 2559. 623 หน้า. หน้า หน้าที่ 68. ISBN 9789743230561
2. ↑ พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น, หน้า 247
3. ↑ ปรามินทร์ เครือทอง (8 มิถุนายน 2019). "เปิดตัวพระยาตาก แบบไม่สวย". ศิลปวัฒนธรรม. สืบค้นเมื่อ 18 กรกฎาคม 2021.
4. ↑ พิมพ์ประไพ พิศาลบุตร. กระเบื้องถ้วยกะลาแตก. กรุงเทพ : นานมีบุ๊คส์พับลิเคชั่นส์, พ.ศ. 2553. 240 หน้า. หน้า หน้าที่ 104. ISBN 9789749601372
5. เอกสารมรดกตระกูลพระยาเพชรบุรี