ฝันไม่จริง

มีความเข้าใจว่า ฝันคือการที่จิตปรุงแต่งโดยการเชื่อมโยงสิ่งต่างๆที่มีอยู่บนความคิดและอาจปรุงแปรไปสู่เรื่องราวต่างๆที่ไม่จริง จำนวนหนึ่งของสิ่งที่จิตปรุงแปรเองนั้นอาจสอดคล้องกับสถานการณ์จริงในอนาคต ฝันจำนวนหนึ่งเกิดจากการกระตุ้นของสถานการณ์ที่น่ากลัวที่ฝึกลึกอยู่ในจิตของผู้ฝัน และฝันจำนวนหนึ่งเกิดจากการใฝ่หาความสุขสำเร็จของผู้ฝัน

ที่ผ่านมาเฝ้าครุ่นคิดถึงข้อความที่ว่า “เห็นกายในกาย เห็นเวทนาในเวทนา เห็นจิตในจิต เห็นธรรมในธรรม คืออะไร?" ข้อสงสัยนี้เกิดจากการได้ฟังบทสวดป่าช้าเก้า เมื่อหลายปีก่อนและช่วงหลังมานี้แบ่งเวลาส่วนหนึ่งเท่าที่มีให้กับการศึกษาเรื่องจิต ปีที่แล้วมีโอกาสนั่งรถไปกับอาจารย์ท่านหนึ่งที่ท่านให้เวลากับการปฏิบัติธรรมและมีความเชื่อมั่นในพระรัตนตรัยแบบไม่หวั่นไหว คำถามที่ถามท่านคือ คำว่า เห็นกายในกายคืออะไร? สิ่งที่ท่านตอบมานั้นยังไม่อาจเข้าสู่ใจให้กระจ่าง ต้นปีที่ผ่านมา มีโอกาสไปวัดป่ากัณตพงษ์ จึงสอบถามเจ้าอาจารย์ ท่านได้อธิบายมาในระดับที่พอจะเข้าใจได้ แต่ก็ยังไม่กระจ่างใจ ออกจากวัดมาก็ยังตั้งคำถามเดิมคือ “เห็นกายในกายคืออะไร” 

เมื่อคืนคำถามนี้ก็ปรากฏในความฝัน โดยได้มีโอกาสไปวัดศาลาลอย (วัดเจ้าฟ้าศาลาลอย/วัดหลวงปู่สงฆ์) และเข้าไปนมัสการอาจารย์เพ็ง/หลวงปู่เพ็ง (พระครูพิพัฒน์ขันตยาภรณ์) เจ้าอาวาส ผู้เป็นศิษย์ของหลวงปู่สงฆ์ จนฺทสโร “อาจารย์ครับ เห็นกายในกายคืออะไร” อาจารย์เพ็งได้อธิบายให้ฟังใน ๓ เรื่อง ยกเว้น เห็นเวทนาในเวทนาที่ไม่ได้ถาม น่าเสียดายที่จำคำอธิบายนั้นไม่ได้ 

สิ่งที่จะบันทึกในหน้านี้เป็นฝันที่ปรากฎขึ้นเมื่อคืน และฝันนี้ไม่มีเหตุการณ์จริง จึงเข้าใจว่า ทั้งคำอธิบายและคำถามเป็นสิ่งที่จิตสร้างขึ้น ไม่เชื่อว่า อาจารย์เพ็งจะมาเข้าฝัน แม้จะมีชุดข้อความจำนวนหนึ่งที่เชื่อว่า พระสายปฏิบัติสามารถสื่อสารกับบางคนได้ โดยเฉพาะคนที่จิตบริสุทธิ์ เหตุผลที่ไม่เชื่อว่าอาจารย์เพ็งมาเข้าฝันเพราะ รู้ตัวเองดีกว่าเราไม่ใช่ผู้มีจิตบริสุทธิ์ ดังนั้น จึงมองว่าเป็นการทำงานของจิต

อนึ่ง คำว่า “เห็นกายในกาย” นั้น เป็นข้อความที่มาจากองค์ความรู้เรื่อง “สติปัฏฐาน” ที่พุทธศาสนาเสนอขึ้นต่อสังคม ๔ อย่างคือ ตั้งสติตามเห็นกาย (กายานุปัสสนา สติปัฏฐาน) ตั้งสติตามเห็นเวทนา (เวทนานุปัสสนา สติปัฏฐาน) ตั้งสติตามเห็นจิต (จิตตานุปัสสนา สติปัฏฐาน) และตั้งสติตามเห็นธรรม (ธัมมานุปัสสนา สติปัฏฐาน)

ก่อนเที่ยงของวันนี้ ได้เปิดหาคำว่า เห็นกายในกายคืออะไร? มีคำแปลอันหนึ่งที่ทำให้ฉุกคิดว่า “หรือว่า ที่เราสงสัยเพราะเราแปลผิดกันมาหรือเปล่า” 

….อิติ อัชฌัตตัง วา กาเย กายานุปัสสี วิหะระติ   เพราะเหตุดังนี้ ภิกษุพิจารณาเห็นกายในกาย ภายในบ้าง

   พะหิทธา วา กาเย กายานุปัสสี วิหะระติ         พิจารณาเห็นกายในกาย ภายนอกบ้าง

   อัชฌัตตะพะหิทธา วา กาเย กายานุปัสสี วิหะระติ พิจารณาเห็นกายในกาย ทั้งภายในและภายนอกบ้าง 

คำว่า กายในกาย เหมือนกับ มีกายซ้อนซ่อนอยู่ข้างไหน คำถามคือ เรามีสองกายหรือ และถ้าจะแปลว่า อิติ อัชฌัตตัง วา กาเย กายานุปัสสี วิหะระติ ว่า เพราะเหตุที่ว่ามานั้น บุคคล (ภิกษุ) พิจารณาเห็นกลุ่มก้อนอันมีอยู่ภายในกาย การแปลแบบนี้จะทำให้ความเข้าใจเรื่องกายซ้อนเปลี่ยนไป และอาจสอดคล้องกับคำอธิบายจำนวนหนึ่งที่มองว่า ในร่างกายนี้มี ตับ ไต ไส้ พุงฯลฯ ประกอบกันอยู่ภายในแบบแยกส่วนแต่เชื่อมโยงสัมพันธ์กัน อย่างไรก็ตาม ไม่ยืนยันคำแปลนี้ เพราะถ้ายืนยันได้ว่า กายซ้อนไม่มีจริง ก็อาจจะพอแปลแบบนั้นได้อย่างที่ปุถุชนเข้าใจ