การพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษาให้ประสบความสำเร็จโดยสร้างความเข้มแข็งให้แก่ผู้เกี่ยวข้องโดยเฉพาะครูผู้สอน
และผู้บริหารสถานศึกษาให้มีความเชี่ยวชาญในการพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษาโดยความร่วมมือระหว่างสถานศึกษาที่มีบริบทใกล้เคียงกันตามมิติความต้องการจำเป็นของแต่ละสถานศึกษา
มีกิจกรรมร่วมมือกันในการให้ความช่วยเหลือซึ่งกันและกันด้านการพัฒนาคุณภาพการเรียนการสอน
การพัฒนาหลักสูตร และกิจกรรมอื่น ๆ ที่ส่งผลต่อการพัฒนาคุณภาพผู้เรียน
การพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษาซึ่งหมายถึงกระบวนการสร้างแผนหรือแนวทางในการจัดมวลประสบการณ์ที่จัดทำโดยบุคคลหรือคณะบุคคลในระดับสถานศึกษาเพื่อใช้พัฒนาผู้เรียนให้มีความรู้ความสามารถตามมาตรฐานการเรียนรู้
ประกอบด้วย
ส่วนที่เป็นหลักสูตรแกนกลางที่กำหนดจากส่วนกลางที่ปรากฏในหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน
พุทธศักราช 2544
และส่วนที่เกี่ยวกับสภาพชุมชนและท้องถิ่นซึ่งพัฒนาโดยเขตพื้นที่การศึกษา
และส่วนเพิ่มเติมที่สถานศึกษาพัฒนาขึ้นเพื่อให้สอดคล้องเหมาะสมกับความสนใจ
ความต้องการและความถนัดของผู้เรียนรวมทั้งความเหมาะสมกับสภาพสังคม
กระบวนการใช้หลักสูตรสถานศึกษาและการประเมินผลการใช้หลักสูตรสถานศึกษา
มีปัจจัยที่ส่งผลต่อการพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษาแบบเครือข่ายสถานศึกษา
ทั้งหมด 7 ประการ ด้วยกันดังต่อไปนี้
1.
ปัจจัยการพัฒนาทรัพยากรบุคคลและสังคมแห่งการเรียนรู้ที่ส่งผลต่อการพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษาแบบเครือข่ายสถานศึกษา
ทรัพยากรบุคคลจะต้องมีจิตแห่งการใฝ่รู้
ตระหนักในการพัฒนานักเรียนให้เป็นคนดี มีปัญญา มีความสุข
มีจิตใฝ่รู้สร้างความรู้ด้วยตนเองตามมาตรฐานหลักสูตรโดยใช้กระบวนการวิจัย
บุคคลต้องตระหนักในการพัฒนาวิชาชีพตนโดยใช้กระบวนการวิจัยและการจัดการความรู้
แต่ละสถานศึกษาจะต้องจัดทำแผนพัฒนาคุณภาพการจัดการศึกษาและแนวทางในการปฏิรูปหลักสูตรและกระบวนการเรียนการสอน
ตามนโยบายการปฏิรูปการศึกษา การพัฒนาหลักสูตรทุกระดับทุกประเภท
จะต้องสร้างความเข้มแข็งในสถานศึกษาด้านทรัพยากรบุคคลของสถานศึกษาเองจะต้องมีความรู้ความเข้าใจ
ทักษะและความสามารถในการพัฒนาหลักสูตรและสามารถสร้างความเข้าใจให้ท้องถิ่นเข้ามามีส่วนร่วมในการพัฒนาหลักสูตร
โดยเฉพาะอย่างยิ่งการร่วมมือกันระหว่างสถานศึกษาและองค์กรท้องถิ่นเพื่อพัฒนาหลักสูตรให้สอดคล้องกับผู้เรียนและท้องถิ่น
ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญในการพัฒนาคุณภาพผู้เรียนให้เต็มตามศักยภาพเพื่อให้สอดคล้องกับวิถีชีวิตของบุคคล
ชุมชน ท้องถิ่นและสังคมไทยในอนาคต
ดังนั้นสิ่งสำคัญที่จะส่งเสริมให้เกิดการพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษาให้เหมาะสมได้
จะต้องพัฒนาครูและบุคลากรบุคคลให้เข้าใจถึงเป้าหมายการพัฒนาการจัดการศึกษา
มาตรฐานการจัดการศึกษา
มาตรฐานหลักสูตรและการจัดการเรียนรู้ในระดับการศึกษานั้น ๆ
และโดยภาพรวม ทฤษฎี หลักการ แนวคิด
และกระบวนการในการพัฒนาหลักสูตรและการสอน
สังคมแห่งการเรียนรู้ในองค์กร
ควรมุ่งเน้นให้ใช้พลังของความรู้ที่ขับเคลื่อนด้วยกลยุทธ์ของกระบวนการการจัดการความรู้และอาศัยความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี
การสื่อสารและสารสนเทศ เพื่อมุ่งสู่การปรับเปลี่ยนทางสังคม
ทำให้ข้อมูลสารสนเทศและความรู้ กระจายไปได้อย่างกว้างขวางและรวดเร็ว
โดยเน้นให้เกิดการการสร้าง กระจายและใช้สารสนเทศและความรู้ ใน3
ลักษณะสำคัญ คือ 1)
การได้มาซึ่งองค์ความรู้อย่างลุ่มลึกเกิดเป็นนวัตกรรมด้วยการใช้กระบวนการวิจัยและพัฒนา
โดยอาจมุ่งเน้นให้เกิดปัจจัยที่ส่งผลกระทบสูง 2)
การให้การศึกษาและฝึกอบรมเพื่อให้เกิดทักษะและความสามารถระดับสูง
3) มีการจัดการโครงสร้างงานใหม่ให้เป็นสังคมฐานความรู้
ที่มีความรู้ในเหตุผล
ต้องการเหตุผลเพื่อให้เกิดภาพหรือแนวทางที่ชัดเจนว่าจะต้องทำอย่างไร
และที่ต้องทำเช่นนั้นเพราะอะไร เกิดเป็นองค์กรแห่งการเรียนรู้
มุ่งสู่การเปลี่ยนแปลงสิ่งต่าง ๆ
โดยใช้การจัดการเป็นกระบวนการปรับรื้อโครงสร้างใหม่เพื่อมุ่งสู่ประสิทธิผลก่อให้เกิดมูลค่าทางปัญญา
รู้ว่าจะต้องทำอย่างไร และทำไปเพื่ออะไร
จนเกิดเป็นความเชื่อและเกิดพันธะสัญญาร่วมกันที่จะมุ่งไปสู่การปฏิบัติ
แสดงถึงองค์กรเกิดความรู้ที่จะทำสิ่งต่าง ๆอย่างรู้ทิศทาง
เชื่อมั่นและยอมรับกันจนเกิดเป็น คุณค่าทางสังคมขององค์กร
เปลี่ยนแปลงการดำเนินงานจากการใช้ความรู้เป็นการใช้ปัญญา
เกิดเป็นองค์กรแห่งการเรียนรู้อย่างแท้จริง โดยนำการจัดการความรู้
(Knowledge Management)
มาใช้ในการพัฒนาองค์กรให้เป็นองค์กรแห่งการเรียนรู้
โดยมีกระบวนการดังนี้
1. ผู้บริหารให้อิสระในการทำงาน
ทำให้บุคลากรมีความคิดอิสระในการสร้างสรรค์ผลงานทางวิชาการ
เพื่อพัฒนาผู้เรียนให้มีคุณภาพทั้งด้านความรู้และคุณธรรม
ทุกคนทำงานอย่างมีปฏิสัมพันธ์
เกิดกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ด้านวิชาการแบบบูรณาการ
โยงใยการทำงานแบบใยแมงมุมเพื่อดำเนินงานหรือแก้ปัญหาครู
ไม่ครบชั้นในโรงเรียนขนาดเล็ก
2.
บุคลากรทุกคนในสถานศึกษาทั้งผู้บริหาร ครู นักเรียน
ผู้เกี่ยวข้องมีจิตแห่งการใฝ่รู้ มีความตระหนักในบทบาทและหน้าที่ของตน
ตระหนักในการพัฒนาผู้เรียน พัฒนาตน พัฒนาองค์กร ชุมชน สังคม
ด้วยการเข้าถึงซึ่งคุณภาพตามมาตรฐาน
มีความรู้ความเข้าใจกระบวนการพัฒนาหลักสูตรและงานทางวิชาการ
โดยใช้วิธีการพัฒนางานวิชาการทั้งระบบไปพร้อมกัน คือ
ด้านหลักสูตรและการเรียนการสอน ด้านปัจจัย และด้านบริหารจัดการ
3. ใช้นโยบายในการทำงานวิชาการแบบ
“ไม่มีใครเด่น ไม่มีใครด้อย”
เพราะถือว่าทุกคนช่วยกันทำงานทุกงานพร้อมกันทั้งระบบ
ทำให้ทุกคนมีปริมาณงานที่เท่าเทียมกัน มีผลงานที่เหมือนกัน
ก่อให้เกิดขวัญและกำลังใจในการทำงาน ไม่เกี่ยงงานกันทำ
ไม่อิจฉาริษยากัน ทุกคนมีความสามัคคี
ช่วยกันสร้างสรรค์ผลงานวิชาการจนสำเร็จ ใช้กระบวนการจัดการความรู้
มีปฏิสัมพันธ์ร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ซึ่งกันและกัน
4.
การมีส่วนร่วมของคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐานและผู้ทรงคุณวุฒิ
ภูมิปัญญาท้องถิ่น
เข้ามามีส่วนร่วมในการพัฒนาหลักสูตรและการเป็นวิทยากรให้ความรู้แก่ผู้เรียน
รวมทั้ง
การประเมินผู้เรียนตามสภาพจริง
5.
บุคลากรในสถานศึกษาจะต้องมีใจเป็นหนึ่งเดียว มีความสามัคคีในกลุ่ม
ใช้การพัฒนางานและปฏิสัมพันธ์เชิงบวก มีขวัญ กำลังใจ
และเจตนารมณ์ร่วมกันที่จะปฏิบัติงานให้บรรลุผล ด้วยการเสียสละทั้งกาย
สติปัญญา และทรัพยากร เมื่อมีปัญหาใด ๆ เกิดขึ้น
บุคลากรทุกคนจะร่วมด้วยช่วยกันคิดแก้ไขปัญหาจนสำเร็จลุล่วงโดยไม่รอความช่วยเหลือจากหน่วยงานระดับสูง
ทำให้เกิดการขับเคลื่อนงานวิชาการ
6.
การพัฒนาทรัพยากรบุคคลให้มีความรู้ความเข้าใจ ทักษะและความสามารถ
เข้าใจจุดหมายจนสามารถกำหนดเป้าหมายแนวทางร่วมกัน
ทุกคนเห็นประโยชน์ร่วมกัน มีจิตแห่งการ
ใฝ่รู้โดยใช้กระบวนการวิจัยและการจัดการความรู้เป็นตัวขับเคลื่อน
และมีปัจจัยสนับสนุนด้านแหล่งเรียนรู้และคลังความรู้
รวมทั้งต้องทำร่วมกันอย่างเป็นระบบ ตั้งแต่ระดับบุคคล กลุ่ม สถานศึกษา
ชุมชน เครือข่ายสถานศึกษา เขตพื้นที่การศึกษา องค์กรท้องถิ่น
เครือข่ายเขตพื้นที่การศึกษา หน่วยงานต้นสังกัด องค์กรสังคม
ดังนั้นจะเห็นได้ว่าปัจจัยการพัฒนาทรัพยากรบุคคลให้เป็นบุคคลแห่งการเรียนรู้
มีจิตแห่งการใฝ่รู้ ครูและนักเรียน ควรร่วมกันสร้าง
สร้างจากการแลกเปลี่ยน การรับรู้ สู่การเรียนรู้
พัฒนาวิชาชีพแห่งตน และสังคม
มีปฏิสัมพันธ์ระหว่างกันและกันอย่างเชื่อมโยง
เกิดกิจกรรมการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ซึ่งกันและกันเชื่อมโยงต่อกันเพื่อการพัฒนาจนเกิดเป็นสังคมแห่งการเรียนรู้จะส่งผลต่อการพัฒนาสิ่งใดใดที่มีทั้งความเหมือน
ความแตกต่าง ความพร้อมและความไม่พร้อม
เมื่อทุกคนเป็นบุคคลแห่งการเรียนรู้
เครือข่ายแห่งการเรียนรู้ย่อมมีพลัง
ทำให้ทำประสบความสำเร็จตามเป้าหมายได้ด้วยกลยุทธ์เครือข่ายความร่วมมือ
การจัดการความรู้
และการพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษาแบบเครือข่ายสถานศึกษา
จิตแห่งการใฝ่รู้ ครูและนักเรียน ควรร่วมกันสร้าง
สร้างจากการแลกเปลี่ยน การรับรู้ สู่การเรียนรู้
เมื่อทุกคนเป็นบุคคลแห่งการเรียนรู้
เครือข่ายแห่งการเรียนรู้ย่อมมีพลัง
แล้วปีใหม่นี้ มีแต่คำอวยพรให้อาจารย์นะค่ะ
ด้วยความเคารพอย่างสูง
อาจารย์เคยนำ ความรู้ในเรื่องนี้ มาให้อ่านค่ะนับเป็นโชคดีของนิสิต ปริญญาโท สาขาหลักสูตรและการสอน ชั้นปี 1 อย่างเราที่ได้มีโอกาสเรียน รับความรู้จากอาจารย์
หลายอาทิตย์แล้วค่ะ ที่เราเฝ้าแต่อ่าน Text ที่อาจารย์แนะนำให้ หลังปีใหม่นี้เราคงจะได้ นำเสนอกัน แต่ไม่รู้ว่าจะตรงประเด็น อ่านแล้วเข้าใจถูกต้องหรือเปล่าค่ะ แต่ว่าก็ทำให้ฝึกอ่านตำราวิชาการภาษาต่างประเทศดี ฝึกทักษะการอ่านและทำความเข้าใจแล้วเปรียบเทียบ หาเหตุและผลกับหลักสูตรในเมืองไทย
ส่วน Sheet ที่ส่งอาจารย์วันพฤหัสฯ เหมี่ยวจะขออนุญาตเพิ่มเติม ส่วนของ Balance ด้านหลังนะค่ะ รู้สึกว่ามันยังไม่ครบสมบูรณ์
อาจารย์เคยสอนผมเหมือนกัน และเป็นที่ปรึกษางานวิจัยด้วย แล้วในตอนนี้ผมก็นำเอาข้อมูลบางส่วนของอาจารย์ไปสอนนักศึกษาของผมด้วยเช่นกัน ข้อมูลทางการศึกษาของอาจารย์เป็นประโยชน์มากๆ ครับ เพราะตอนนี้ผมก็มาสอนอยู่ที่มหาวิทยาลัยแห่งหนึ่ง ซึ่งสอนในรายวิชา การพัฒนาและการใช้หลักสูตร ขอบคุณท่านอาจารย์มากๆ ครับ..