สื่อธรรมชาติกับการพัฒนาความคิดสร้างสรรค์
เมื่อกล่าวถึงอุปกรณ์การสอน ส่วนมากมักจะนึกถึงสิ่งที่ต้องสร้างขึ้น หรือต้องจัดทำขึ้น แท้จริงแล้วบางอย่างมีอยู่ในธรรมชาตินั่นเอง เช่น ต้นไม้ ใบหญ้า สัตว์ เศษวัสดุ สิ่งของต่าง ๆ ฯลฯ เพียงแต่ว่าต้องเป็นผู้ที่รู้จักคิดและดัดแปลงให้เข้ากับบทเรียน ก็จะเกิดประโยชน์ต่อการเรียนการสอนอย่างมาก
ในการจัดการเรียนการสอน เพื่อให้นักเรียนได้พัฒนาความคิดสร้างสรรค์ จากสื่อธรรมชาติที่มีอยู่ใกล้ตัวเรา สิ่งสำคัญอีกประการก็คือ เทคนิคการตั้งคำถามที่ก่อให้เกิดความคิดคือการใช้คำถามที่กระตุ้นความคิดของผู้เรียน เช่น
1. สิ่งที่กำหนดให้ สามารถให้ประโยชน์อะไร อย่างอื่นอีก
2. สิ่งที่กำหนดให้ สามารถใช้ประโยชน์ แทนอะไรหรือเหมือนกับอะไรได้อีก
3. สิ่งที่กำหนดให้ สามารถดัดแปลงได้อย่างไร หรือดัดแปลงเพื่อใช้ ประโยชน์ได้ใหม่อย่างไร
4. สิ่งที่กำหนดให้ อาจจะให้จัดใหม่ ให้เป็นอย่างไร
ฯลฯ
ดังนั้นความคิดสร้างสรรค์เป็นคุณสมบัติที่มีอยู่ในตัวเด็กทุกคน และสามารถส่งเสริมให้พัฒนาได้ทั้งทางตรงและทางอ้อมค่ะ
ความเห็น (4)
คุณครูชวนพิศคะ
ดิฉันเป็นผู้ที่สนใจการพัฒนาความคิดให้กับ ผู้เรียน และเคยไปเป็นกรรมการสอบวิทยานิพนธ์ นานมาแล้วค่ะ แต่ยังพอจำถึงการใช้คำถามเพื่อพัฒนาความสามารถในการคิด ที่คิดโดยกระทรวงศึกษาธิการ รัฐวิคตอเรีย ประเทศออสเตรเลีย ซึ่งมีคำถามอยู่ 7 ประเภทคือ
1. คำถามปริมาณ เป็นการตั้งคำถามเพื่อให้ผู้เรียนได้คิดถึงปริมาณของคน สัตว์ และสิ่งของที่ปรากฏในบทเรียนนั้น ๆ
2. คำถามการเปลี่ยนแปลง เป็นการตั้งคำถามเพื่อให้ผู้เรียนได้คิดถึงการเปลี่ยนแปลงที่จะเกิดขึ้น หากข้อมูลหรือข้อเท็จจริงในบทเรียนมีการเปลี่ยนแปลง
3. คำถามการทำนาย เป็นการตั้งคำถามที่มีการสมมุติว่าถ้าเกิดเหตุการณ์เช่นนี้ แล้วจะเกิดอะไรขึ้นบ้าง เพื่อให้นักเรียนได้คิดและทำนายในสิ่งที่น่าจะเกิดขึ้น และเป็นไปได้
4. คำถามความคิดเห็น เป็นการตั้งคำถามเพื่อให้ผู้เรียนได้คิดและแสดงความคิดเห็นโดยอาศัย่ข้อมูล ความจริงที่มีหลักการและเหตุผล
5. คำถามเกี่ยวกับส่วนตัว เป็นคำถามความรู้สึกส่วนตัวของผู้เรียน ถ้าผู้เรียนเป็นส่วนใดส่วนหนึ่งของบทเรียนนั้น นักเรียนจะรู้สึกอย่างไร
6. คำถามความสัมพันธ์เปรียบเทียบ เป็นการตั้งคำถามเพื่อให้ผู้เรียนได้คิดเปรียบเทียบระหว่างสิ่งใดสิ่งหนึ่ง หรือเหตุการณ์ใดเหตุการณ์หนึ่งที่เกิดขึ้นในบทเรียน
7. คำถามเกี่ยวกับค่านิยม เป็นการตั้งถามถามเพื่อให้ผู้เรียนได้คิดอย่างมีเหตุผล คิดในทางที่ถูกต้อง คิดอย่างมีวิจารณญาณ และสามารถตัดสินใจ วิเคราะห์ วิจารณ์ได้ว่า ค่านิยมใดดี หรือไม่ดี ค่านิยมใดควรปฏิบัติตามหรือไม่ควรปฏิบัติตาม
ไม่ทราบว่าเอามะพร้าวมาขายสวนหรือไม่
โอกาสหน้าคงได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้เกี่ยวกับการพัฒนาการคิดกันอีก และที่อยากเห็นมากก็คือประสบการณ์การพัฒนาการคิดของคุณครูชวนพิศ
ศรีนวล มีศรีสวัสดิ์
ความคิดและมุมมองของอาจารย์น่าสนใจนะคะ สื่อที่ดีที่สุดก็คือสิ่งที่ผู้เรียนคุ้นเคยและมีประสบการณ์พบเจอนั่นแหละคะ เพราะผู้เรียนมีความรู้พื้นฐานกับสิ่งที่เรานำมาเป็นสื่ออยู่แล้ว โดยเฉพาะสื่อธรรมชาติ ที่อาจารย์นำเสนอ แต่เราควรหาแนวทางเอาสื่อที่หลากหลายมาสอนเด็ก เพราะไม่เช่นนั้นเขาจะมีความรู้ในวงจำกัด คือ เด็กเมืองก็เข้าใจสังคมแบบเมือง เด็กต่างจังหวัดก็คุ้นเคยกับธรรมชาติ หน้าที่เราจึงควรจัดการเรียนการสอนที่ให้ผู้เรียนใช้สื่อทั้งสองแบบ เพื่อเปิดโลกทัศน์ที่ดีแก่นักเรียนของเรา ต้องขอบคุณที่อาจารย์นำสิ่งดีๆสู่ห้องเรียนค่ะ