การเพาะถั่วงอก

การเพาะถั่วงอก

นายอานนท์ ภาคมาลี (คนหาปลา ข้าราชการบำนาญ)

ถั่วงอก คือ ต้นอ่อนของถั่วที่ได้จากการเพาะเมล็ดถั่วเขียว โดยไม่ให้ถูกแสงแดด นิยมนำมาประกอบอาหารชนิดต่างๆ อาทิ ผัดถั่วงอก ใส่กวยเตียว ยำถั่วงอก รวมถึงเป็นผักรับประทานสด การเพาะถั่วงอก ถือเป็นอาชีหนึ่งทางการเกษตรที่สามารถให้ผลตอบแทนในระยะเวลาที่รวดเร็วที่สุด และมีขั้นตอนการเพาะ และการดูแลรักษาง่าย ไม่ต้องให้ปุ๋ย เพียงให้น้ำอย่างเดียว ซึ่งใช้ระยะเวลาในการเพาะเพียง 4 วันเท่านั้น ก็สามารถเก็บผลผลิตสร้างรายได้

การเพาะถั่วงอก ในปัจจุบัน จะใช้เมล็ดถั่วเขียว 2 สายพันธุ์ คือ ถั่วเขียวผิวมัน และถั่วเขียวผิวดำ แต่ที่นิยมในการเพาะถั่วงอกมากที่สุด คือ เมล็ดพันธุ์ผิวดำ ที่มีอัตราการงอกที่ดีกว่า อายุการเก็บเกี่ยวสั้นและมีคุณค่าทางอาหารสูง ทั้งนี้เมล็ดสายพันธุ์ทุกชนิดสามารถนำมาเพาะเป็นถั่วงอกได้ แต่จะมีลักษณะของถั่วงอกที่แตกต่างตามสายพันธุ์ เช่น ถั่วเหลือง ถั่วลันเตา ถั่วฝักยาว ถั่วอัลฟัลฟ่า เป็นต้น

ถั่วงอกบางแห่งมีการใช้สารฟอกขาว พวกโซเดียมไฮโดรซัลไฟด์ และสารรักษาความสดพวกฟอร์มาลิน ก่อนจำหน่ายให้พ่อค้า แม่ค้า ซึ่งสารพวกนี้มีผลเป็นพิษต่อผู้บริโภคอย่างมาก หากได้รับในปริมาณที่สูงอาจทำให้เสียชีวิตได้ ซึ่งสามารถสังเกตได้ง่ายหากถั่วงอกมีการฟอกสี เมื่อทิ้งไว้นานลำต้นจะซ้ำ และดำคล้ำ

พันธุ์ถั่วงอกผิวมัน ได้แก่ พันธ์กำแพงแสน 1 และ 2 พันธุ์ชัยนาท 36 และ 72

พันธุ์ถั่วเขียวผิวมัน ได้แก่ พันธ์พิษณุโลก 2 และพันธ์ KaBa

วิธีการเพาะถั่วงอกง่ายๆที่บ้าน ทุกๆท่านสามารถทำได้ เราจะได้เพาะถั่วงอก ที่สดสะอาด อร่อยปลอดภัย ปราศจากพิษต่างๆ สำหรับรับประทาน หรือประกอบอาหารเมนูต่างๆ ได้หลายเมนู อร่อยเข้ากันมาก เรามีขั้นตอน และวิธีทำง่ายๆ ไม่ยุ่งยาก เรามีเคล็ดลับคือ นำเมล็ดถั่วเขียวมาแช่น้ำค้างคืน แล้วนำมาวางบนตะกร้า รองด้วยกระทิชชู แล้วคุมด้วยผ้าชุบน้ำ แล้วปิดฝา แล้วนำตะกร้าใส่ถุงดำ นำมาวางในที่อุ่นๆ ที่แสงแดดส่องไม่ถึง แล้วรดน้ำทุกวัน วันละสามเวลา สี่วันเราก็จะได้ถั่วงอกสดๆ สะอาด อร่อยปลอดภัยไว้รับประทานที่บ้าน

วัสดุ/อุปกรณ์

• เมล็ดถั่วเขียว 100 กรัมเท่ากับ 1 ขีด
• ตะกร้า 1 ใบ มีรูรอบๆ
• กระดาษทิชชูแผ่นใหญ่ 6 แผ่น
• ชามใหญ่ 1 ใบใหญ่กว่าตะกร้า
• ถุงดำ 1 ใบ
• ฝาปิดตะกร้า 1 ใบ

วิธีการและขั้นตอนการทำ

• เตรียมเมล็ดถั่วเขียว ขนาดกำมือพอดีไม่เล็กเกินไป แล้วนำมาทำความสะอาด
• จากนั้นนำเมล็ดถั่วเขียว นำมาล้างน้ำให้สะอาด แล้วสะเด็ดน้ำออก จากนั้นนำเมล็ดถั่วเขียว มาใส่ภาชนะที่เตรียมไว้ แล้วใส่น้ำลงไปพอประมาณ ให้น้ำท่วมเมล็ดถั่วเขียว แล้วแช่น้ำพักไว้ 8 ชั่วโมง หรือแช่น้ำไว้ค้างคืนยิ่งดี
• เมื่อแช่เมล็ดถั่วเขียวได้เวลาแล้ว จากนั้นนำเมล็ดถั่วเขียวมาเทน้ำออก แล้วสะเด็ดน้ำออกให้หมด
• จากนั้นนำตะกร้าที่มีรูรอบๆ แล้วนำกระดาษทิชชู มาวางลงไปด้านล่าง 3 แผ่น
• จากนั้นนำเมล็ดถั่วเขียวที่แช่น้ำ มาใส่ลงไปด้านบน วางกระจายๆให้ทั่วตะกร้า
• จากนั้นนำกระดาษทิชชู มาวางปิดด้านบนสามแผ่น จากนั้นรดน้ำให้ทั่ว ให้กระดาษทิชชูเปียก
• จากนั้นนำผ้าชุบน้ำให้เปียก แล้วนำมาวางด้านบนกระดาษทิชชูอีกที
• จากนั้นปิดด้านบนด้วยฝาหม้อให้สนิท แล้วนำไปว่างบนชามที่มีขนาด ใหญ่กว่าตะกร้า เพื่อสะอาดเวลารดน้ำถั่วงอก แล้วน้ำจะไหลลงในชาม แล้วนำน้ำมาเททิ้งได้ง่าย น้ำจะได้ไม่ขังบนถัวงอก
• จากนั้นนำตะกร้ามาใส่ถุงดำ แล้วปิดคลุมหุ้มให้สนิท แล้วจากนั้นนำไปวางในที่อุ่นๆ ที่มืดไม่มีแสงแดดส่องถึง แล้วรดน้ำวันละสามเวลา โดยรดน้ำผ่านผ้าที่วางคลุมไว้ อย่าเปิดผ้าดู ค่อยๆรดน้ำเบาๆ แล้วเทน้ำออกทิ้งทุกครั้ง แล้วปิดใส่ถุงดำคลุมไว้ตามเดิม ใช้เวลาประมาณ 4 วัน
• หลังจากที่เพาะถั่วงอกไว้ได้ 4 วันแล้ว จากนั้นนำถั่วงอกออกจากถุง จากนั้นเปิดฝาและทิชชูออก
• จะได้ถั่วงอกที่เพาะไว้แล้ว ขนาดถั่วงอกจะโต และยาวได้ที่พอดี พร้อมรับประทานได้
• เมื่อถั่วงอกเพาะได้ขนาดโต และยาวได้ที่กำลังพอดีแล้ว จะเห็นรากถั่วงอกด้านล่างงอกออกมาเต็มกระดาษทิชชูที่รองไว้
• จากนั้นนำถั่วงอกออกมา แล้วค่อยๆแกะออกจากกระทิชชู แล้วล้างน้ำให้สะอาด
• ถั่วงอกสดๆ เพาะเองง่ายที่บ้าน จะได้ถั่วงอกที่สะอาด กรุบกรอบ ปราศจากสารพิษต่างๆอร่อยปลอดภัย พร้อมสำหรับรับประทาน เพื่อใช้ประกอบอาหารเมนูต่างๆ ได้หลายเมนู
• ถั่วงอกสดๆ พร้อมสำหรับรับประทาน หรือใช้ประกอบอาหารเมนูต่างๆ ได้หลายเมนูจะได้ถั่วงอกสด สะอาด กรุบกรอบ ปราศจากสารพิษต่างๆ อร่อยปลอดภัย

ทำประกอบอาชีพ อุปกรณ์และวัสดุ

• ตะกร้าพลาสติก หรือตะกร้าไม้ไผ่ตาถี่
• ถังน้ำหรือกะละมัง
• ถังเพาะพลาสติก ตามปริมาณที่ต้องการเพาะ โดยเจาะรูที่ก้นถังขนาด 0.5 – 1 เซนติเมตร ระยะห่างต่อรูประมาณ 1 นิ้ว
• ตาข่ายพลาสติกตาถี่
• ท่อนไม้หรือก้อนอิฐ
• อุปกรณ์การให้น้ำ
• กระด้งรูขนาด 0.5 เซนติเมตร

การเตรียมเมล็ดพันธุ์

•  เมล็ดพันธุ์ที่ใช้ควรมีความสมบูรณ์ และมีอัตราการงอกสูง มักจะเป็นเมล็ดพันธุ์ที่เก็บในระยะที่แก่แล้ว และควรเก็บไม่เกิน 2 – 3 เดือน
• เมล็ดพันธุ์ที่ซื้อมาต้องเก็บรักษาในที่ปราศจากความชื้น อากาศถ่ายเทได้สะดวก และไม่สัมผัสกับไอฝนได้
• นำเมล็ดพันธุ์ใส่ตะกร้าพลาสติก หรือตะกร้าไม้ไผ่ตาถี่
• นำลงแช่น้ำ และร่อน เพื่อให้เมล็ดพันธุ์ที่แห้งไม่สมบูรณ์ลอยน้ำ
• แยกเมล็ดพันธุ์ที่ไม่สมบูรณ์ออกให้เหลือเฉพาะเมล็ดสำหรับใช้เพาะ

การเพาะเมล็ด

• นำเมล็ดพันธุ์หลังจากการเตรียมแล้วแช่น้ำนาน 6 – 12 ชั่วโมง
• นำท่อนไม้หรืออิฐก้อนเรียงตามจุดที่ตั้งของถัง
• นำถังเพาะตั้งบนท่อนไม้หรืออิฐที่เตรียมไว้ เรียงเป็นแถว หากมีการเพาะต่างวันกันให้แยกเป็นกลุ่มที่เพาะในวันเดียวกัน
• วางตาข่ายพลาสติกรองก้นถัง
• นำเมล็ดพันธุ์ใส่ในถังเพาะประมาณ 1 ใน 4 ส่วนของถัง
• ให้น้ำทุก 2 – 3 ชั่วโมง นาน 2 – 5 นาที และให้น้ำสัมผัสถั่วทุกเมล็ด
• ในช่วงการเพาะควรให้มีอุณหภูมิของโรงเรือน ประมาณ 20 – 25 องศา หากอุณหภูมิสูงเมล็ดถั่วจะงอก และโตเร็ว ทำให้ถั่วงอกเรียวยาว ไม่สวยงาม ทั้งนี้การควบคุมอุณหภูมิโรงเรือนต้องอาศัยการ จัดการตั้งแต่การออกแบบโรงเรียน และการให้น้ำอย่าสม่ำเสมอ

การเก็บถั่วงอก

การเก็บถั่วงอกสามารถเก็บขายได้หลังการเพาะประมาณ 4 วัน เมล็ดพันธุ์ 1 กิโลกรัม เมื่อเพาะแล้วสามารถเพิ่มน้ำหนัก ประมาณ 5 – 7 เท่า

วันที่ 1 เมล็ดถั่วมีลักษณะอิ่มน้ำ พองตัว และเปลือกเมล็ดเริ่มปริ แตก

วันที่ 2 เปลือกเมล็ดปริ แตก เห็นส่วนในเมล็ด และมีรากงอก

วันที่ 3 เมล็ดงอก และหางลำต้นยาวประมาณ 1 – 5 เซนติเมตร

วันที่ 4 ถั่วงอกโตยาวประมาณ 5 – 10 เซนติเมตร เป็นระยะพร้อมจำหน่าย

การจำหน่ายสามารถจำหน่ายให้พ่อค้า แม่ค้าคนกลาง โดยอาจขายขณะที่ถั่วงอกยังอยู่ในถัง ด้วยการชั่งกิโล หรือนำถั่วงอกออกมาคัดแยก และบรรจุถุงจำหน่าย การจำหน่าย ที่ต้องแยกเปลือกเมล็ดออก สามารถใช้กระด้งในการผัดเหมือนการผัดข้าว แต่การผัดถั่วงอกเพื่อแยกเปลือกออก เปลือกถั่วงอกที่ยังติดที่ยอดถั่วงอกจะหลุดออก และตกลงด้านล่างตามรูของกระด้ง

ข้อแนะนำสำหรับโรงเรือน น้ำ และอุปกรณ์

• โรงเรือน
• อุปกรณ์การให้น้ำแบบรดมือ
• อุปกรณ์การให้น้ำแบบอัตโนมัติ
• คุณภาพน้ำ

• โรงเรือนต้นกั้นด้านข้าง และด้านท้าย ด้วยการก่ออิฐ หรือใช้ผ้าพลางแสงกั้นก็ได้ โดยเฉพาะเวลากลางวันไม่ควรให้แสงส่องถึง
• ด้านหน้าต้องมีประตูปิด หรือปิดด้วยพลาสติกกันแมลง
• นินมใช้บัวรดน้ำ ขนาดรูเล็ก
• อาจใช้วิธีการตักน้ำจากบ่อ หรือรดด้วยมือ
• อาจเชื่อมต่อหัวบัวรดน้ำกับหอสูง หรือปั๊มน้ำด้วยสายยาง เพื่อง่ายต่อการให้น้ำ
• ต้องมีบ่อพักน้ำ พร้อมกับปั๊มแรงดัน หรืออาจใช้วิธีตั้งหอสูงส่งน้ำ ชั้นพักน้ำแรงดัน
• ต่อท่อ และสายส่งน้ำจากปั๊มแรงดันหรือหอสูง
• ใช้ระบบหัวสเปรย์ในการกระจายน้ำ และสามารถกระจายน้ำได้ครอบคลุมปากถังเพาะ
• ทำการต่อเชื่อมหัวสเปรย์เข้ากับฝาปิดถัง
• หากใช้น้ำคลอง หรือน้ำจากบ่อ ควรทำการปรับปรุงคุณภาพน้ำเสียก่อน เช่นการตกตะกอน การฆ่าเชื้อ เป็นต้น เพราะอาจทำให้ถั่วงอกไม่สะอาดได้ง่าย รวมถึงเชื้อโรคที่อาจปนเปื้อนสู่ผู้บริโภค
• ควรใช้น้ำผ่านการปรับปรุงคุณภาพหรือน้ำสะอาด เช่นน้ำประปา หรือน้ำฝน

[คุณมะเดื่อ]

ขอบคุณจ้ะคุณหมอแดง

[sr]

Thank you.