ສາລະບານ (ຟື້ນຖານສິດທິມະນຸດ)

ເປັນສາລະບານເພື່ອເປັນຄູ່ມືໃນການຮຽນ-ການສອນ ໃນລະດັບປະລິນຍາຕີ

ບົດທີ 1

ຄວາມຮູ້ທົ່ວໄປກ່ຽວກັບສິດທິມະນຸດ

1. ຄວາມໝາຍຂອງສິດທິມະນຸດ (Human Rights)……..…………………………………………1

2. ຄວາມສຳຄັນຂອງສິດທິມະນຸດ…………….……………………………………………………..1

3. ປະເພດຂອງສິດທິມະນຸດ………………………………………………………………………...2

3.1. ສິດທິຕາມທຳມະຊາດ (Natural Rights)………………………………………………..2

3.2. ສິດທິຕາມກົດໝາຍ Legal Rights……………………………………………………...2

3.3. ສິດທິຕາມທຳມະຊາດ ກັບສິດທິຕາມກົດໝາຍມີຄວາມແຕກຕ່າງກັນ………………………..2

4. ສະຫລຸບ………………………………………………………………………………………...3

ບົດທີ 2

ຄວາມເປັນມາຂອງສິດທິມະນຸດ

1. ສິດທິມະນຸດໃນສະໄຫມຕົ້ນ………………………………………………………………….4

ກ. ສະໄຫມເກຣັກ…………………………………………………………………………..4

ຂ. ສະໄຫມໂຣມັນ………………………………………………………………………….5

1. ສິດທິມະນຸດໃນສະໄຫມກາງ…………………………………………………………………5
2. ສິດທິມະນຸດໃນສະໄຫມໃຫມ່………………………………………………………………...5
3. ສິດທິມະນຸດໃນສະໄຫມປັດຈຸບັນ……………………………………………………………..6

ບົດທີ 3

ບົດບາດຂອງສະຫະປະຊາຊາດໃນການຄຸ້ມຄອງສິດທິມະນຸດ

I. ຄວາມເປັນມາຂອງອົງການສະຫະປະຊາຊາດໃນການຄຸ້ມຄອງສິດທິມະນຸດ………………………….7

1. ເປົ້າໝາຍ ແລະ ຫຼັກການຂອງອົງການສະຫະປະຊາຊາດ……………………………………..8

1.2. ຫຼັກການຂອງອົງການສະຫະປະຊາຊາດ………………………………………..…………..9

2. ຫນ້າທີ່ຂອງອົງການສະຫະປະຊາຊາດ…………………………………………..……………10

II. ສິດທິມະນຸດໃນກົດບັດສະຫະປະຊາຊາດ………...……………………………………………...10

1 £¸¾-´»ñ®-»øÉ-ꉸ-į-¡È¼¸¡ñ® ¡ö-©®ñ©-¦½¹½-¯½§¾-§¾©...........................................................11

2.ສິດທິມະນຸດໃນກົດບັດສະຫະປະຊາຊາດ………...…………………………………...……...13

III. ບັນດາສິດທິມະນຸດທີ່ຢູ່ໃນແຕ່ລະມາດຕາຂອງກົດບັດສະຫະປະຊາຊາດ………………...………..13

IV. ສະຫລຸບ.................................................................................................................... 14

ບົດທີ4

ສົນທິສັນຍາວ່າດ້ວຍສິດທິມະນຸດພາຍໃຕ້ອົງການສປຊ

I. ຖະແຫຼງການວ່າດ້ວຍສິດທິມະນຸດ(Universal Declaration of Human Rights ທີ 10 ທັນວາ 1948)…………………………………………………………………………………………….15

1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສຳຄັນ…………………………………………………………...15

2. ເນື້ອໃນສໍາຄັນຂອງຖະແຫຼງການວ່າດ້ວຍສຶດທິມະນຸດ………………………………………..15

II. ສິດ ແລະຄວາມສະເໝີພາບຍິງ - ຊາຍ………………………………………………………...17

2.1. ຄວາມຮູ້ເບື້ອງຕົ້ນກ່ຽວກັບບົດບາດຍິງ-ຊາຍ…………………………………………...……17

2.2. ຄວາມໝາຍຂອງເພດ Sex ແລະບົດບາດ Sex roles …………………………………...18

2.3. ຄວາມສະເໝີພາບຍິງ-ຊາຍ(Gender Equality) ………………………………….……..19

2.4. ບົດບາດສາຍພົວພັນລະຫວ່າງຍິງແລະຊາຍ Gender…………………………………..….19

2.5. ສະພາບແວດລ້ອມທີ່ມີອິດທິພົນບົດບາດຍິງ-ຊາຍ…………………………………….…….20

2.6. ສຸພາສິດຄໍາສອນໃນສັງຄົມບູຮານ(ແຕ່ດຶກດໍາບັນ)………………………………………..….20

2.6.1. ການໃຫ້ຄຸນຄ່າແມ່ແມ່ຍິງໂສດ…………………………………………………..….21

2.6.2. ການໃຫ້ຄຸນຄ່າຕໍ່ບົດບາດຂອງຍິງ ແລະຊາຍ ໃນຄອບຄົວ…………………….…….21

2.6.3. ຄໍາສອນໃຫ້ແມ່ຍິງປະຕິບັດຕໍ່ຜົວ…………..………………………………………..21

2.6.4. ສອນຜູ້ຊາຍໃຫ້ ປະຕິຕໍ່ເມຍ………..………………………………………………21

2.7. ສະຫຼຸບ.................................................................................................................22

III. ສົນທິສັນຍາສາກົນວ່າດ້ວຍການລົບລ້າງທຸກຮູບການຈໍາແນກຕໍ່ແມ່ຍິງ, (Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination - CERD)

3.1. ຄວາມໝາຍຂອງການຈໍາແນກຕໍ່ແມ່ຍິງ……………………………………………………22

3.2. ຄວາມສໍາຄັນຂອງສົນທິສັນຍາສາກົນວ່າດ້ວຍການລົບລ້າງທຸກຮູບການຈໍາແນກຕໍ່ແມ່ຍິງ…….23

3.3. ຫຼັກການທີ່ສໍາຄັນຂອງສົນທິສັນຍາ ຊີດໍ………………………………………………….24

3.4. ຮູບແບບຂອງສິດສະເໝີພາບ……………………………………………………………..24

3.5. ຫຼັກການບໍ່ຈໍາແນກແມ່ຍິງ…………………………………………………………………26

3.6. ມາດຕະການພິເສດຊົ່ວຄາວຂອງລັດສະມາຊິກພາຍໃຕ້ສົນທິສັນຍາສາກົນວ່າດ້ວຍການລົບລ້າງທຸກຮູບການຈໍາແນກຕໍ່ແມ່ຍິງ……………………………………………………………………….27

3.7. ຫຼັກການພັນທະຂອງລັດພາຄີ……………………………………………………………..28

3.8. ລັດພາຄີ ມີພັນທະສະເພາະທີ່ລະບຸໄວ້ໃນ…………………………………………………29

ສະຫຼຸບພັນທະຂອງລັດພາຄີມີ:……………………………………………………………………...30

ສັງລວມເນື້ອໃນຂອງສົນທິສັນຍາສາກົນວ່າດ້ວຍການລົບລ້າງທຸກຮູບການຈໍາແນກຕໍ່ແມ່ຍິງ, (Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination - CERD)

ພາກທີ 1

1.1. ພັນທະຂອງລັດສະມາຊິກຕໍ່ກັບສົນທິສັນຍາສາກົນວ່າດ້ວຍການລົບລ້າງທຸກຮູບການຈໍາແນກຕໍ່ແມ່ຍິງ…………………………………………………………………………………………….30

1.2. ຂັ້ນຕອນຂອງສປປລາວໃນການເຂົ້າເປັນພາຄີຂອງສົນທິສັນຍາດ້ານສິດທິມະນຸດຂອງສະຫະຫະປະຊາຊາດ………………………………………………………………………………………..31

1.2.1. ການລົງນາມ…………………………………………………………………………31

12.2. ການໃຫ້ສັດຕະຍາບັນ…………………………………………………………………32

1.2.3. ການເຂົ້າເປັນພາຄີພາຍຫຼັງສົນທິສັນຍາທີ່ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້ແລ້ວ…………………………..32

1.2.4. ການຕັ້ງຂໍ້ສະຫງວນ…………………………………………………………………..33

2.ເນື້ອໃນສໍາຄັນຂອງສົນທິສັນຍາສາກົນວ່າດ້ວຍການຈໍາກັດທຸກຮູບການຈໍາແນກ

(Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women )

2.1. ວັນທີ່ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້………………………………………………………………………35

2.2. ເນື້ອໃນສໍາຄັນເນື້ອໃນສໍາຄັນຂອງສົນທິສັນຍາສາກົນວ່າດ້ວຍການຈໍາກັດການຈໍາແນກແມ່ຍິງ ໃນທຸກຮູບການ Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women …………………………………………………………………………………………35

2.3. ຄະນະກໍາມະການການຈໍາກັດທຸກຮູບການຈໍາແນກຕໍ່ແມ່ຍິງທຸກຮູບການ………………………36

2.4. ການສະເໜີລາຍງານ Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women………………………………………………………...…….38

IV. ສົນທິສັນຍາວ່າດ້ວຍການຕ້ານການທໍລະມານ ແລະການກະທໍາຫຼືການລົງໂທດອື່ນໆອັນໂຫດຮ້າຍປ່າເຖື່ອນ,ໄຮ້ມະນຸດສະທໍາຫຼືເຊື່ອມຊາມ(Convention against Torture and Other Cruel,inhuman Or Degrading Treatment or Punishment )

1. ຫຼັກກົດໝາຍລະຫວ່າງປະເທດທົ່ວໄປກ່ຽວກັບສົນທິສັນຍາດ້ານສິດທິມະນຸດ………………..….39

1.1. ພັນທະລະຫວ່າງປະເທດກ່ຽວກັບສິດທິມະນຸດ……………………………………….……39

1.2. ຂະບວນການຕ່າງໆໃນການເຮັດສົນທິສັນຍາ……………………………………..……………39

1.2.1. ການລົງນາມ…………………………………………………………………………..39

1.2.2. ການໃຫ້ສັດຕະຍາບັນ…………………………………………………………………40

1.2.3. ການເຂົ້າເປັນພາຄີພາຍຫຼັງສົນທິສັນຍາທີ່ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້ແລ້ວ…………………………...41

1.2.4. ການຕັ້ງຂໍ້ສະຫງວນ……………………………………………………………………41

2. ການອະນຸມັດສັນຍາຕໍ່ຕ້ານການທໍລະມານແລະການປະຕິບັດຫຼືການລົງໂທດອື່ນໆທີ່ໂຫດຮ້າຍຂາດມະນຸດສະທຳ………………………………………………………………………...……………43

1. ວັນທີ່ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້………………………...……………………………………………..43

2. ເນື້ອໃນສຳຄັນ………………………………………………………………………..…..43

3. ຄະນະກຳມະການອະນຸມັດສັນຍາຕໍ່ຕ້ານການທໍລະມານແລະການປະຕິບັດຫຼືການລົງ ໂທດທີ່ໂຫ້ດຮ້າຍຂາດມະນຸດສະທຳຫຼືຢຽບສັກສີ……...………………………………………………………………44

4. ການສະເໜີລາຍງານ………………………………...…………………………………………44

ບົດທີ 5

ການຄຸ້ມຄອງສິດທິມະນຸດໃນອາຊີຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້

1. ປະຫວັດຄວາມເປັນມາຂອງອາຊຽ່ນ……………………………………………………………..45

2. ຄວາມຮ່ວມມືໃນການສົ່ງເສີມ ແລະ ຄຸ້ມຄອງສິດທິມະນຸດ………………………………………..46

3. ຄະນະກໍາມາທິການລະຫວ່າງລັດຖະບານອາຊ່ຽນວ່າດ້ວຍສິດທິມະນຸດ(ASEAN Intergovernmental Commission on Human Rights - AICHR)………………………………………….……46

4. ຖະແຫຼງການອາຊຽນວ່າດ້ວຍການຄຸ້ມຄອງສິດທິມະນຸດ(ASEAN Human Rights Declaration)…48

4.1. ຫຼັກການທົ່ວໄປ……………………………………………………………………………49

4.2. ສິດທິພົນລະມືອງ ແລະ ສິດທິທາງການເມືອງ………………….…………………………..50

4.3. ສິດທິທາງເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ ແລະ ວັດທະນະທໍາ…………………………………………52

4.4. ສິດທິໃນການພັດທະນາ…………………..……………………………………………….54

4.5. ສິດທິໃນສັນຕິພາບ………………..………………………………………………………55

ບົດທີ 6

ການສົ່ງເສີມ ແລະ ປົກປ້ອງສິດທິມະນຸດໃນ ສປປ ລາວ

ການຕໍ່ສູ້ເພື່ອສິດທິມະນຸດຂອງປະຊາຊົນລາວ………...……………….…………………………………56