ประโยคความเดียว,ความรวม,ความซ้อน คือ
ประโยคความเดียว,ความรวม,ความซ้อน คือ
ประโยคความเดียว เป็นประโยคที่นำคำมาเรียงกัน เเล้วมีความหมายสมบูรณ์บอกให้รู้ว่า ใคร ทำอะไร โดยมีเนื้อความเพียงเนื้อความเดียว หรือกล่าวถึง สภาพอย่างใดอย่างหนึ่งเพียงสภาพเดียว
ประโยคความเดียว มีส่วนประกอบที่สำคัญ ๒ ส่วน คือ ภาคประธาน และภาคเเสดง ซึ่งทั้งภาคประธานและภาคเเสดงนี้อาจมีบทขยาย เพื่อทำให้ประโยคมีความหมายชัดเจนมากขึ้น
ตัวอย่าง ส่วนประกอบของประโยคความเดียว
ประโยค ประธาน บทขยายประธาน กริยา บทขยายกริยา กรรม บทขยายกรรม
นกบิน นก - บิน - - -
วัวกินหญ้า วัว - กิน - หญ้า -
เสือตัวใหญ่นอนหลับ เสือ ตัวใหญ่ นอนหลับ - - -
เก่ง เล่นสกปรก เก่ง - เล่น สกปรก - -
คน สวยอุ้มเเมวอ้วน คน สวย อุ้ม - แมว อ้วน
ประโยคความรวม (อเนกัตถประโยค) คือประโยคที่รวมเอาประโยคความเดียวตั้งแต่ ๒ ประโยคขึ้นไปมารวมกัน โดยใช้สันธานเป็นตัวเชื่อมแต่ก็สามารถแยกออกเป็นประโยคความเดียวที่มีใจความ สมบูรณ์ได้เหมือนเดิมโดยไม่ต้องเพิ่มส่วนใดส่วนหนึ่งในประโยค เช่น
|
|
ประโยคความเดียว |
ประโยคความเดียว |
สันธาน |
|
ฉันอ่านหนังสือแต่ |
ฉันอ่านหนังสือ |
น้องเล่นตุ๊กตา |
แต่ |
ประโยคความรวมแบ่งย่อยได้เป็น ๔ แบบ ดังนี้
๒.๑ ประโยคที่มีเนื้อความคล้อยตามกัน คือ ประโยคความเดียว ๒ ประโยค
ที่นำมารวมกันโดยมีเนื้อความสอดคล้องกันมีสันธาน และ แล้ว แล้ว...ก็ ครั้ง...จึง
พอ...ก็ ฯลฯ เป็นตัวเชื่อม แบ่งเป็น ๒ ลักษณะ คือ
๒.๑.๑ ประธานหนึ่งคนทำกริยา ๒ กริยาต่อเนื่องกัน เช่น
|
|
ประโยคความเดียว |
ประโยคความเดียว |
สันธาน |
|
พอฉันทำการบ้านเสร็จก็ไปดูโทรทัศน์ทันที |
ฉันทำการบ้านเสร็จ |
ฉันไปดูโทรทัศน์ |
พอ...ก็ |
๒.๑.๒ ประธานสองคนทำกริยาอย่างเดียวกัน เช่น
|
|
ประโยคความเดียว |
ประโยคความเดียว |
สันธาน |
|
สุมาลีและจินดาเรียน |
สุมาลีเรียนยุวกาชาด |
จินดาเรียนยุวกาชาด |
และ |
๒.๒ ประโยคที่มีเนื้อความขัดแข้งกัน คือ ประโยคความเดียว ๒ ประโยคที่นำมารวมกัน โดยมีเนื้อความขัดแย้งกัน กริยาในแต่ละประโยคตรงกันข้ามกันส่วนใหญ่จะมีสันธาน แต่ แต่ทว่า กว่า...ก็ ฯลฯ เป็นตัวเชื่อม เช่น
|
|
ประโยคความเดียว |
ประโยคความเดียว |
สันธาน |
|
ฉันรักเขามากแต่ทว่า |
ฉันรักเขามาก |
เขากลับไม่รักฉันเลย |
แต่ทว่า |
๒.๓ ประโยคที่มีเนื้อความให้เลือกเอาอย่างใดอย่างหนึ่ง คือ ประโยคที่มีกริยา ๒ กริยาที่ต่างกัน มีสันธาน หรือ หรือไม่ก็ มิฉะนั้น...ก็ ฯลฯ เป็นตัวเชื่อม เช่น
|
|
ประโยคความเดียว |
ประโยคความเดียว |
สันธาน |
|
แก้วหรือไม่ก็ก้อยไปช่วยแม่ยกของหน่อยจ้ะ |
แก้วไปช่วยแม่ยกของ |
ก้อยไปช่วยแม่ยกของ |
หรือไม่ก็ |
๒.๔ ประโยคที่มีเนื้อความเป็นเหตุเป็นผล คือ ประโยคที่มีประโยคความ
เดียวประโยคหนึ่งมีเนื้อความเป็นประโยคเหตุและมีประโยคความเดียวอีกประโยค
หนึ่งมีเนื้อความเป็นประโยคผล มีสันธาน จึง ฉะนั้น ดังนั้น เพราะฉะนั้น ฯลฯ เป็นตัวเชื่อม เช่น
|
|
ประโยคความเดียว |
ประโยคความเดียว |
สันธาน |
|
เพราะเธอเป็นคนเห็น |
เธอเป็นคนเห็นแก่ตัว |
ไม่มีใครคบค้าสมาคมด้วย |
เพราะ...จึง |
|
ข้อสังเกต ประโยคความรวมที่มีเนื้อความเป็นเหตุเป็นผลนั้น ประโยคเหตุจะต้องมาก่อน |
ประโยคความซ้อน (สังกรประโยค) คือประโยคที่ประกอบด้วยประโยคหลัก (มุขยประโยค) และประโยคย่อย (อนุประโยค) มารวมเป็นประโยคเดียวกัน โดยมี ประพันธสรรพนาม (ผู้, ที่, ซึ่ง, อัน) ประพันธวิเศษณ์ หรือบุพบทเป็นบทเชื่อม
ประโยคหลัก (มุขยประโยค) คือ ประโยคที่เป็นใจความสำคัญที่ต้องการสื่อสาร
ประโยคย่อย (อนุประโยค) คือ ประโยคที่ทำหน้าที่ขยายความประโยคหลักให้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น
ตัวอย่าง
|
|
ประโยคหลัก |
ประโยคย่อย |
ตัวเชื่อม |
|
ฉันรักเพื่อนที่มีนิสัย |
ฉันรักเพื่อน |
ที่มีนิสัยเรียบร้อย |
ที่ |
|
พ่อแม่ทำงานหนักเพื่อ |
พ่อแม่ทำงานหนัก |
ลูกจะมีอนาคตสดใส |
เพื่อ(ขยายวิเศษณ์ |
|
เขาบอกให้ |
เขาบอก |
ฉันลุกขึ้นยืนทันที |
ให้ |
ประโยคย่อย (อนุประโยค) ที่ซ้อนอยู่นี้อาจทำหน้าที่เป็นประธาน บทขยายประธาน กรรม หรือบทขยายกรรมของประโยคหลัก (มุขยประโยค)
อนุประโยคแบ่งออกเป็น ๓ อย่าง คือ
๓.๑ นามานุประโยค หมายถึง ประโยคย่อยทำหน้าที่เป็นประธานหรือกรรมของประโยค เช่น
|
|
ประโยคหลัก |
ประโยคย่อย |
ตัวเชื่อม |
|
นายกรัฐมนตรีพูดว่า |
นายกรัฐมนตรีพูด |
เยาวชนไทยต้องมี |
ว่า |
|
พี่สาวทำให้น้องชายเลิกเล่นเกมได้โดยเด็ดขาด |
พี่สาวทำ้..... |
น้องชายเลิกเล่นเกม |
ให้ |
|
ภาพยนตร์เรื่องนี้สอนว่า |
ภาพยนตร์เรื่องนี้สอน |
ทุกคนควรช่วยเหลือ |
ว่า |
|
รัฐสภาจัดงานใหญ่เป็น |
.....เป็นเกียรติแก่ |
รัฐสภาจัดงานใหญ่ |
ว่า |
๓.๒ คุณานุประโยค หมายถึง อนุประโยคที่ทำหน้าที่เหมือนคำวิเศษณ์เพื่อขยายนามหรือสรรพนามให้ได้ความชัดเจนยิ่งขึ้น ทำหน้าที่เช่นเดียวกับวิเศษ คุณานุประโยคมักจะใช้ประพันธสรรพนาม(ที่ ซึ่ง อัน ว่า ผู้) เป็นตัวเชื่อม เช่น
|
|
ประโยคหลัก |
ประโยคย่อย |
ตัวเชื่อม |
|
บ้านสวยที่อยู่บนภูเขา |
บ้านสวยเป็นของนักร้องชื่อดัง |
ที่อยู่บนภูเขา |
ที่ |
|
ครูทุกคนไม่ชอบนักเรียน |
ครูทุกคนไม่ชอบ |
ที่แต่งตัวไม่สุภาพ |
ที่ |
|
คนซึ่งไปรับรางวัลเป็น |
คนเป็นน้องสาวของ |
ซึ่งไปรับรางวัล |
ซึ่ง |
๓.๓ วิเศษณานุประโยค คือ อนุประโยคที่ทำหน้าที่ี่ขยายกริยาหรือวิเศษณ์
เรียกว่า วิเศษณานุประโยค โดยสังเกตจากสันธาน เมื่อ จน เพราะ ราวกับ ระหว่างที่ฯลฯ
เช่น
|
|
ประโยคหลัก |
ประโยคย่อย |
ตัวเชื่อม |
|
นักเรียนถูกลงโทษไม่ให้ออกนอกบริเวณโรงเรียน |
นักเรียนถูกลงโทษ |
ไม่ให้ออกนอกบริเวณ |
- |
|
หล่อนไปทำงานตั้งแต่ |
หล่อนไปทำงาน |
ตั้งแต่ฟ้าเพิ่งจะสาง ๆ |
ตั้งแต่ |
|
ข้อสังเกต ประโยคความซ้อนลักษณะนี้ ประโยคผลจะมาก่อนประโยคเหตุ |
|
ข้อสังเกต ประโยคความซ้อน |
