The learning process is more important than knowledge.
The learning process is more important than knowledge. (กระบวนการเรียนรู้สำคัญกว่าความรู้)
สิ่งสำคัญในการศึกษายุคศตวรรษที่ ๒๑ คือ การมีทักษะให้สามารถดำรงอยู่ท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงของกระเเสโลกาภิวัฒน์ได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง คือ ทักษะการเรียนรู้(Learning skills) ที่สำคัญ ซึ่งทั้งการศึกษาในระบบ หรือ นอกระบบ หรือ การศึกษาตามอัธยาศัย ควรจะสร้างเสริมทักษะนี้ให้กับผู้เรียน เพราะทักษะนี้เป็นพื้นฐานที่จะนำไปสู่การเรียนรู้ตลอดชีวิต คือ การเรียนรู้ 3R x 7C (ทักษะ ๒๑) ซึ่งเราเขียนไว้ใน พรบ.การศึกษาแห่งชาติ ปี ๒๕๔๒ ด้านแนวการจัดการศึกษาตลอดชีวิตสำหรับประชาชนมานานเเล้ว สิ่งสำคัญ ได้แก่ความริเริ่มสร้างสรรค์และนวัตกรรม การคิดอย่างมีวิจารณญาณและการแก้ปัญหา การสื่อสารและการร่วมมือ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นการพัฒนาที่ฐานคิด "การเรียนรู้ต้องพึ่งฐานคิด" โดยเน้นการลงมือทำหรือศึกษาเเล้วแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันเเละกัน
การเข้าใจกระบวนการของการเรียนรู้จึงมีความสำคัญมากกว่าการเข้าใจความรู้ เพราะเมื่อโลกเปลี่ยนแปลงไป ความรู้เหล่านั้นก็มีการเปลี่ยนแปลงตามไปด้วย หากเราสอนเพียงจดจำ เด็กจะขาดทุกทักษะที่จำเป็นต่อการเรียนรู้ในยุคสมัยนี้ การเข้าใจกระบวนการเริ่มต้นจาก
๑)การเข้าใจความเปลี่ยนแปลงของความรู้ ที่มีเกิดขึ้น ตั้งอยู่ เเละเปลี่ยนแปลงไปอย่างเป็นพลวัตร "สำคัญที่สุด คือ ครูต้องเข้าใจ" ซึ่งความเปลี่ยนแปลงของความรู้นั้นจึงเป็นสิ่งสำคัญที่ต้องชี้ให้ผู้เรียนเห็นถึงกระเเสโลก(นโนภาพภายนอก) เข้ามาสู่หลักความรู้ภายใน ให้เห็นความสำคัญที่ต้องมีทักษะหรือมีเบ็ด(ทักษะ)ที่จะไปตกปลา(ความรู้) ที่มีอยู่เท่าเม็ดทรายแต่ความรู้ที่ใช้ได้จริงเท่าก้อนหินขนาดใหญ่
๒)การมีทักษะที่จะได้มาซึ่งความรู้อันไม่นิ่งนั้นหรือการตีความ เช่น กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ กระบวนการทางประวัติศาสตร์ กระบวนการอริยสัจ ๔ หรือ กาลามสูตร เป็นต้น ซึ่งกระบวนการดังกล่าวนั้น เป็นกระบวนการที่สามารถให้เด็กเกิดการเรียนรู้ได้ด้วย การรู้ จดจำ เข้าใจ วิเคราะห์ สังเคราะห์ ประเมิน วิพากย์ วิจารณ์ เเละวิจักขณ์ ยิ่งกระบวนการนี้เกิดซ้ำๆกับการเรียนรู้ในสิ่งๆเดิม ยิ่งจะเข้าใจเนื้อหานั้นมากยิ่งขึ้น "รู้จริง" จากเครื่องมือ คือ กระบวนการของการเรียนนรู้ สู่การมองหลายมิติดังหลักคิดปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
๓)ความสามารถในการขหมวดประเด็นหรือจับประเด็นที่เป็นประโยชน์ต่อตนเองเพื่อสามารถประยุกต์ความรู้นั้นใช้ได้จริงในอนาคต การจับประเด็นมีความสำคัญ เพราะหากตีความผิด ข้อสรุปก็ผิด โดยอาจเสริมทักษะการจับประเด็นให้เขาเบื้องต้น ได้แก่ ๑)ข้อตั้งแรก สอง หรือสาม นั้นมีนัยอย่างไร ๒)เเต่ละข้อตั้งเหล่านั้นแยกกัน หรือเชื่อมโยงกัน หรือเป็นเส้นขนานกัน หรือสวนทางกัน หรือไปด้วยกันที่เข้ากันได้บางมุม เป็นต้น ๓)ข้อตั้งที่มีจุดเชื่อมโยงต่างๆเหล่านั้นส่วนใหญ่คืออะไร ส่วนน้อยคืออะไร ๔)เเต่ละส่วนหากมองในหลายๆมิติเป็นอย่างไร ๕)สรุปแบบไม่สรุป
กระบวนการ ๓ ข้อนี้มีความสำคัญต่อการพัฒนาทักษะการเรียนรู้ของเด็กเเละเยาวชน ให้ผู้เรียนเกิดเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะอย่างยิ่งการศึกษาในระบบโรงเรียนที่ครูควรเสริมทักษะด้านนี้กับเด็กอย่างแท้จริง "สำคัญ คือ การไม่ยึดในความรู้" โดยนอกเหนือจากความรู้นั้นครูผู้สอนเอง ควรเสริมทักษะการมองเเละใคร่ครวญ จากกระบวนทัศน์แบบองค์รวม ได้แก่ ด้านคุณค่าของความดี ความงาม เเละความจริง เข้าไปด้วย "สอนให้เขาเป็นผู้ไม่เชื่อและต้องกล้าหาญที่จะพิสูจน์" นั่นอาจเป็นหัวใจของทักษะการเรียนรู้ก็ย่อมได้ โดยไม่ยึดกับทฤษฎีใด ทฤษฎีหนึ่ง เเนวคิดแบบใดแบบหนึ่ง เเต่สามารถหาจุดร่วมของทฤษฎีหรือการปฏิบัติโดยกระบวนการขั้นต้นอย่างพหุศาสตร์ เป็นความดี ความงาม ที่พร้อมจะเดินทางไปสู่ความจริง ฉะนั้นกระบวนการเรียนรู้จึงสำคัญกว่าความรู้
ธีระวุฒิ ศรีมังคละ
๔ มีนาคม ๒๕๕๙
ความเห็น (1)
Learning process สำคัญมากมาก ครับ เรียนรู้เป็น ความรู้ มาหาเองครับ