3. การเสริมสร้างความเข้มแข็งของชุมชน
๓.๒ กลุ่มครัวเรือนเก่า-ใหม่ที่รวมกลุ่มกันเรียนรู้
นอกจากคุณกิจครัวเรือนจะมีการพัฒนาตนเองหลังจากได้เข้า ร่วมโครงการแล้วยังมีการพัฒนาต่อไปเป็นกลุ่มของครัวเรือน หรือกลุ่มต่าง ๆในชุมชน ทั้งเป็นเรื่องของการพัฒนากลุ่มเก่า ที่มีอยู่เดิมและ กลุ่มที่เกิดขึ้นใหม่ เช่น
กลุ่มนี้ เป็นกลุ่มเดิมที่มีอยู่แล้ว และเป็นกลุ่มที่เป็นแม่แบบให้กับ ๓ ตำบล ๓ อำเภอในเขตในเขตลุ่ม น้ำปากพนัง โดยการที่สมาชิกกลุ่ม ไปฝึกอบรมการทำปุ๋ยหมักให้กับประชาชนในพื้นที่ตำบลบ้านเนิน อำเภอปากพนัง ตำบลเสือหึง อำเภอเชียรใหญ่ และตำบลท่าซอม อำเภอหัวไทร และยังเป็นที่ศึกษาดูงานของผู้สนใจการ ทำปุ๋ยหมัก ทั้งในและต่างจังหวัด หลังจากที่สมาชิกกลุ่มซึ่งเป็นคุณกิจครัวเรือน ได้เข้าร่วมโครงการก็มีการพัฒนาในเรื่องของระบบการจัดการ อีกทั้ง ได้รวมตัวกันของแม่บ้านสมาชิกกลุ่มปุ๋ยหมักในการทำผลิตภัณฑ์ น้ำยาล้างจาน ไว้ใช้เอง และได้จัดการเรื่องระบบการออมของสมาชิก โดยเริ่มจากการออมของสมาชิกกับกลุ่ม และนำสู่การออมในกลุ่มออม ทรัพย์ระดับหมู่บ้าน
โดยได้รับการช่วยเหลือสนับสนุนจากสำนักงานพัฒนาชุมชน อำเภอเมือง และศูนย์บริการการศึกษานอกโรงเรียนอำเภอเมือง ในการจัดกระบวนการเรียนรู้และสนับสนุนในเรื่องของวัสดุฝึก
เป็นกลุ่มเก่าซึ่งได้มีการพัฒนา ขึ้นใหม่หลังจากที่สมาชิกซึ่งเป็นคุณกิจ ครัวเรือนได้เข้าร่วมเวทีของโครงการ และได้เรียนรู้ระบบกลุ่ม และจาก การตั้งเป้าหมายในการลดรายจ่ายเพิ่มรายได้ทำให้มองเห็นสิ่งที่อยู่ ใกล้ตัวในการที่จะนำมาใช้ให้เกิดประโยชน์ และจากการประกอบอาชีพ ของคนในชุมชนซึ่งมีวัตถุดิบอยู่มาก เช่น พริก ขิง ข่า ตะไคร้ ขมิ้น ซึ่งเป็นผลผลิตของสมาชิกมาแปรรูปเป็นเครื่องแกง
เป็นอีกกลุ่มหนึ่งที่พัฒนามาจาก เวทีการเรียนรู้ของโครงการ โดยเริ่มที่การใช้ระบบเกษตรอินทรีย์เข้ามาใช้ในกลุ่มของแกนนำคือ ลุงสุจิน คงแดง และลูกชาย อาชีพการปลูกผักของลุงสุจิน โดยใช้ ปุ๋ยหมัก ซึ่งผลิตเองใช้เอง และเรื่องของการจัดการตลาดเป็นที่ สนใจของคุณกิจครัวเรือนที่ประกอบอาชีพเดียวกันไปเรียนรู้ที่แปลง ของลุงสุจิน และได้ร่วมกันพัฒนาการประกอบอาชีพการ ปลูกผักของ คุณกิจเป็นระบบกลุ่ม
นอกจากกลุ่มที่ยกตัวอย่างมาแล้วข้างต้น ยังมีกลุ่มอีกมากมายใน ทุกหมู่บ้านที่เข้าร่วมโครงการ โดยส่วนใหญ่เป็นคุณกิจครัวเรือน ที่ประกอบอาชีพเหมือน ๆกันมาเรียนรู้และกำหนดเป้าหมายใน การที่จะพัฒนาอาชีพร่วมกันและได้ร่วมหาแนวทางในการที่จะ พัฒนาอาชีพของตนเองให้ดีขึ้น
ผมว่าครูราญ เมืองคอน กำลังเป็นนายทะเบียนจัดการ "ปัญญาปฏิบัติ" ที่เกิดขึ้นในพื้นที่เมืองคอน
ผมกำลังจินตนาการว่า ถ้าทุกจังหวัดมีทะเบียน "ปัญญาปฏิบัติ" (พร้อมคำอธิบายว่าแต่ละจุด เข้ายาพันพรือ) น่าจะทำให้เราเห็นทิศทางของการพัฒนา (จริงๆ) ได้อย่างมั่นใจ และมีสิ่งดีๆ ที่ควรค่าแก่การเรียนรู้ต่อยอดอีกตั้งคะลุยเหม็ด