สวัสดี..ค่ะ
เกษตรกรพบใบของต้นไม้ภายในสวนของท่้าน ที่มีลักษณะอย่างในรูปนี้ หรือไม่ (ภาพที่ 1)
ภาพที่ 1 ใบไม้ที่ถูงผึ้งกัดใบ กัดเอาไปทำรัง (กวิวัฏ,2554)
.
ตอนแรกไม่รู้ คงได้แต่คิดว่าต้องเป็นแมลงกัดกินใบ ชนิดใดชนิดหนึ่ง..แน่ และเริ่มกังวลใจ
ตามด้วยความคิดที่เกิดตามมาในแว็ปนั้น ก็คือ "กูจะกำจัดมึง"
.
ว่าแล้วก็ไปร้านขายยากำจัดแมลง แล้วก็เสียเงินไปอีกจำนวนหนึ่ง พร้อมยากำจัดแมลงที่ตนเอง
บางทียังไม่รู้เ่ลยว่า คือยาอะไร รู้แต่ว่าเขาจัดมาให้ ก็เอามาพ่นๆ ไป
แต่สิ่งที่เกษตรกรคิดจะกำจัด แท้ที่จริงคือผึ้งกัดใบ (ภาพที่ 2) ค่ะ เป็นแมลงผสมเกสรชนิดหนึ่ง
แต่ที่มันกัดใบ เพียงแต่ต้องการนำไปทำรัง ที่อยู่อาศัยเท่านั้น ไม่ได้เป็นแมลงศัตรูพืชที่จะกัดกินใบทั้งสวนหรอก..ค่ะ
แบ่งๆ มันหน่อย ให้มันมีที่อยู่อาศัย เดี๋ยวจากนั้นมันจะมาช่วยผสมเกสรให้กับเกษตรกรเอง
ภาพที่ 2 ผึ้งกัดใบ (กวิวัฏ,2554)
.
ลักษณะการทำรังของ ผึ้งกลัดใบ http://siamensis.org/node/6049
ผึ้งกัดใบไม่เป็นแมลงสังคม จึงไม่มีลักษณะของรังผึ้งปกติ
ผึ้งจะกัดใบไม้มาม้วนๆ เป็นลักษณะคล้ายซิการ์ (ภาพที่ 3)
ภาพที่ 3 ลักษณะการทำรังของผึ้งกัดใบ (กวิวัฏ,2554)
.
ข้างในจะแบ่งเป็นชั้นๆ ประมาณ 3 - 10 ชั้น แล้วแต่ชนิด แต่ละชั้นมันจะวางไข่ 1 ฟอง พร้อมกับก้อนเกสรดอกไม้ สำหรับเป็นอาหารของตัวอ่อน จนกว่าจะเข้าดักแด้และเป็นตัวเต็มวัย
หลังจากสร้างปลอกตัวอ่อนเสร็จ ตัวเมียก็จะทิ้งไข่ไว้อย่างนั้นไม่มาดูแลอีกเลย คล้ายกับลักษณะของต่อเล็บงาม และหมาร่า ที่สร้างปลอกตัวอ่อนจากดินเหนียวแปะมผนัง และชายคาบ้าน
นอกจากสร้างปลอกใบไม้แบบเปลือยแล้ว ผึ้งกัดใบบางชนิดอาจนำใบไม้มาอัดเป็นชั้นๆ ภายในโพรงต้นไม้ หรือตามสภาพที่มีรู ที่พบบ่อยๆคือในรูอิฐมอญ ซึ่งเข้าใจว่าเป็นเพราะมีขนาดพอดี หรือบางชนิดสามารถสร้างปลอกดินได้เช่นเดียวกับหมาร่า แต่อย่างไรก็ยังจะใช้ใบไม้อัดเป็นชั้นภายในอยู่ดี
ส่วนรอยแผลบนใบไม้ที่แหว่ง เพราะผึ้งกัดใบ อาจจะสังเกตได้จาก แผลที่ค่อนข้างเป็นวงกลม (ภาพที่ 1) ในขณะที่หนอนผีเสื้อจะเป็นรอยหยัก มีขนาดและรูปร่างไม่แน่นอน
.
วิธีสังเกตุผึ้งกัดใบ หรือผี้งปกติ
ผึ้งกลัดใบจะมีขนบริเวณปล้องท้อง เพื่อการเก็บละอองเกสร (ภาพที่ 4)
เครดิตภาพ : http://www.discoverlife.org/ และ http://www.greatsunflower.org/megachile
ภาพที่ 4 ผึ้งกัดใบปกติที่ยังไม่ได้เก็บเกสร (กวิวัฏ,2554)
ภาพที่ 5 ภาพผึ้งกัดใบที่เก็บละอองเกสรไว้ที่ปล้องท้องแล้ว (กวิวัฏ,2554)
.
ผึ้งทัวไป จะมีขนสำหรับเสียบเกสรเก็บไว้บริเวณขาหลังคู่สุดท้าย บริเวณตำแหน่ง Pollen basket (ภาพที่ 6)
เครดิตภาพ : http://cyberbee.msu.edu/biology/
ภาพที่ 6 โครงสร้างขาของคู่สุดท้าย
.
ภาพที่ 7 ผึ้งเก็บละอองเกสรไว้บริเวณขาหลังคู่สุดท้ายที่
แหล่งที่มาของภาพ http://www.psu.edu/feature/2013/06/05/rescuing-hon...
.
คงจะพอแยกออกคร่าวๆ แล้วนะคะ สำหรับใบไม้ในสวนผลไม้ของเกษตรกร ว่าเกิดจากแมลงผสมเกสรที่ มาขอแบ่่งไปนิดๆ หน่อยๆ เพื่อสร้างรัง อย่าตกใจซะจน ไปซื้อยากำจัดแมลงมาไล่แมลงผสมเกสรไปจากสวนจนหมด เดี๋ยวปีนี้ผลผลิตลดลง หรือไม่ติดผลเลยจะเสียเวลา เสียเงิน เปล่าๆ ...ค่ะ
.
ไว้คราวหน้าจะรวบรวม ลักษณะของใบไม้ที่ถูกแมลงแต่ละชนิดกัดกินมาให้ศึกษากัน..นะคะ
"ผึ้งกัดใบ ... เป็นแมลงผสมเกสรชนิดหนึ่ง
แต่ที่มันกัดใบ เพียงแต่ต้องการนำไปทำรัง ที่อยู่อาศัยเท่านั้น ไม่ได้เป็นแมลงศัตรูพืชที่จะกัดกินใบทั้งสวนหรอก...แบ่งๆ มันหน่อย ให้มันมีที่อยู่อาศัย เดี๋ยวจากนั้นมันจะมาช่วยผสมเกสรให้กับเกษตรกรเอง..."