การกล่าวขานถึง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ และพระบรมวงศานุวงศ์ ตลอดจนพระราชวงศ์

ขอเชิญบทความของ ม.จ. จุลเจิม ยุคล มาเผยแพร่ -

ใน ปัจจุบันนี้ ได้มีที่ถกเถียงกันมาก ในการกล่าวขานถึง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ และพระบรมวงศานุวงศ์ ทุกๆพระองค์ ตลอดจนพระราชวงศ์ที่ทรงฐานันดรศักดิ์ และการเรียกตำแหน่ง พวก หม่อมเจ้า (ม.จ.) หม่อมราชวงศ์ (ม.ร.ว.) หม่อมหลวง (ม.ล.) ผมจึงใคร่ขอแยกแยะ ดังนี้

หากถ้าพวกเราจะการกล่าวขานถึง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ก็มักใช้กันไม่ถูกต้อง ลองกรุณาพิจารณาแก้ไขกันใหม่ก็ดีนะครับ หรือถ้าไม่แก้ ก็ไม่ว่ากัน ก็ใช้กันผิด เชยๆ กันไปก็แล้วกัน เช่น ใช้คำว่า “พระเจ้าอยู่หัว และพระราชินี” หรือ “ในหลวง และราชินี” เป็นการใช้คำศัพท์เช่นนี้ไม่ถูกต้องครับ ดังนั้น ถ้าจะกล่าวขานถึง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ผมขอแนะนำให้ใช้ว่า “พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว” หรือ “พระเจ้าอยู่หัว” และเมื่อจะกล่าวขานถึง สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ก็ให้ใช้ว่า “สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ” หรือ “สมเด็จพระบรมราชินีนาถ” กรุณาอย่าใช้ว่า “พระราชินี” หรือ “ราชินี” ซึ่ง 2 คำดังกล่าว แปลว่า “พระเจ้าแผ่นดินผู้หญิง” และประเทศเราก็ไม่มี “พระเจ้าแผ่นดิน ที่เป็นผู้หญิง” ครับ แต่ถ้าจะเรียก “สมเด็จพระราชินีเอลิซาเบท” ก็เรียกได้ แต่อย่าเรียก “สมเด็จพระนางเจ้าเอลิซาเบท” เพราะพระราชสวามีของพระองค์ท่านมิใช่พระมหากษัตริย์ แต่ถ้าอยากจะพูดลำลองว่า “ในหลวง สมเด็จ” อย่างนี้ไม่ผิด ใช้ได้เลยครับ

ส่วนคำเรียกขานว่า “ทูลกระหม่อมชาย” นั้นใช้สำหรับ “สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ” (พระราชโอรส)และ “ทูลกระหม่อมหญิง” ใช้สำหรับ “สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ” (พระราชธิดา) ถ้าขานพระนามสั้นๆ ใช้ “ทูลกระหม่อมชาย ทูลกระหม่อมหญิง หรือ ทูลกระหม่อม" เฉยๆ อย่าเรียกผิดๆ ว่า “ฟ้าชาย หรือ ฟ้าหญิง” กันเลย ปัจจุบัน ชอบใช้กันมาก และการเรียกทูลกระหม่อม ก็ไม่ต้องใช้คำว่า “ทูลกระหม่อมฟ้าชาย ทูลกระหม่อมฟ้าหญิง” เพราะคำว่า “ทูลกระหม่อม” หมายถึง “สมเด็จพระราชโอรส สมเด็จพระราชธิดา” ซึ่งทรงเป็น “เจ้าฟ้า” อยู่แล้ว

คราวนี้ถึงการเรียกตำแหน่ง พวก หม่อมเจ้า (ม.จ.) หม่อมราชวงศ์ (ม.ร.ว.) หม่อมหลวง (ม.ล.) บ้างผมจึงใคร่ขอแยกแยะ ดังนี้
หม่อมเจ้า (ม.จ.) คงไม่มีปัญหา เพราะ พระยศ หม่อมเจ้านั้น มีมาตั้งแต่ตอนต้นยุคกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี มีหลักฐานปรากฏชัดเจนเพราะว่ามีศักดินาอยู่ในพระอัยการพลเรือนที่ได้ตราขึ้น ในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ......คราวนี้ ผม ขอไป ที่ หม่อมราชวงศ์ (ม.ร.ว.) ดีกว่า

หม่อมราชวงศ์ (ม.ร.ว.) คือ เป็นปนัดดา ( คือเหลน) ของพระเจ้าแผ่นดิน ถ้าจะนับกันในทางเชื้อสายที่สืบเนื่องมาจากพระเจ้าแผ่นดิน ดังนั้น...... หม่อมราชวงศ์ (ม.ร.ว.) จึงมิใช่เจ้า คือไม่ได้เป็นเจ้า คงเป็นเพียงผู้มีเชื้อสาย...สืบเนื่องในราชตระกูลเท่านั้น และจะต้องเป็นผู้ที่สืบเชื้อสายจาก เจ้านายชั้น พระองค์เจ้า หรือ หม่อมเจ้า ส่วนยศ หม่อมราชวงศ์ (ม.ร.ว.) ไม่ค่อยมีปรากฏ ว่าได้มีการเลื่อนฐานันดรศักดิ์ขึ้นเป็นเจ้านั้น....... จริงๆแล้ว ก็ไม่ได้หมายความว่าไม่มีในประวัติศาสตร์ ชาติไทย ก็จะมีเป็นบ้างครั้งบางคราว หรือเป็นกรณีพิเศษ ก็เป็นสิ่งที่ทำได้ไม่ผิด ขนบ ธรรมเนียม ประเพณี แต่อย่างใดเพราะ พระมหากษัตริย์ นั้นทรงดำรงเป็นประมุขของราชตระกูล เมื่อทรงสถาปนาผู้ใดให้มีฐานันดรศักดิ์ในราชตระกูล ก็หมายความว่าทรงได้รับบุคคลนั้นเป็นบุคคลในราชตระกูลแล้ว ฉะนั้นจึงทรงสิทธิโดยสมบูรณ์ที่จะทรงสถาปนาได้ตามพระราชอัธยาศัย

ส่วน หม่อมหลวง (ม.ล.) นั้น คือ บุตร ธิดาของ หม่อมราชวงศ์ (ม.ร.ว.) ซึ่งมีศักดิ์ในราชตระกูลเป็นหม่อมหลวง (ม.ล.) ซึ่งสกุลยศชั้นหม่อมหลวง (ม.ล.) เพิ่งจะมีขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 และบุตร ธิดาของหม่อมหลวง ไม่มีฐานันดรศักดิ์ แต่อย่างใด อย่างไรก็ตาม ผู้ที่เป็นบุตร ธิดาของหม่อมหลวง นามสกุล จะลงท้ายด้วย ณ อยุธยา เช่นเดียวกับ ภรรยา ของหม่อมเจ้า ที่เรียกกันว่า หม่อม นามสกุล จะลงท้ายด้วย ณ อยุธยา เช่นเดียวกัน ครับ
ดังนั้น ถ้าจะเรียก พวก “หม่อมเจ้า” กรุณาเรียกว่า “ท่านชาย หรือ ท่านหญิง” แต่ ถ้าเป็น "หม่อมราชวงศ์” ให้เรียกว่า “คุณชาย-คุณหญิง” เช่น หม่อมราชวงศ์ สุขุมพันธุ์ บริพัตร เราเรียกว่า คุณชาย สุขุมพันธุ์ หรือเรียกชื่อเล่น ว่า คุณชายหมู คุณชายหมา ก็ได้ ถูกต้องแล้วครับ แต่ถ้าเป็น “หม่อมหลวง” ให้ใช้คำว่า “คุณ” ทั้งชาย และหญิง แต่ที่ดังๆในเวลานี้ และเป็นที่ถกเถียงกันมาก คือ ม.ล.กรกสิวัฒน์ เกษมศรีผู้เชี่ยวชาญ ด้านพลังงาน ซึ่งหลายๆคน รวมทั้งสื่อมวรชนมักจะ เข้าใจผิดเรียก ม.ล.กรกสิวัฒน์ ว่า หม่อม หรือ คุณชาย หรือคุณชาย กร อันนี้เรียกผิดนะครับ ควรจะเรียกว่า คุณกร หรือถ้าจะให้เกียรติ์กันหน่อย ควรเรียกว่า หม่อมหลวงกร ซะเลยจะดีกว่า เพราะม.ล.กรกสิวัฒน์ มีศักดิ์ในราชตระกูล เกษมศรี ครับ

Sie sind fuer mich. Ich bin fuer Sie.

ม.จ. จุลเจิม ยุคล