มารยาทผู้ดี เป็นเช่นไร (๑)
เจ้าพระยาพระสมเด็จสุเรนทราบดี ได้เรียบเรียบกิริยาที่เรียกว่า "ผู้ดี" ไว้หลายเรื่อง
การแสดงกิริยามารยาทของมนุษย์ที่ได้ว่า "ผู้ดี" (ผู้เจริญ) มีช่องทางแสดงออก ๓ ทางคือ กิริยากาย กิริยาวาจา และกิริยาใจ
การแสดงออกทั้งสาม ยังต้องขึ้นอยู่กับบริบทต่างๆ วันนี้ขอเสนอกิริยา "ความสง่างาม ความเรียบร้อย ความสุภาพ" ซึ่งมี ๓ ทางคือ
๑) ด้านกิริยากาย (ฺBodily Manner) ควรแสดงความงดงามในท่วงท่าดังนี้
-ไม่เยื้องกายข้ามคนอื่น โดยไม่รู้สึกเกรงใจหรือขอโทษก่อน
-ไม่เอื้อมสิ่งของที่สูง ที่มีคนอื่นนั่งหรือยืนอยู่ โดยไม่ได้ขออนุญาต
-ไม่หยอกล้อคนอื่น จนเกินงามหรือล่วงเกินด้วยการถือวิสาสะ
-ไม่ลุกหรือนั่งหรือเดิน อย่างพรวดพราด จนเกินงามหรือทำให้สิ่งของเสียหาย
-ไม่หยิบยื่นหรือส่งของในอาการเสือกไส
-ไม่บังหรือเดินผ่านคนอื่นที่กำลังดูอยู่ โดยไม่เคารพใดๆ
-ไม่แสดงอาการเริงร่าจนเกินงามในบ้านแขก
๒) กิริยาวาจา (Verbal Manner) ควรแสดงอาการสื่อสารอย่างผู้ดี ดังนี้
-ไม่สอดสวนหรือแย่งกันพูด
-ไม่พูดเสียงดังเกินไป
-ไม่พูดกระโชกกระชากหรือเสียงตวาด
-ไม่ใช้วาจาหักหาญดึงดันกับคนอื่น
-ไม่พูดคำหยาบในที่ชุมชน บุคคล สถานที่ทั่วไป
๓) กิริยามโน (Mental Manner) ควรแสดงออกทางใจดังนี้
-ไม่ปล่อยจิตจนฟุ้งซ่าน กำเริบจนเย่อหยิ่งยโส
-ไม่แสดงอารมณ์จนบันดาลโทสะเกินงาม
-ควรมีกิริยาใจที่สุภาพที่สังคมต้องการ
-มีคุณธรรม ประจำใจ มีจิตสาธารณ์
-มีจิตที่เข้มข้น อดทน ยืดหยุ่น ยิ้มแย้ม แจ่มใส
ในสังคมปัจจุบัน แม้จะหากิริยาเช่นนี้ยากแล้วก็ตาม แต่หากเรียนรู้ไว้เป็นบุพกิจของการแสดงออกย่อมเป็นท่วงท่า กิริยางาม เพิ่มเสน่ห์ให้เราได้นะครับ
ความเห็น (5)
คำสอนนี้ถูกต้องเที่ยงธรรมและใช้ได้ทุกยุคทุกสมัยค่ะ
ขอบคุณมากๆ นะคะ บางครั้งดิฉันก็ขาดบางอย่างไปบ้างค่ะ
ชอบภาพหนูน้อยคนนี้ ไหว้สวยงามมากครับ
"สามจังหวะ"...กับการยกมือไหว้..น้อมเกล้า..น้อมกระหม่อม..น้อมจิต..(ไปเรียนมาที่วัตรธรรมกัลยาณี..เจ้าค่ะ)...
สาธุ สาธุ..สาธุ
...ไม่ได้เป็นผู้ดีครบทุกข้อตามแบบฉบับ...เอาเป็นว่าขอวางตัว ทำตัวให้ถูกกาละเทศะนะคะ
ความเป็นผู้รู้อย่างท่านอาจารย์ดร.พจนา แย้มนัยนา ก็เหมาะสมในทุกแง่มุมล่ะครับ ขอบพระคุณสำหรับคำชี้แนะ