ตัวอย่างบทความ ช่วยชาติ

น้ำกับการแก้ปัญหาของชาติ

บทความเรื่อง
การแก้ไขปัญหาขาดแคลนน้ำ มาเล่าสู่กันฟัง
ตอน 2
การจัดการทรัพยากรน้ำ และป่าไม้ชุมชนขนาดเล็ก

            ปัญหาน้ำนั้น เป็นปัญหาที่ทุกคนรู้เห็นประจักษ์แจ้งว่าเกิดจากการทำลายแหล่งที่เป็นตัวช่วยให้น้ำคงอยู่บนแผ่นดิน แหล่งน้ำมีอยู่ทั่วไปทุกหนทุกแห่ง แต่ขาดความใส่ใจจากคนที่อยู่ในบริเวณนั้น ทำลายธรรมชาติ ตะกอนทับถม แหล่งน้ำตื้นเขิน ตรงไหนมีน้ำมักมีผักตบชวา หรือวัชพืชอื่นๆ อยู่เต็ม ทำประโยชน์ไม่ได้ นี้เป็นปัญหาที่รู้อยู่แก่ใจ แก้ไขยากเฉพาะคนเราเริ่มทำอะไรเฉพาะตัวขึ้น ลืมนึกถึงประโยชน์ส่วนรวม

            กฎหมายว่าด้วยน้ำมีมาแต่โบราณกาล แต่บังคับใช้ไม่ได้ผล การทำลายป่าก็ทำกันอย่างต่อเนื่อง แก้ไขไม่ได้ การแก้ปัญหาทุกคนก็รู้ว่าต้องทำอย่างไร แต่ทำไม่ได้เท่าที่ควร การขุดลอกคูคลอง ห้วย หนอง บึง บาง ลำธาร กุด นำเลนออกมาทำให้เป็นแหล่งกักเก็บน้ำมากขึ้น 10 เท่า ปัญหาน้ำท่วมก็จะลดลงได้ทุกคนทราบแนวทางนี้ เป็นเรื่องเร่งด่วนที่รัฐบาลต้องรีบทำ โดยงบประมาณของรัฐในเบื้องต้น

            การใช้น้ำอย่างประหยัดนั้นเป็นสิ่งที่ยากต่อการดำเนินการเพราะทุกคนเห็นน้ำว่ามีมากมาย เป็นทรัพยากรที่มีอยู่อย่างเหลือเฟือ

            ตามที่กล่าวมาแล้วมีทางแก้ กรมทรัพยากรน้ำต้องทำให้มีบทบาทให้มากขึ้นในการแก้ไขปัญหาที่เป็นรูปธรรม ถึงแผนงานการดำเนินการจัดเก็บน้ำต้นทุนทุกประเภทที่มีอยู่

            กฎหมายต่างๆ ระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการบริหารทรัพยากรน้ำแห่งชาติ พ.ศ. 2532 รวมทั้งเพิ่มเติม 2545 ต้องมีการปฏิบัติให้เป็นจริงให้ได้ นั่นคือการบังคับใช้กฎหมาย

            น้ำจะมีความสัมพันธ์กับป่าไม้เป็นอย่างยิ่ง เพราะอะไรจะนำเสนอต่อไป

            การแก้ไขปัญหาป่าคือการหยุดทำลายให้ได้ กฎหมายต้องเข้มงวดปลูกทดแทนต้องทำอย่างจริงจังและได้ผล แหล่งน้ำเป็นเรื่องสำคัญที่จะทำให้ป่าเกิดได้ ดังนั้น  การทำแหล่งน้ำขนาดเล็กจึงต้องทำควบคู่ไปกับการปลูกป่า โครงการป่าชุมชน ต้องได้รับการสนับสนุน ทำให้คนอยู่กับป่าได้โดยไม่ทำลายซึ่งกันและกันต้องอยู่กันแบบพึ่งพากัน

            การสร้างป่าไม้บนดินเค็มริมทะเล ปัจจุบันป่าชายเลนถูกทำลายจนเหลือน้อยเต็มที หรือภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่ดินเค็มเป็นเกลือ ใช้ไม้ตระกูลที่ทนต่อน้ำเค็มและแล้ง ไม้วงศ์โกงกางชนิดต่างๆ ใบเล็ก ใบใหญ่ ประสักแดง ประสักขาว พังกาหัวสุม ถั่วขาว แสมโปรง รังกะแท้ ตะพูนดำ ตะพูนขาว ลำพู ลำแพน กันเกรา ฟันปลา สนทะเล เหียง เตยทะเล มะม่วงหิมพานต์ ยาง พราง สีเสียด ฯลฯ จัดหาพันธุ์ไม้ให้เหมาะสมกับภูมิประเทศ สภาพดิน น้ำ ก็จะเกิดป่าได้เอง

            จากความเข้าใจเดิมที่ว่าฝนตกเพราะมีป่าได้นั้นเป็นเรื่องที่ต้องทำให้ทุกคนรู้ถึงคุณประโยชน์ของป่าไม้ เป็นต้นเหตุของความเย็น เป็นจุดให้ฝนที่ตก รวมทั้งฝนเกิดจากมรสุมพัดจากทะเลมาตก มวลอากาศเย็นกระทบกับมวลร้อน ทำให้ฝนตกตามเมืองต่างๆ ที่ไม่มีป่า แม้แต่ในทะเลทรายก็มีมากมายที่ฝนตกได้ แต่น้ำแห้งไปเพราะขาดแหล่งกักเก็บตามสภาพของดินทรายและความร้อน

            ปรากฏการณ์ธรรมชาตินับวันก็จะรุนแรงยิ่งขึ้น ลมพายุหมุนประเภทต่างๆ ฝุ่นทรายที่พัดจากทะเลทรายเข้าเมือง ความแรงและถี่ขึ้นของแผ่นดินไหว ฟ้าผ่า ฝนฟ้าคะนอง ปริมาณฟ้าผ่า

ฟ้าร้องจะมีมากขึ้นตลอดเวลา หากสังเกตดู สภาพอากาศแปรปรวน อะไรเป็นสาเหตุนั้นก็ต้องหาทางแก้ไขกันต่อไป ไฟป่าที่เกิดขึ้นจากความร้อนและแล้งของอากาศ การแผ่ขยายของทะเลทราย การลดลงของทรัพยากรธรรมชาติ ปัญหาภาวะเรือนกระจก โรคภัยไข้เจ็บที่มีโรคแปลกๆ ยากต่อการรักษาเกิดขึ้นในโลกมากมาย

            แผ่นดินไทยเป็นพื้นที่ที่อยู่ในเขตที่เหมาะสมต่อการอยู่อาศัยและทำมาหากิน ทุ่งกุลาร้องไห้หมดไปนานแล้วมีแต่ความอุดมสมบูรณ์เกิดขึ้น ข้าวหอมมะลิผลิตได้เป็นที่หนึ่งของโลก ความก้าวหน้าทางด้านเกษตรกรรม การเลี้ยงสัตว์สมัยใหม่ ฟาร์มสัตว์ชนิดต่างๆ หมู ไก่ เป็ด วัว ปลา กุ้ง มีแต่ล้นตลาดจนหาแหล่งขายไม่ได้ ถูกกดราคา พืชผลทางการเกษตรล้นตลาด เราจะทำอย่างไรให้สินค้าของประชาชนชาวไทยของเราขายได้ นี่แหละคือเรื่องที่จะกล่าวกันต่อไปว่าจะแก้ปัญหาและจะจัดการกับปัญหาน้ำและป่าได้อย่างไร

            ในฉบับที่แล้วได้เขียนถึง CDM (Clean Development Mechanism) ตามพิธีสารเกียวโต อันจะเป็นผลโดยตรงต่อการส่งออกสินค้าที่มีฉลากสินค้าคาร์บอนเครดิต (โปรดศึกษาจากพิธีสารเกียวโต) รวมทั้งปัจจุบันมีสินค้าฉลากเขียวออกจำหน่าย อันแสดงถึงการรักษาสภาวะแวดล้อม

            การที่จะสร้างคาร์บอนเครดิตก็ต้องปลูกป่า การปลูกป่าจะได้ผลได้เติบโตต้องมีน้ำ แล้วน้ำจะมาจากไหน ในแต่ละปีน้ำฝนเฉลี่ย 1,500 มิลลิเมตรต่อปีนั้นมีน้ำมากเพียงพอที่จะนำมาสร้างความเจริญเติบโตให้แก่ต้นไม้อย่างแน่นอนถ้าหากเราสามารถกักเก็บน้ำไว้ได้

            มาดูวิธีการจัดการทรัพยากรน้ำกับป่าไม้กันดีกว่า

            จากการเขียนให้รู้พื้นฐานเรื่องบ่อ Nano หรือ Nano-cistern ฉบับนี้จะเรียกว่า บ่อจิ๋ว เพราะจะทำให้เข้าใจชัดเจนยิ่งขึ้น จากหลักการเดิมที่ว่า ป่า 2 ส่วน น้ำ 1 ส่วน

            น้ำผิวโลกมี 70 % ส่วนที่เหลือเป็นผิวดิน 30 % น้ำมีรูปแบบ 3 อย่าง คือ น้ำแข็ง น้ำ และไอน้ำ รวมๆ กันประมาณ 1,400 ล้านลูกบาศก์กิโลเมตร 97.3%  เป็นน้ำเค็มในทะเล + มหาสมุทร 2.7%  เป็นน้ำจืด ถ้าจะให้ชัดอีก น้ำจืดเป็นน้ำแข็งขั้วโลก 76.5%  น้ำใต้ดิน 22.9% ส่วนน้ำผิวดินที่มีอยู่ตามทะเลสาบ แม่น้ำ ลำคลอง ลำธาร และไอน้ำในอากาศ เป็นน้ำที่นำมาใช้จริงประมาณ 0.6% เท่านั้น (โปรดหาข้อมูลจากหน่วยอื่นๆ เอง)

            เมื่อรู้ข้อมูลเรื่องปริมาณน้ำแล้ว มาดูกันว่าทำอย่างไรจะกักเก็บได้ ธรรมชาตินั้น น้ำจะไหลลงสู่ที่ต่ำเสมอ บนที่สูงบนเนินเขา หากเราจัดทำบ่อจิ๋ว (Nano-cistern) ไว้ให้มากที่สุด ปริมาณน้ำฝนที่ตกลงมาก็จะไหลลงบ่อจิ๋วส่วนหนึ่ง จุดที่ไม่มีบ่อก็ไหลรวมๆ กัน ก็ขุดบ่อจิ๋วรอรับไว้ เช่น การทำบันไดรับน้ำไว้ 100-1,000-100,000 ความรุนแรง  ปริมาณก็จะกักเก็บไว้ตามลำดับ ดูภาพ

หลุม

บ่อ

ต้นไม้

หญ้า

เมื่อสร้างบ่อก็ต้องปลูกหญ้าแฝก – ต้นไม้โตเร็ว ไผ่ชนิดต่างๆ ช่วยป้องกันการพังทลายของบ่อ ซึ่งจะเป็นการชะลอการไหลของน้ำ – บ่อจิ๋วกักเก็บไว้แทนเขื่อนใหญ่ น้ำซึมลงดินเก็บไว้เป็นน้ำต้นทุน คือ น้ำบาดาลให้ต้นไม้ได้ดูดไปเลี้ยงต้นไม้ ปล่อยออกซิเจน และไอน้ำกลับไปสู่อากาศตามวัฏจักรของธรรมชาติ

นี้เป็นวิธีการจัดการกับน้ำที่น่าจะได้ผลในทางปฏิบัติมากทางหนึ่ง จุดที่เป็นปัญหาน้ำท่วมประจำก็ทำเป็นแหล่งน้ำขนาดใหญ่ เช่น บึงบรเพ็ด ขณะนี้น้ำตื้นเขินไปมากต้องไปขุดให้ลึกกว่าเดิมโดยเร่งด่วน และหาแหล่งน้ำสาธารณะต่างๆ ที่ตื้นเขิน ถูก บุกรุก กลับมาทำเป็นแหล่งน้ำ ซึ่ง อบต. ทุกแห่งจะต้องมี อบต.นั้น หาเอาไว้เป็นอย่างน้อย 10 แห่ง ที่เป็นแหล่งใหญ่ ต่อ 1 อบต.

            ความร่ำรวยจะมาสู่คนที่ยากจนที่มีที่ดินแต่น้ำท่วมทำมาหากินไม่ได้ แปลงเป็นแหล่งเพาะพันธุ์ปลา ทำสระน้ำของชุมชนโดยชลประทานต่างๆ มีการวางท่อส่งทั้งระบบเปิดเป็นรางน้ำ คลองส่ง irrigation canals  รวมทั้งอุโมงค์ส่ง การใช้พลังงานลมจากกังหันลมเพื่อชักน้ำจากระดับต่างๆ สู่คลองซึ่งนำการใช้พลังงานแสงแดดผลิตเป็นไฟฟ้า สูบน้ำ ส่งน้ำ เกิดการผลิตงานอุตสาหกรรมต่อเนื่อง เมืองไทยพัฒนาได้แน่นอน

            มาดูตัวเลขว่าหากเราขุดบ่อน้ำมากมายแล้วจะกักเก็บน้ำได้มากมายขนาดเท่าจำนวนคน คนเรามีน้ำ  น้ำก่อให้ชีวิตเกิด ความมั่งมีอุดมสมบูรณ์ก็จะตามมา แก้ไขปัญหาที่ต้นเหตุ ปัญหาก็ต้องดับไป

            เมื่อเราเรียกธรรมชาติคืนมาไม่ได้ แต่มนุษย์สร้างสิ่งทดแทนให้ได้ เมื่อยุคก่อนมีหลุมบ่อ แอ่ง กุด เก็บน้ำมากมาย เราก็สร้างบ่อจิ๋วขึ้นแทนให้มากกว่า ผลที่ได้น่าจะเกิดคุณต่อประชาชนชาวโลกแน่นอนซึ่งต้องช่วยกันกระจายแนวคิดนี้ไปให้ทั่วโลก

            มาทำความเข้าใจประโยชน์ของป่าไม้ตามธรรมชาติที่เป็นภูเขา มีความต่างระดับของพื้น ป่ามีหน้าที่กักเก็บน้ำ เมื่อฝนตกลงมาก็จะค่อยๆ ซึมผ่านดินไหลผ่านต้นไม้โดยบริเวณโคนต้นไม้

ก็จะมีต้นไม้เล็ก มีเฟิร์นมีเถาวัลย์ปกคลุมวัชพืชอันเป็นชีวิตอย่างธรรมชาติ น้ำไหลซึมออกมาเป็นทางน้ำ นานๆ ก็รวมกันเป็นลำธารเล็กๆ หรือรวมกันลงเป็นแอ่งน้ำ จากแอ่งน้ำไหลต่อ

ออกไปเป็นลำธารใหญ่ หรือจุดต่างระดับก็เป็นน้ำตกให้เราได้ชื่นชมกัน มีน้ำต่อเนื่องตลอดปี เมื่อมีการทำลายป่า น้ำก็หมดจากลำธาร หน้าดินถูกกัดเซาะลงมาเต็มแอ่ง แอ่งก็ตื้นและเต็มด้วยดินไม่มีที่เก็บน้ำอีกน้ำก็จะไหลบ่าพาดินเป็นน้ำสีแดง เป็นน้ำท่วมอย่างรวดเร็วและรุนแรง พร้อมโคลน

            ย้อนกันให้เห็นชัดเรื่องคุณค่าของป่าไม้แม้จะเป็นป่าชายเลน ตามชายฝั่งต่างๆ เมื่อก่อนนั้นมีป่าชายเลนจำนวนมาก ปริมาณการคายไอน้ำก็มาก การคายน้ำนั้นเป็นการปรุงอาหารและลดความร้อน นั่นก็จะเกิดฝนตามฤดูกาลมรสุมที่เข้ามา

            คงจะพอเห็นคุณค่าของบ่อน้ำ และต้นไม้แล้ว ดังนั้น หากให้ผู้ที่มีแนวคิดดีๆ ว่า จะขุดบ่ออย่างไรจึงจะไม่พังทลายกลับลงไป ขุดลึกๆ อย่างไร ปลูกต้นไม้ชนิดไหนจึงจะดี จึงเป็นเรื่องที่จะต้องขยายแนวคิดนี้ออกไปให้ไกล ไปให้ทั่วโลก องค์กรเอกชน NGO ฯ จะต้องเข้ามามีส่วนร่วม หากเราชี้ให้เห็นคุณประโยชน์ที่มีต่อมวลมนุษยชาติ

            ไม่เชื่อก็มาทดลองตามหลักวิทยาศาสตร์ง่ายๆ กันดูเรื่องต้นไม้กับน้ำ ต้นไม้ใหญ่ก็คายน้ำ (ไอน้ำ) มาก  ต้นเล็กก็คายไอน้ำน้อย เพื่อลดความร้อนของแสงแดด ถ้าต้นไม้ดูดน้ำไปเลี้ยงต้นได้ตามปกติ ก็จะเขียวชะอุ่มใบดูสดใสเขียวสด เพราะมีน้ำไปเลี้ยง ลองไปตัดมากิ่งหนึ่งแล้วให้ถูกแดดเพียง 1 ชั่วโมงเท่านั้นเหี่ยวแห้งทันที เพราะไม่มีน้ำไปหล่อเย็นไว้ นั่นก็เป็นหลักธรรมชาติ เป็นสัจจธรรมว่าพอหน้าแล้งน้ำน้อย ต้นไม้ก็จะสละใบที่ผลิออก ลดการคายน้ำออกน้อยที่สุดเพื่อรักษาชีวิตไว้ นี้เป็นตัวอย่างง่ายๆ ที่เห็นได้ทันที

            เมื่อธรรมชาติคือไม้ และป่าถูกทำลายไป เราก็ต้องหาสิ่งทดแทนให้แก่ธรรมชาติ นั่นคือ

บ่อน้ำที่จะเก็บน้ำไว้ให้แก่ต้นไม้ แต่คนนี้แหละจะได้กินได้ใช้ได้ผลผลิตอื่นๆ ที่จะตามมาจากบ่อน้ำ

            ชอแนะเรื่องการขุดบ่อน้ำจิ๋ว Nano เมื่อฉบับที่แล้วลืมบอกวิธีที่ดีที่สุดไปข้อหนึ่ง คือ การทำบ่อน้ำที่จะทำให้เกิดน้ำใต้ดิน (น้ำต้นทุนบาดาล) นั่นเราต้องไปหาแนวทางน้ำเดิมที่เคยเป็นทางน้ำแล้วแห้งหายไปหรือแม้แต่น้ำแห้งไปในทะเลทรายก็จะมีทางน้ำใต้ดินอยู่ตามแนวทางน้ำผิวดินนั้น ไปขุดบ่อจิ๋วต่อกันเป็นจุดๆ ให้ตลอดแนวนั้น น้ำก็จะซึมลงไปเป็นน้ำใต้ดินต่อไป

            เท่าที่กล่าวมาแล้วเป็นเรื่องของการจัดการน้ำที่น่าจะเป็นแนวทางให้แก่ประเทศไทยในการพัฒนาประเทศ แนวทางแก้ไขวิกฤตการณ์น้ำ และแนวทางแก้ไขที่ยิ่งขึ้นที่มีเป็นเอกสารทางวิชาการมากมาย ปัญหา สาเหตุ แนวแก้มีอยู่มากมาย แต่วิธีการที่เล็กจิ๋ว เช่น บ่อ Nano นี้คงเป็นอีกแนวทางหนึ่ง น่าจะนำไปทดลองทำดู

            ในข่าวฉบับต่อไปจะพูดถึงหลักการและเหตุผลที่เป็นจริงที่สุดในทางปฏิบัติและจุดต่างๆ ที่จะนำเสนอให้เป็นรูปธรรมต่อไป

และด้วยอัจฉริยภาพของท่านนายกฯ ทักษิณ เมื่อท่านได้อ่านบทสรุปฉบับย่อ เรื่อง แหล่งน้ำขนาดเล็กกับการแก้ไขปัญหาเรื่องน้ำของชาติ : แนวคิดพัฒนา แก้ปัญหาความยากจนและการขาดแคลนน้ำ ฉบับนี้แล้ว

ท่านคงจะได้แนวคิดว่ายุทธศาสตร์นี้เป็นทางออกหนึ่งที่จะทำให้ไทยเป็นหนึ่ง เป็นต้นแบบ เป็นผู้นำในสังคมโลกในการพัฒนาอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมโลก

และเพื่อให้เกิดกระบวนการที่เป็นรูปธรรม และเป็นจริง พร้อมรายละเอียดประกอบมากยิ่งขึ้น จะได้นำเสนอเอกสารวิจัยส่วนบุคคล ในเรื่องข้างต้น ฉบับสมบูรณ์ ซึ่งอยู่ระหว่างการรวบรวมข้อมูล เนื้อความถูกต้อง และเชื่อมโยงกับการบริหารราชการที่จะนำไปประยุกต์ใช้ได้ต่อไป

จึงนำเสนอไว้ในเบื้องต้นก่อน (โครงร่าง) เพื่อให้เห็นแนวทางเป็นเชิงวิชาการ คาดว่าจะแล้วเสร็จ เมษายน 2547

จึงกราบเรียนมาเพื่อทราบไว้ชั้นหนึ่งก่อน

5 ธันวาคม 2546

มีปัญหาเรื่องภาพที่สำเนาแล้วไม่มา   ทันดร 

[Man In Flame]

สวัสดีครับ

น้ำก็มีความลับที่อยากบอกเราครับ

message from water

 

[(_ฉลอง_)]

ออกแบบมามากกว่านี้

[(_ฉลอง_)]

ออกแบบมามากกว่านี้เกียวกับเรื่องต่างๆ แต่เท่านี้ก็ดีแล้ว

สวัสดีปีใหม่ครับให้คุนออกความคิดเห็นมาอีกเยอะๆนะครับ