|
การเคาะปอดเพื่อระับายเสมหะในเด็กเล็ก
|
| |
| |
|
| |
|
|
จัดทำโดย
โครงการส่งเสริมฟื้นฟูสมรรถภาพปอดเด็ก
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี
โทรศัพท์ 02-201-1727
เนื้อเรื่อง : คุณธิติดา ชัยศุภมงคลลาภ
อาจารย์ที่ปรึกษา : รศ.พญ.อรุณวรรณ พฤทธิพันธุ์์
ภาพประกอบ : คุณสุรพล แสงโสภิต
ออกแบบรูปเล่ม : คุณเมตตา ขำอินทร์
|
ประกอบด้วย
- การจัดท่าเด็ก (postural drainage)
- การเคาะปอด (percussion)
- การสั่นสะเทือน (vibration)
- การไออย่างมีประสิทธิภาพ (effective cough)
- การดูดเสมหะ (เฉพาะเด็กเล็กหรือเด็กที่ไม่สามารถไอบ้วนเสมหะได้เอง)
หลักการทั่วไป
|
|
-
การจัดท่า เพื่ออาศัยแรงโน้มถ่วงของโลก ทำให้เสมหะไหลออกจากหลอดลมเล็กส่วนปลายเข้าสู่หลอดลมใหญ่ตรงกลาง เมื่อเด็กไอเสมหะจะถูกขับออกมาได้มากขึ้น
-
การเคาะ ใช้อุ้งมือ (ดังรูป) ไม่ควรใช้ฝ่ามือ ควรทำมือให้เป็นลักษณะคุ้ม นิ้วชิดกัน ที่เรียกว่า cupped hand เคาะบริเวณทรวงอกส่วนที่ต้องการระบายเสมหะ
- ใช้ผ้ารองบนส่วนที่จะเคาะ
- การเคาะแต่ละท่าควรใช้เวลาโดยเฉลี่ยประมา 1-3 นาที หรือนานกว่านั้นถ้ายังมีเสียงเสมหะมากอยู่
- ขณะเคาะหากเด็กไอ ควรใช้ การสั่นสะเทือนช่วย โดยใช้มือวางราบ พร้อมทั้งเกร็งกล้ามเนื้อบริเวณต้นแขนและหัวไหล่ทำให้มือสั่น ในระหว่างที่กำลังไอหรือช่วงที่เด็กหายใจออก
-
ฝึกการไอ ให้มีประสิทธิภาพ (ทำได้เฉพาะเด็กที่ รู้เรื่อง สามารถเข้าใจและทำตามคำอธิบายได้) ฝึกได้โดยให้เด็กหายใจเข้าเต็มที่ช้า ๆ กลั้นไว้สักครู่ และไอออกมาโดยเร็วและแรง
- ควรทำการระบายเสมหะ ก่อนมื้อนมหรืออาหาร หรือขณะท้องว่าง หรืออย่างน้อย 2 ชั่วโมง หลังอาหาร เพื่อป้องกันการสำลักและอาเจียน
|
การจัดท่าเคาะปอด
|
|
ท่าที่ 1 ปอดกลีบซ้ายบนส่วนยอด
จัดให้เด็กอยู่ในท่านั่งเอนตัวมาข้างหลังประมาณ 30°เคาะบริเวณด้านบน เหนือทรวงอกด้านซ้าย ระหว่างกระดูกไหปลาร้าและกระดูกสะบัก
|
|
|
ท่าที่ 2 ปอดกลีบซ้ายบนด้านหลัง
จัดท่าให้เด็กนั่งคร่อมตัวมาทางด้านหน้าเล็กน้อย (30°) บนแขนของผู้ให้การบำบัด เคาะบริเวณด้านหลังตอนบนเหนือกระดูกสะบัก ระหว่างกระดูกต้นคอและหัวไหล่
|
|
|
ท่าที่ 3 ปอดกลีบซ้ายบนด้านหน้า
จัดท่านอนหงายราบ เคาะบริเวณเหนือราวนมต่ำจากกระดูกไหปลาร้าเล็กน้อย
|
|
|
ท่าที่ 4 ปอดกลีบซ้ายส่วนกลาง
จัดท่าให้ศีรษะต่ำลงประมาณ 15° และตะแคงด้านซ้ายขึ้นมาประมาณ ? จากแนวราบ และเคาะบริเวณราวนมด้านซ้าย
|
|
|
ท่าที่ 5 ปอดกลีบซ้ายล่างส่วนชายปอดด้านหน้า
จัดให้เด็กนอนตะแคงกึ่งคว่ำหน้า ศีรษะต่ำ 30°ประคองทรวงอกบริเวณชายโครงด้านซ้ายหงายขึ้นมา เล็กน้อยเคาะบริเวณเหนือชายโครงด้านข้างตอนหน้าต่ำจากราวนมลงมาเล็กน้อย
|
|
|
ท่าที่ 6 ปอดกลีบซ้ายล่างส่วนชายปอดด้านข้าง
จัดท่าศีรษะต่ำ 30o นอนตะแคงเกือบคว่ำเคาะบริเวณด้านข้างเหนือชายโครงระดับเดียวกับท่าที่ 5 ใต้ต่อรักแร้ของเด็ก
|
|
|
ท่าที่ 7 ปอดกลีบซ้ายล่างส่วนหลัง
จัดท่าศีรษะต่ำ 30° นอนคว่ำ เคาะบริเวณด้านหลังต่ำจากกระดูกสะบักลงมาในระดับเดียวกับชายโครงด้านหน้า
|
หมายเหตุ :
|
|
ในภาพเป็นการแสดงท่าระบายเสมหะจากปอดด้านซ้าย สำหรับการระบายเสมหะจากปอดด้านขวาให้จัดท่าแบบเดียวกันแต่สลับข้างจากซ้ายเป็นขวาถ้าทราบว่า พยาธิสภาพอยู่ที่ปอดส่วนไหนให้เน้นเคาะที่ตำแหน่งนั้นเป็นพิเศษ
|
|
| |
ที่มา http://www.thaipedlung.org/mustknow_mar21032007.php
