แนวคิดอภิปรัชญา

อภิปรัชญา ของท่านนาคารชุน  

               ว่าด้วย ความจริง  ตามหลักปรัชญา ได้แก่ สภาพที่สามารถรู้แจ้งได้โดยตรง สภาพมีลักษณะสงบ และเป็นสุขอยู่เหนือความต่างทั้งหลาย ทนต่อการพิสูจน์ด้วยปัญญาขั้นเหตุผล เป็นภาวะสัมบูรณ์อย่างเแกไม่มีสอง

              ความจริงแท้ (Reality)   มี  ๒  คือ  ๑) ความจริงสมมุติ   ๒)ความจริงปรมัตถ์  (ถ้าไม่รู้ความจริง ๒ อย่างนี้ไม่มีทางเข้าใจคำสอนของพระพุทธเจ้า)

              ความจริงสมมุติหรือสมมุติสัจจะ  คือภาวะปกปิดความจริงทำให้เห็นลักษณะไม่แท้   เป็น  ลักษณะแท้  

ความจริงสมมุติ  จึงเป็นความจริงตามสมมุติบัญญัติ เช่นในชีวิตประจำวัน สิ่งทั้งหลายที่เราตั้งชื่อเรียกกัน ว่า นายขาว  เขียว   แดง อย่างนี้ เพื่อประโยชน์ในการปฏิบัติกิจ  ล้วนสมมุติสัจจะ ว่า คือ ชื่อนี้  ชื่อนายขาว จึงมีหลายคน  หลายชื่อ

             ความจริงปรมัตถ์  คือ ภาวะจริงแท้ของสิ่งทั้งหลาย ซึ่งต่างกับลักษณะที่ปรากฏของสิ่งนั้น ๆ หรืออยู่เหนือภาวะบัญญัติขึ้น ทั้งหลาย 

             ความต่าง  เห็นได้ยาก  เพราะเป็นความแตกต่างด้านความคิดอันจำกัดของปุถุชน  ส่วนพระอรหันต์ มีความเห็นชัดแจ้งแล้ว เพราะใจ ในคือว่า  ศูนยตา คือความว่าง  ความไม่มีอัตตา  ตามแบบวิภาษวิธี (dialectic) ของท่านนาคารชุน ว่า ถ้าสิ่งทุกอย่างเป็นอศูนยะมันก็เป็นอิสระแก่กันและกัน  เมื่อเป็นอิสระแก่กันและกัน ก็ต้องเป็นภาวะสัมบูรณ์ เมื่อเป็นภาวะสัมบูรณ์  ก็ต้องไม่มีการทำลาย และเมื่อไม่มีการทำลาย ก็ย่อมไม่มีความสงสาร ไม่มีนิพพาน  ไม่มีอริยสัจ  ไม่มีสงฆ์  ไม่มีศาสนา  ไม่มีพระพุทธเจ้า ถ้าทุกอย่างเป็นจริง จะเป็นสิ่งถาวรคงที่ไม่เปลี่ยนแปลง และถ้าเป็นเช่นนี้ ก็คงไม่มีโลก  

            พระพุทธศาสนา (พระพุทธเจ้า) เมื่อ ปฏิบัติแล้วย่อมรู้แจ้งแห่งธรรม เมื่อรู้ธรรม  ก็รู้จักละสิ่งที่เป็นอกุศล      ทั้งมวล  

จาก หนังสือเรียน มจร. M.