เรื่องเล่าของชาวเรือนจำ " วิธีการฝึกฝืมือผู้ต้องขังเพื่อการแข่งขันทักษะ "

การสร้างขวัญ กำลังใจ ความมีระเบียบวินัย ความรับผิดชอบ รู้แพ้ รู้ชนะ ความสามัคคีในหมู่คณะ มีผลต่อการประสบความสำเร็จ

        การฝึกวิชาชีพเป็นกระบวนการในการแก้ไขฟื้นฟูและพัฒนาพฤตินิสัยของผู้ต้องขัง เพื่อให้สามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของตัวผู้ต้องขัง ให้พร้อมที่จะกลับสู่สังคมและไม่คิดไปกระทำผิดซ้ำ โครงการฝึกวิชาชีพช่างไม้ เป็นโครงการหนึ่งที่กรมราชทัณฑ์นำมาใช้ โดยได้รับความร่วมมือจากทางศูนย์พัฒนาฝีมือแรงงาน ภายในจังหวัด

          ข้าพเจ้าได้ย้ายมาทำหน้าที่ หัวหน้างานฝึกวิชาชีพ เรือนจำจังหวัดชุมพร   เป็นเวลา 10 ปี งานประจำที่ต้องทำ คือ งานช่างไม้ เป็นผู้ออกแบบและควบคุมการผลิต ตลอดถึงนำออกจำหน่าย พื้นฐานเดิมของข้าพเจ้า ไม่มีความรู้งานด้านช่างไม้มาก่อน   แต่รู้สึกว่ามีใจรักงานด้านนี้และผู้บังคับบัญชา ก็ให้การสนับสนุน จึงมีโอกาสได้เข้าฝึกอบรม หลักสูตรที่เกี่ยวกับการผลิตเครื่องเรือนไม้และช่างสี ซึ่งจัดโดย สถาบันพัฒนาฝีมือแรงงาน  หลายๆ ครั้ง โดยฝึกอบรมต่อเนื่องมาตลอด เพื่อปรับฐานความรู้ และฝึกทักษะการใช้เครื่องมือที่ทันสมัยขึ้น ได้เรียนรู้ รูปแบบของผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ ตลอดเวลา นำมาประยุกต์ใช้กับงานของข้าพเจ้า สามารถถ่ายทอดประสบการณ์งานด้านนี้ไปสู่ตัวผู้ต้องขังได้

          ผู้ต้องขังที่เข้าฝึกอบรมวิชาชีพช่างไม้ ต้องผ่านการจำแนกลักษณะ เพื่อกำหนดการปฏิบัติที่เหมาะสมกับผู้ต้องขังแต่ละคน  การเข้ามาในโรงงานครั้งแรก ก็จะแจ้งให้ทราบถึงกฎระเบียบของโรงงาน งานแรกที่จัดให้ทำ คือ งานขัดกระดาษทราย เป็นเวลา 1 เดือน ซึ่งมากพอที่จะสังเกตุได้ว่า ใครมีนิสัยในการทำงานอย่างไร คนไหนที่ตั้งใจทำงาน ก็คัดเลือกให้เข้าประจำโต๊ะ ได้รับการแนะนำให้รู้จัก เครื่องมือของช่างไม้ และวิธีใช้ ตลอดถึงความปลอดภัยในการทำงาน การบำรุงรักษาเครื่องมือ ที่สำคัญคือเครื่องมือเหล่านี้สามารถนำมาเป็นอาวุธ ทำร้ายกันได้ตลอดเวลา เพราะฉะนั้นแต่ละคนต้องมีเทคนิคในการควบคุม พระเดชและพระคุณต้องมีการนำมาใช้ เพื่อกาอยู่ร่วมกันโดยสงบสุข

         มีผู้ต้องขังบางส่วนที่ไม่ตั้งใจในการฝึกวิชาชีพ ซึ่งอาจมีสาเหตุหลายประการ เช่น มีความกังวลใจเกี่ยวกับคดี  มีปัญหาทางบ้าน  มีนิสัยชอบสบาย  ไม่เคยทำงาน ไม่มีแรงจูงใจ ยังปรับสภาพตัวเองไม่ได้กับสังคมภายในเรือนจำ ปัญหาเหล่านี้จะมีตลอดสำหรับผู้ต้องขังเข้าใหม่ ข้าพเจ้าจะเรียกมาพูดคุยเป็นการส่วนตัว  ปัญหาไหนสามารถแก้ได้ก็จะช่วยเหลือทันที  ส่วนปัญหาไหนไม่สามารถแก้ได้ก็จะแนะนำ ทางออกให้และพูดให้กำลังใจทุกครั้ง ที่มีผู้ต้องขังเข้ามาปรึกษา

         สำหรับวัสดุที่ใช้ในการฝึกวิชาชีพ ส่วนใหญ่เป็นรากไม้เคี่ยม ตอไม้เก่า ซึ่งสามารถหาได้ในท้องถิ่น ผลิตภัณฑ์จากรากไม้ ต้องอาศัยประสบการณ์พอสมควรในการออกแบบ เป็นสินค้าที่ตลาดมีความต้องการมากเป็นงานสร้างสรรค์จากธรรมชาติและจินตนาการของแต่ละคน

         นอกจากรากไม้เคี่ยมแล้วยังมีไม้สะเดา ไม้กระถิน ไม้สน ที่นำมาผลิตสินค้าประเภท โต๊ะ ตู้ ชั้นวางทีวี เตียงนอน เก้าอี้ ชุดรับแขก โดยอาศัยรูปแบบที่ได้มาจากสถาบันพัฒนาฝีมือแรงงาน ซึ่งมีขั้นตอนและรายละเอียดของการผลิตไว้พร้อม การได้ร่วมงานกับผู้ต้องขังเป็นเวลานาน ทำให้ทราบถึงจิตใจของแต่ละคน มีอะไรก็ช่วยเหลือกัน เป็นเหมือนคนในครอบครัวเดียวกัน   คนเราเมื่อเปิดใจกว้าง การทำงานก็ง่ายขึ้น จนบางครั้งลืมไปเลยว่าเขาเป็นผู้ต้องขัง เราเป็นเจ้าหน้าที่

         การสรรหา ผู้ต้องขังที่จะส่งเข้าแข่งขันทักษะฝีมือแรงงานผู้ต้องขัง อาศัยเวลา ความใกล้ชิด คอยสังเกตุดูคนที่มีฝีมือใจเย็น มีความสุขุมรอบคอบ มีหัวใจเป็นนักสู้ ที่เข้มแข็ง  ด้วยการส่งแบบงานให้ทำโดยไม่กำหนดเวลา   แต่ขอให้มีความรับผิดชอบต่องานที่ทำ  เมื่อได้รูปแบบที่จะแข่งขันจริง ก็ให้ทดสอบทำดู โดยการจับเวลา ตามที่กำหนด   ให้ทำหลายๆ ครั้ง และมีการให้คะแนนตามหลักเกณฑ์ของการแข่งขัน   งานที่ทำทุกครั้งจะชี้ให้ทราบถึงข้อดี ข้อเสีย  และจะถ่ายทอดเทคนิคใหม่ๆ ที่ได้จากการไปฝึกอบรมที่สถาบันพัฒนาฝีมือแรงงาน  เช่น การสร้างจิ๊ก  การรู้จักใช้เครื่องมือ  การอ่านแบบที่ใช้แข่งขัน    ผู้ต้องขังที่เข้าแข่งขันทักษะส่วนใหญ่ จะได้รับวุฒิบัตรยกระดับมาตรฐานฝีมือแรงงานมาแล้ว

       ส่วนสำคัญอีกอย่างหนึ่ง คือ  การสร้างขวัญ กำลังใจ มีระเบียบวินัย มีความรับผิดชอบ รู้แพ้ รู้ชนะ มีความสามัคคีในหมู่คณะ จะมีผลต่อการประสบความสำเร็จ เป็นการสร้างชื่อเสียงแก่ตัวเองและครอบครัว สามารถนำความรู้ความชำนาญ ไปประกอบอาชีพหลังพ้นโทษ ได้เป็นอย่างดี ตรงตามวัตถุประสงค์และนโยบายของกรมราชทัณฑ์

       ขอขอบคุณท่านที่ได้แสดงความคิดเห็น และขอขอบพระคุณท่านอาจารย์วิจารณ์ พานิช ที่ได้สนใจสอบถามวิธีการในการฝึกวิชาชีพให้ผู้ต้องขังสามารถไปแข่งขันได้   ทำให้กระผมได้มีโอกาสเล่าประสบการณ์ในการทำงานอีกครั้ง    

        ผู้เล่าประสบการณ์  นายไมตรี  บดิกาญจน์  เจ้าหน้าที่บริหารงานอบรมและฝึกวิชาชีพ 6  เรือนจำจังหวัดชุมพร