มักมากแต่สันโดษ

คนไทยจำนวนมากแปลคำว่า  สันโดษ ว่า  "มักน้อย พอใจในสิ่งที่ตนมีอยู่ ปลีกตัวออกไปอยู่เงียบๆคนเดียว"  ใครที่มีพฤติกรรมแบบนี้เรามักบอกกันว่า “เขาเป็นคนสันโดษ”  ...จากนั้นตีความไปในทางลบต่อไปว่า ธรรมข้อนี้ไม่ดีเพราะทำให้เกียจคร้าน ทำให้โลกไม่เจริญ

 

ซึ่งผมเห็นว่าเป็นการให้ความหมายที่ผิดเพี้ยนไปจากเจตนาเดิมของคำนี้

 
คำว่า สันโดษ น่าจะหมายถึง "ความพอใจในสิ่งของของตน ไม่โลภอยากได้ของผู้อื่น"  ..เป็นนิยามตามพระไตรปิฎกฉบับสำหรับประชาชน..สุชีพ ปุญญานุภาพ ด้วยนะครับ...สำหรับพระไตรปิฎกนั้นจะเอ่ยนามว่า "สันตุษฐีธรรม" ลองไปค้นหาอ่านกันดูนะครับ

ดังนั้นบุคคลอาจเป็นนักธุรกิจใหญ่ ขับรถเบนซ์ไปทำงาน รับโทรศัพท์ ประชุมทั้งวัน ตกเย็นก็ไปกินข้าวในภัตตามคารหรูกับลูกค้า แต่เขาก็อยู่อย่างสันโดษได้ ถ้าเขาเป็นนักธุรกิจที่ซื่อสัตย์ ทำกำไรได้เท่าไรก็เอาเท่านั้น พอใจในสิ่งที่ทำได้ตามกำลังของตัว ไม่ไปโกงไปละโมภหาส่วนเกินจากลูกค้า หรือ ของคู่แข่ง

เท่ากับว่า แม้ มักมาก (หวังกำไรมาก) ก็สันโดษได้

อนึ่งธรรมในพุทธศาสนานั้นไม่พึงมองแบบจำเพาะเจาะจง แต่พึงมองแบบบูรณาการกับธรรมข้ออื่นด้วย เช่น อิทธิบาทสี่ ให้มีวิริยะ (ความเพียร) ซึ่งตรงข้ามกับความเกียจคร้านที่คนเรามักตีความคำว่า สันโดษ กันไปตามอารมณ์

 

 หากโลกไร้ซึ่งสันโดษ

สังคมคงโฉดฉิบหาย

โกงกินส่วนเกินวอดวาย

สุดท้ายก็จบรบกัน

 

….คนถางทาง (๑๔ สค ๒๕๕๔)