การแก้ปัญหาการถ่ายภาพรังสีเต้านมระบบดิจิตอลซ้ำ
Problem solving in repeated digital mammography
กัลยาณี ธีรกุล , วท.บ.รังสีเทคนิค
ฝ่ายรังสีวิทยา โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย
กัลยานี ธีรกุล.การแก้ปัญหาการถ่ายภาพรังสีเต้านมระบบดิจิตอลซ้ำ.วารสารชมรมรังสีเทคนิคและพยาบาลเฉพะทางรังสีวิทยาหลอดเลือดและรังสีร่วมรักษาไทย, 2553 ; 4(2) : 65-71
บทคัดย่อ
การถ่ายภาพรังสีเต้านมจะช่วยคัดแยกมะเร็งเต้านมได้ดี โดยเฉพาะอย่างยิ่งมะเร็งระยะเริ่มแรก อย่างไรก็ดีจะต้องพิจารณาถึงความเสี่ยงของรังสีในการเหนี่ยวนำให้เกิดโรคมะเร็งเต้านมด้วย ปกติจะถ่ายภาพรังสีเต้านม 2 ท่า ท่าตรง (CC) และท่าด้านข้าง (MLO) การประเมินปริมาณรังสีเฉลี่ยที่ต่อมน้ำนมได้รับ (Average Glandular Dose, AGD) จะต้องอยู่ในขอบเขตที่ปลอดภัย คือไม่เกิน 3 mGy (มิลลิเกรย์) with grid ใน 1 ท่า ตามมาตรฐานของสหรัฐอเมริกา “The Federal Mammographic Quality Standard Act” (MQSA) จึงจำเป็นอย่างยิ่งในการไม่ถ่ายภาพรังสีเต้านมซ้ำ
บทนำ
การถ่ายภาพรังสีเต้านมระบบสกรีนฟิล์ม มักทำให้เกิดปัญหาฟิล์มเสีย เนื่องจากเครื่องล้างฟิล์มเป็นส่วนใหญ่ เช่น ฟิล์มมีรอยขีดข่วน รอยเปื้อนบนฟิล์ม ความดำของภาพต่ำหรือสูงเกินไป คอนทราสต์ของภาพต่ำหรือสูงเกินไป สิ่งแปลกปลอมเกาะติด ฟิล์มแห้งช้า เป็นต้น รองลงมาเกิดจากเครื่องถ่ายภาพรังสีเต้านม ภาพรังสีที่ได้ไม่สามารถเห็นบริเวณผิวหนังและต่อมน้ำนมได้ในฟิล์มเดียวกัน จึงทำให้เกิดการถ่ายภาพรังสีซ้ำ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ ได้เปลี่ยนมาใช้เครื่องถ่ายภาพรังสีเต้านมระบบดิจิตอล ปัญหาจากเครื่องล้างฟิล์มหมดไป รายละเอียดของภาพรังสีมีคุณภาพดีขึ้น สามารถปรับความคมชัดได้ตามต้องการ การถ่ายภาพรังสีซ้ำลดลง แต่ก็ยังมีสาเหตุอื่นๆ ที่ทำให้เกิดการถ่ายภาพรังสีซ้ำ
วัสดุและวิธีการ
ได้ศึกษาจากการบันทึกข้อมูลการถ่ายภาพรังสีเต้านมซ้ำจากจำนวนผู้ป่วย7,600 ราย (ตารางที่ 1) ลงในระบบเครื่องถ่ายภาพรังสีเต้านมระบบดิจิตอล พบว่าสาเหตุเกิดจาก
ตารางที่ 1 สาเหตุการถ่ายภาพรังสีเต้านมซ้ำ
สาเหตุ |
Lt. CC |
Rt. CC |
Lt. MLO |
Rt. MLO |
Lt. other |
Rt. other |
รวมความถี่ |
% of repeat |
ความถี่ |
ความถี่ |
ความถี่ |
ความถี่ |
ความถี่ |
ความถี่ |
|||
1. Positioning(การจัดท่า) |
34 |
70 |
56 |
68 |
9 |
9 |
246 |
0.77% |
2. Aborted AEC Exposure |
14 |
22 |
5 |
7 |
26 |
28 |
102 |
0.32% |
3. Artifacts |
3 |
2 |
7 |
8 |
2 |
1 |
23 |
0.07% |
4. Motion |
3 |
9 |
4 |
7 |
4 |
3 |
30 |
0.10% |
Total Exposure |
31,978 |
|
401 |
1.25% |
ตารางที่ 2 หลังจากแก้ไขปัญหา สาเหตุการถ่ายภาพรังสีเต้านมซ้ำ
สาเหตุ |
Lt. CC |
Rt. CC |
Lt. MLO |
Rt. MLO |
Lt. other |
Rt. other |
รวมความถี่ |
% of repeat |
ความถี่ |
ความถี่ |
ความถี่ |
ความถี่ |
ความถี่ |
ความถี่ |
|||
1. Positioning(การจัดท่า) |
12 |
14 |
13 |
9 |
2 |
2 |
52 |
0.16% |
2. Aborted AEC Exposure |
3 |
4 |
0 |
1 |
8 |
7 |
23 |
0.07% |
3. Artifacts |
0 |
0 |
1 |
1 |
0 |
1 |
3 |
0.01% |
4. Motion |
1 |
0 |
0 |
1 |
0 |
0 |
2 |
0.01% |
Total Exposure |
32,701 |
|
80 |
0.24% |
ผลการศึกษา ได้ศึกษาถึงปัญหาต่างๆและนำมาแก้ไข พบว่า
1. Positioning การจัดท่าผู้ป่วยจาก 0.77% เป็น 0.16 % ลดลง 0.61%
2. Aborted AEC Exposure จาก 0.32% เป็น 0.07 % ลดลง 0.25 %
3. Artifacts (สิ่งแปลกปลอม) จาก 0.07% เป็น 0.01% ลดลง 0.06%
4. Motion (ผู้ป่วยเคลื่อนไหว) จาก0.10% เป็น0.01% ลดลง0.09%
สรุป
ถึงแม้ว่าการถ่ายภาพรังสีเต้านมระบบดิจิตอลจะให้ภาพรังสีที่มีคุณภาพดี โดยสามารถปรับแต่งภาพให้มีความคมชัดได้ตามต้องการ สามารถขยายภาพที่สงสัยจากภาพเดิม โดยไม่ต้องถ่ายภาพรังสีเพิ่มที่ตัวผู้ป่วยแล้วก็ตาม แต่ก็ยังมีปัจจัยที่ทำให้เกิดการถ่ายภาพรังสีซ้ำอีก จากการวิเคราะห์ถึงสาเหตุ และนำมาแก้ไขปัญหาทำให้การถ่ายภาพรังสีซ้ำในทุกปัญหาลดลง สามารถตรวจพบมะเร็งระยะเริ่มแรกและช่วยลดปริมาณรังสีให้แก่ผู้ป่วยได้
เอกสารอ้างอิง
ไม่มีความเห็น