ความเชื่อถือจารีตประเพณีของเผ่ารื้อ
เผ่ารื้อเป็นเผ่าหนึงที่นอนอยู่ในบรรดาเผ่าของประเทศลาว ชึงมีความเชื่อถือในจารีตประเพณีมาแต่ดึกดำบรร ในความเชื่อของผู้คนชนเผ่ารื้อที่เกิดจากการผ่าฝืน หรือการการไม่กระทำก็ตามจะทำให้เกิดโทษอย่างร้ายแรงต่อผู้ที่รเมีดชึงในจารีตของเผ่ารื้อแต่บูรานก็มีหลายอย่างด้วยกันคำว่า: จารีตประเพณีคือ ประเพณีที่สงคมถือว่าเป็นอันหนึ่งชึ่งผู้ใดหากผ่าฝืนหรือไม่กระทำตามจะเป็นความผิดอย่างร้ายแรง เพราะมันเป็นผลทำให้เกิดความเดรือดร้อนแก่ตัว ครอบครัว กรุ่มคล ชึงมีความเกี่ยวข้องกับสินรธรรม บทบัญญัติหรือกฎหมายที่สังคมให้ความเชื่อถือ ดั่งที่ได้ประกฎเป็นความผิดในลักสนะต่างๆอย่างเช่นผิดผีคือ การผิดประเพณีของหมุ่มสาวที่มีการผิดประเพณีของหมุ่สาว ที่มีการล่วงเกีนภึงขั้นจับมือถือแขวน หรือขั้นเสียตัวชึ่งในบูรานเผ่าลื้อถือว่า: เป็นการกระทำผิดผีปู่ ผีญ่า ผีตา ผีญายและผีบ้านผีเรือนโดยที่ลูกหลานคลใหม โดยเฉพาะผู้ญิงหากถูกล่วงระเมีดแล้วชึงไม่ได้บอกกล่าวให้ผู้ใหญ่ทราบ(รับรู้)ถือว่าเป็นการไม้เคารพยำเกงต่อผีที่ครอยปกป้องคูแลรักสาลูกหลาน และครอบครัวจะถูกลงโทษเช่น: ทำให้เกิดจับปล่วยหรือมีเคราะเขันต่างๆเป็นต้น. แต่ในกรณีที่มีการบอกกล่าวผู้ใหญ่ให้รู้ก็จะมีการทำพิธีขอขมาผีโดยที่ฝ่ายชายผู้ที่ได้ล่วงรเมีดผีฝ่ายญิงจะนำทูบเทียน ดอกไม้ ค่าเสยผีและเครื่องของสำหลับไห้วอื่นๆตามที่กำหนดไว้สำหลับการขอขมา ถ้าการขอขมานั้นมีการตกลงให้หมุ่มสาวอยู่กินแบบผัว-เมยจะเรียกว่า “ ใส่ผี ” แต่ถ้าไม่ตกลงจเรียกว่า “ เสียผี ” นอกจากนั้น การผิดรีตครองยังหมายถึงการกระทำผิดที่เปลี่ยนไปจากแต่เก่าแต่หลังชึ่งเคียปฏิบัติกันมาในกรุ่มคลเช่นการเลี้ยงผีบ้าน หรือผีของหมู่บ้านปกกระติจะประกอบพิธีกันในเวลาขึ้นปีใหม่ หรือสงกรานต่อมาก็เปลี่ยนมาประกอบพิธีกันในเดือนอื่นๆชึงถือว่า เป็การผิดรีตหรือบางเทื่อเครื่องของสำหลับ ไห้วผีปู่ ผีญ่าชึงเคียกำหนดกันไว้ว่า ไก่หนึ่งตัว เหล้า แต่เปลี่ยนมาเป็นอย่างอื่นๆก็ถือว่า จะทำให้เกิดเหตุการณ์อันไม่ดีต่อกรุ่มคลในหมู่บ้าน นอกจากนั้นยังมีผิดรีตครอง ชึงครองนี้แบ่งออกเป็นสองครองคือ ครองโลกและครองธรรม ในการกระทำที่ผิดครองโลคเป็นการกระทำที่ผิดรเบียบที่มนุษโลกปฏิบัติกันเช่นการเอาลูกมาเป็นเมยน้อย การเอาลูกมาเป็นผัว ส่วนการกระทำผิดครองทำเป็นกระทำผิดสินรธรรม คำส่งสอนทางสนาเช่น การทำร้ายผู้อื่น การลักชัพ การลี้นชู้ การปละพ่อ แม่หรือผู้ที่มีบุญคุญเป็นต้น อีกประการหนึงคือ การผิดครูชึงเผ่าลื้อแต่เดีมมานั้นไม่ว่าจะศึกษาร่ำเรียนวิชาใดๆก็ตามจะมีการขึ้นครูหรือไหว้ครูสาก่อนและเพื่อได้วิชาความรู้ติดตัวไปใช้ให้เป็นประโหยชแล้วก็ถือว่ามีการบูชาครูอย่างสมำเสหมอ โดยเฉพาะบ้านเรือนของคลสะไหมก่อนจะมีการทำหิ้งบูชาไว้หากผู้ใดไม่ทำความเคารพครูอาจารย์จะถือว่าผู้นั้นเป็นผู้อะกะตันยู นอกนี้ยังมีการผิดผีป่าเช่น: การพูดในสิ่งที่ไม่ดีในเวลาเข้าป่า ป้อยด่าและผิดเถียงกันในเวลาเดีนทางอาดจะเกิดอาดพดแก่บุคคลและหมู่คนะเช่น หลงป่า มีสัตป่าทำร้าย หรือได้รับการเจ็บเป็นดังนี้เป็นต้น อีกประการหนึงคือการผิดผีบ้านเช่น: การตัดไม้ประจำหมู่บ้านที่เรียกว่า “ ไม้นามบ้าน ” จะพาให้คลในหมู่บ้านเกิดความเดือดร้อนหรือเกิดเหตุไพขึ้นแก่หมู่บ้านเป็ต้น. นอกนี้ยังมีการผิดเทืองเช่น การตัดสินโดยไม่มีการไต่สวนหรือการไต่สวนไม่มีความยุติธรรม รับสินบน เป็นใส้เสิก การยุยงคลในกรุ่มเดียวกันให้เกิดความแตกแยก ฒ่าฟันลันแทงกันความผิดดังกล่าวนี้ถือว่าเป็นการผิดเมือง อีกประการหนึงชึงเรียกว่าผิดกฎคือ การกระทำผิดกฎรเบียบของกรุ่มคลหรือหมู่บ้านที่ได้วางกฎเอาไว้เช่น กฎของสมาชิกผู้ใช้น้ำ ใช้ถนนเดียวกันจะต้องได้ส้อมแปลงรว่มกันถ้าหากผู้ใดรเมีดถือว่าผิดกฎจะมีความผิด และจะถูกลงโทษตามกฎเช่น การผ่าฝืนกฎหมายของบ้านเมืองในการกระทำต่างๆที่กล่าวมานี้นอกจากจะนาชึงความเดืดอดร้อนต่อบุคคลและกรุ่มคลแล้วความผิดจากการล่วงระเมิดจารีตประเพณีที่กำหนดไว้โดยที่รู้หรือไม่รู้ก็ตามเชื่อว่าเป็นการนำมาชึงความอับประมงคุญ ความไม่ดีไม่งาม ความเสียหาย ความทุกหรือความกังวนต่างๆจะตามมาชึงเรียกว่า: “ ขีด ” ชึงขีดมีสามสถานคือ “ ขีดตกตัว ” หมายถึงขีดตกต้องแก่ผู้เดียว “ ขีดตกบ้าน ” คือขีดตกตัวที่มีต่อบคลภายในครอบครัว บ้านเรือนทุกคลและ “ ขีดตกเมือง ” คือขีดตกต่อคนในเมืองทั้งหนด สังเกตคูแล้วก็ถือว่าเป็นเรื่องที่หน้าย้านกลัว แต่ถ้าพวกเราเรียนรู้เอาไว้แล้วไม่ลบกวรหรือไม่ผ่าฝืนรีตครองใดๆก็ถือว่าเป็นเรื่องที่ดี ชึงจารีตประเพณีอันดีงามจองเผ่าลื้อนี้ได้นับถือกันามแต่ดนนานแล้ว ชึงสามรกนำมาดัดแปลงและนำใช้ในชีวิตประจำวันของคลเราได้และเป็นตัวอย่างสอนคนในสังคม ให้ประพคืตนให้ดีตามรีดครองประเพณี เมื่อทุกคลรู้จักเคารพกฎและจารีตประเพณีแล้วก็จถือว่าสังคมนั้นมีความสงบและเป็นรเบียบดี.