แผนเฝ้าระวังคนจากหวัดนก ระดับ 4

      การจัดการความรู้เพื่อการซ้อมแผนเตรียมความพร้อมรับการระบาดของโรคไข้หวัดนกของสำนักงานปศุสัตว์จังหวัดชัยนาท โดยมีหน่วยงานต่างๆ ที่เกี่ยวข้องเข้าร่วมจำนวนมาก หมอโอ๋(นายกันตภณ  ปภากรเกตุรัตน์ นายสัตวแพทย์ชำนาญการ หัวหน้ากลุ่มงานพัฒนาสุขภาพสัตว์ ) ได้ส่งประเด็นสำคัญแผนเตรียมความพร้อมสำหรับการเฝ้าระวัง ควบคุม และป้องกันการระบาดในคน   ระดับ 4 เมื่อพบสัตว์ปีกป่วยตายด้วยโรคไข้หวัดนก และติดต่อสู่คน  รวมทั้งมีการแพร่ระบาดจากคนสู่คน       การเตรียมความพร้อมด้านความร่วมมือระหว่างหน่วยงานแบบบูรณาการ ดังนี้

1. กำหนดแผนระบบการติดต่อสื่อสารและการประชาสัมพันธ์

     - งานสื่อสาร  ระบบที่พร้อมใช้งานสามารถติดต่อประสานงานกับเครือข่ายหน่วยงานต่าง ๆ  

      - จัดตั้งศูนย์ Hot line ให้บริการตอบข้อซักถามของประชาชน ตลอด 24 ชั่วโมง

      - ประชาสัมพันธ์ จัดทำข่าวสารที่เป็นปัจจุบันให้ข้อมูลแก่สาธารณชน /ประสานความร่วมมือกับสื่อมวลชน การแถลงข่าว / เผยแพร่ประชาสัมพันธ์สร้างความรู้ความเข้าใจกับประชาชน และสื่อมวลชน

2.  กำหนดการประชุม WAR ROOM (ความถี่ขึ้นอยู่กับสถานการณ์โรค) ติดตามสถานการณ์ทั้งในสัตว์ปีกและคน / สถานการณ์โรคทั้งในและต่างประเทศ

3. กำหนดมาตรการต่างๆ

     -  การประกาศพื้นที่เป็นเขตภัยพิบัติ

     -  การประกาศเขตโรคระบาดสัตว์ปีก

     - ใช้มาตรการกักกันและควบคุมผู้ติดเชื้อ/ผู้สัมผัส

      - จัดทำคู่มือแนะนำประชาชน

4. กำหนดแนวทางการเฝ้าระวัง ควบคุมและป้องกันโรค   ในสถานที่ต่าง ๆ และชุมชน เช่น โรงเรียน  โรงงาน  สถานที่ทำงาน  สถานที่มหรสพ  ห้างสรรพสินค้า ,  สถานีขนส่ง , เรือนจำ  เป็นต้น

      - กำหนดผู้ประสานงานและทีมงานรับผิดชอบโรคไข้หวัดนกและไข้หวัดใหญ่ ในโรงเรียน , หน่วยงาน , โรงงาน, สถานประกอบการ

      - ประสานความร่วมมือกับหน่วยงาน องค์กร ที่เกี่ยวข้อง เพื่อแลกเปลี่ยนข้อมูล และให้ข้อมูลที่ถูกต้อง

- จัดทำแผนกำลังสำรองหรือพนักงานทดแทนในกรณีที่มีบุคลากรในหน่วยงานเจ็บป่วย หรือพนักงานในโรงงาน  สถานประกอบการป่วยจำนวนมาก เช่น หน่วยงานด้านสาธารณูปโภค  ไฟฟ้า   ประปา  ขนส่ง

- การคัดกรอง แยก จำกัดบริเวณ

     - การจำกัดการเคลื่อนย้าย เข้าออกในสถานที่ทำงาน หรือในพื้นที่

     - การสร้างสุขอนามัยส่วนบุคคล เช่น การล้างมือ , การใช้ Alcohol gel , การใช้หน้ากากอนามัย 

     - การทำความสะอาดและใช้น้ำยาฆ่าเชื้อในสถานที่ทำงาน โรงงาน สถานประกอบการ โรงเรียน

     - หลีกเลี่ยงการเข้าไปในสถานที่ชุมนุมหนาแน่น เช่น ศูนย์การค้า

     - หากบุคลากร นักเรียน พนักงาน มีอาการคล้ายไข้หวัดใหญ่ ขอให้ผู้ที่ป่วย/ครอบครัว/เพื่อนร่วมงาน  แจ้งแพทย์/พยาบาล ในสถานที่ทำงาน หรือผู้ประสานงานที่รับผิดชอบ ณ ที่นั้น

      - แจ้งมาตรการกักกันสำหรับผู้สัมผัสเชื้อโรค     

      - วัดไข้ทุกคนที่เข้ามาในสถานที่ทำงาน โรงงาน  หากผู้ที่มีไข้เกิน 38 องศาเซลเซียส  ห้ามเข้าที่ทำงาน และแนะนำให้พบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัย

      - กำหนดแนวทางสุขวิทยาความปลอดภัยในสถานที่ทำงาน โรงงาน โรงเรียน              

      -จัดสิ่งแวดล้อมให้มีความปลอดภัย ลดการปนเปื้อนเชื้อโรค

      - ดูแลระบบหมุนเวียนอากาศ และลดการแพร่กระจายเชื้อ  ให้มีระบบการระบายอากาศที่ดี

      - การปิดโรงเรียน สถานที่ทำงาน โรงงาน สถานประกอบการ

การเฝ้าระวัง ควบคุม และป้องกันการระบาดในสัตว์ปีก

1.  สอบสวนโรคเบื้องต้น

       -  จัดทีมควบคุมโรคไข้หวัดนกเข้าไปสอบสวนโรค  ณ. จุดเกิดเหตุและรอบจุดเกิดเหตุ ร่วมกับสาธารณสุข และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง

        -  รายงานเบื้องต้นกับหน่วยงาน/กระทรวงที่เกี่ยวข้อง   เช่น  กระทรวงสาธารณสุขกระทรวงมหาดไทย  องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น   กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม แล้วสอบสวนโรค และประกาศเขตโรคระบาด

2.  ทำลายสัตว์

  -  สัตว์ปีกในฟาร์มที่เป็นโรคโดยถ้าฟาร์มสัตว์ปีกมีหลายโรงเรือน  ภายในฟาร์มให้ทำลาย     สัตว์ปีกหมดทั้งฟาร์ม

           - ให้ดำเนินการทำลายสัตว์ปีกโดยเร็วที่สุดไม่เกิน 12 ชั่วโมงนับตั้งแต่ที่ได้รับแจ้งโดยทำลายเฉพาะบ้านหรือฟาร์มที่เกิดโรคหรือบ้าน หรือฟาร์มอื่นที่สัตวแพทย์พิจารณาแล้วเห็นว่าสาเหตุเชื่อได้ว่าสัมผัสกับเชื้อโรค

3.  ทำลายเชื้อโรค

-  ทำลายเชื้อโรคในฟาร์มที่เกิดโรคหรือควบคุมให้เกษตรกรดำเนินการทำลายเชื้อโรค ดังนี้

•  ยานพาหนะ

- ใช้เครื่องฉีดแรงดันสูงทำความสะอาดยานพาหนะที่ใช้บรรทุกสัตว์ปีก

-  พ่นยาฆ่าเชื้อบนรถและล้อรถให้ทั่วทุกซอกทุกมุมด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อ

•  วัสดุอุปกรณ์ต่างๆในโรงเรือน

- แช่ล้างและขัดวัสดุอุปกรณ์ในน้ำผงซักฟอกเพื่อขจัดคราบไขมันและสิ่งสกปรกอื่นๆ

-  แช่อุปกรณ์ต่างๆในน้ำยาฆ่าเชื้อโรค

•  โรงเรือน

-  ล้างและขจัดคราบไขมันหรือสิ่งสกปรกออกโดยใช้น้ำผงซักฟอก

-  ฉีดพ่นบริเวณโรงเรือนและรอบโรงเรือนทุกวันเช้า-เย็นด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อโรค

•          ถาดไข่

-  แช่ถาดไข่ในน้ำยาฆ่าเชื้อเป็นระยะเวลานาน  10-30  นาที

-  รมควันถาดไข่ในห้องแบบปิดหรือใช้ผ้าพลาสติกคลุม

•          ไข่

-  ไข่บริโภคใช้วิธีจุ่มไข่ในน้ำยาฆ่าเชื้อกลุ่มไฮโปโคลไรท์  20  ppm.

-  ไข่ฟักใช้วิธีรมควัน

4. การเฝ้าระวัง

- เฝ้าระวังรอบจุดเกิดโรค โดยเก็บตัวอย่างสัตว์ปีกส่งห้องปฏิบัติการด้วยวิธี  Cloacal  swab ในหมู่บ้านที่เกิดโรคทุกบ้านจำนวนสัตว์ปีก 5 ตัว/บ้าน(1 ตัวอย่าง) ในรัศมี 1 กิโลเมตรและเก็บตัวอย่างหมู่บ้านอื่นๆ ในรัศมี 5 กิโลเมตรรอบจุดเกิดโรคอย่างน้อย 20 ตัวต่อหมู่บ้าน       (4 ตัวอย่าง) และเฝ้าระวังเชิงรุกด้วยอาการทางคลินิกในรัศมี 10 กิโลเมตรรอบจุดเกิดโรคเป็นระยะเวลาอย่างน้อย 30 วัน หากพบสัตว์ปีกป่วยตายให้ส่งซากตรวจอย่างน้อย 2-5 ตัว

- ห้ามเคลื่อนย้ายสัตว์ปีกและซากสัตว์ปีกในพื้นที่รัศมี 10 กิโลเมตรรอบจุดสัตว์ปีกป่วยตายผิดปกติ เป็นระยะเวลาอย่างน้อย 30 วัน หรือจนกว่ามีผลตรวจทางห้องปฏิบัติการเป็นลบ  ทั้งนี้ให้สัตวแพทย์ใช้อำนาจตามกฎหมายว่าด้วยโรคระบาดสัตว์สั่งกักสัตว์ปีกทุกรายในรัศมี 10 กิโลเมตร

- ทำลายเชื้อโรคด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อโรคที่มีประสิทธิภาพในจุดที่สงสัยและจุดเสี่ยงอื่นๆ และดำเนินการทุกสัปดาห์อย่างต่อเนื่องจนกว่าภาวะโรคจะสงบ หรือจนกว่ามีผลตรวจทางห้องปฏิบัติการเป็นลบ

- เฝ้าระวังและสอบสวนโรค ดำเนินการค้นหาสัตว์ปีกป่วยเพิ่มเติม สอบสวนหาสาเหตุของการเกิดโรคและควบคุมไม่ให้เกิดการแพร่กระจายของโรคต่อไป

5. เตรียมความพร้อมวัสดุ  อุปกรณ์  และน้ำยาฆ่าเชื้อ  เพิ่มจากปกติ  2  เท่า

6. ชดเชยความเสียหายของเกษตรกรจากการทำลายสัตว์ปีก  

7. ควบคุมการเคลื่อนย้ายสัตว์ ทั้งเส้นทางหลักและเส้นทางรอง โดยใช้มาตรการเข้มงวดในการคัดกรองสัตว์และคนที่ผ่านด่านตรวจ 

8. การประชาสัมพันธ์

     - จัดทำข่าวสารที่เป็นปัจจุบันให้ข้อมูลแก่สาธารณชน /ประสานความร่วมมือ  กับสื่อมวลชน การแถลงข่าว / เผยแพร่ประชาสัมพันธ์สร้างความรู้ความเข้าใจกับประชาชน และสื่อมวลชน

9. จัดทีมสอบสวนโรคระบาด ติดตามและประเมินผล

 

การเฝ้าระวัง  ควบคุม และป้องกัน การระบาดของโรคในคน

1. ติดตามสถานการณ์โรค วิเคราะห์สถานการณ์การระบาด นำเสนอผู้บังคับบัญชา / ศูนย์ปฏิบัติการทุกวัน

2. กำหนดแนวทางปรับเปลี่ยนระบบรายงานให้สอดคล้องกับสถานการณ์โรค

    - เฝ้าระวังผู้สัมผัสสัตว์ปีกและผู้ที่อาศัยในพื้นที่มีสัตว์ปีกป่วยตาย หากมีอาการไข้ ตรวจรักษาที่สถานีอนามัย / โรงพยาบาลทุกราย

    - การค้นหาผู้ป่วยโดยเร็ว ทั้งเชิงรุกและรับ ที่รับการักษาใน รพ. ทั้งภาครัฐและเอกชน ในพื้นที่ทุกวัน  ด้วยการเฝ้าระวังผู้ป่วยปอดอักเสบ , ไข้หวัดใหญ่  ได้แก่ ผู้ป่วยปอดอักเสบรุนแรงหรือเสียชีวิตทุกราย /ผู้ป่วยปอดอักเสบ 2 รายขึ้นไปที่มีความเชื่อมโยงทางระบาดวิทยา / ผู้ป่วยปอดอักเสบที่เป็นบุคลากรทางการแพทย์ / ผู้ป่วยอาการคล้ายไข้หวัดใหญ่ 5 ราย ขึ้นไปในหมู่บ้านเดียวกันในช่วงเวลา 10 วัน

     - เฝ้าระวังอาการป่วยของประชาชนในพื้นที่มีสัตว์ปีกป่วยตาย และลักษณะการระบาดเป็น Cluster ของผู้ป่วยติดเชื้อทางเดินหายใจจากเครือข่ายในชุมชน ได้แก่ โรงพยาบาล /สถานีอนามัย / อสม. / สื่อมวลชน

       - ติดตามผู้สัมผัสโรค

3. เตรียมพร้อมทีม SRRT ทุกระดับ

4. เตรียมความพร้อมของสถานพยาบาลทุกระดับ คน เวชภัณฑ์ วัสดุอุปกรณ์ เครื่องมือ

5. เก็บตัวอย่างสารคัดหลั่งจากระบบทางเดินหายใจและตัวอย่างเลือดทั้งผู้ป่วยและผู้สัมผัส ส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการหาเชื้อไวรัสไข้หวัดนกและไข้หวัดใหญ่

6. กำหนดแนวทางการใช้ยาต้านไวรัส

     - กลุ่มเป้าหมาย ได้แก่ ผู้สัมผัสร่วมบ้านหรือครอบครัว / บุคลากรผู้ดูแลผู้ป่วยใน รพ. (ไม่สวมอุปกรณ์ป้องกันตนเอง /ดูแลใกล้ชิด / ต้องทำหัตถการ / สวมใส่อุปกรณ์ป้องกันตนเอง แต่มีอาการ)  / ผู้ทำลายสัตว์ปีกที่มีอาการภายใน 10 วัน

     - ทำทะเบียนติดตามผู้ที่รับประทานยา

7. ทบทวนแนวทางการคัดกรองผู้ป่วยในสถานบริการสาธารณสุขทุกระดับ

8. ทบทวนแนวทาง IC

9. จัดเตรียมห้องแยกดูแลผู้ป่วยและเตรียมบุคลากรในแต่ละจุด

10. จัดทำทะเบียนเครือข่ายผู้ดูแลระบบ VMI ในโรงพยาบาลทุกแห่ง และกำหนดแนวทางหรือช่องทางการประสานงาน/จัดหา/ขอสนับสนุน/การกระจายเวชภัณฑ์ วัสดุอุปกรณ์

11. จัดหาเวชภัณฑ์ วัสดุอุปกรณ์ เพิ่มเติมตามเกณฑ์ขั้นต่ำ

12. จัดเตรียมความพร้อมของวัสดุอุปกรณ์สำหรับ PHER TEAM

13. อบรมฝึกทักษะการใช้ PPE แก่บุคลากรทุกระดับ

14. ประชาสัมพันธ์การใช้หน้ากากอนามัยและการล้างมือ