ล้าทางความคิด...จิตเร่งอารมณ์ล้า
กรณีศึกษาท่านหนึ่งได้เคยรับการตรวจประเมินการรู้คิดจากนักกิจกรรมบำบัดและได้ฝึกฝนการระลึกจำและคำนวณตัวเลขทันทีแบบย้อนกลับในขณะที่ผ่อนคลายจากการทำงานประจำ ซึ่งกรณีศึกษารู้สึกว่า "ความคิดเร็วขึ้นเล็กน้อย แต่บางครั้งเมื่อไม่ได้ฝึกสมอง ความระลึกจำก็ทำงานไม่ดีนัก โดยเฉพาะเมื่อมีข้อมูลมากๆ เร่งรัดในขั้นตอนการทำงาน"
ผมจึงแนะนำให้นักกิจกรรมบำบัดตรวจประเมินการรู้คิดด้วยแบบทดสอบมาตราฐาน พบว่า กรณีศึกษามีแนวโน้มรับรู้รายละเอียดของข้อมูลมิติสัมพันธ์แบบสองมิติที่พอใช้ และมีความกังวลคาดการณ์ข้อมูลมากเกินไปจนทำให้ระลึกจำข้อมูลได้ไม่ครบถ้วนทั้งภาษาพูดและภาษาเขียน นั่นคือ จดจำข้อมูลได้ในส่วนลึกของสมองจากระบบการมองเห็นและการได้ยิน แต่การระลึกข้อมูลมาใช้ทันทีนั้นจะต้องฝึกจิตให้นิ่ง ผ่อนคลาย และค่อยๆ รับรู้ความคิดที่ง่ายและเป็นลำดับ ทั้งนี้กรณีศึกษามีความล้าทางความคิดระดับปานกลางจนเริ่มแสดงความล้าทางจิตใจระดับเล็กน้อย เช่น กังวล ตื่นเต้น ย้ำคิดจนไม่มั่นใจในความคิดของตนเอง เป็นต้น
ดังนั้นผมจึงแนะนำกระบวนการฝึกกิจกรรมบำบัดความล้าในอีกมิติหนึ่ง ที่เน้นการจัดการความคิด (ผ่านทักษะการจดจ่อและการแก้ไขปัญหา) ร่วมกับการฝึกจิตใจให้ผ่อนคลายในหนึ่งกิจกรรม คือ การพลิกธนบัตรกระดาษที่สุ่มจำนวนเงินวางคว่ำหน้าตัวเลขบนโต๊ะจำนวน 12 ใบ วางเป็น 4 แถวแนวนอนกับ 3 แถวแนวตั้ง โดยแต่ละครั้ง กรณีศึกษาต้องคิดหาวิธีที่พลิกธนบัตรเพื่อจำตัวเลขแล้วคำนวณจำนวนเงินทั้งหมด โดยคิดในใจ หรือ/และ กดเครื่องคิดเลข และต้องไม่เปิดธนบัตรหงายหน้าตัวเลขให้เห็น 12 ใบ นักกิจกรรมบำบัดจะบันทึกเวลาทันทีที่กรณีศึกษาบอกจำนวนเงิน จากนั้นผมจึงตั้งเป้าหมายให้กรณีศึกษาพยายามทำให้ดีที่สุด (จำนวนเงินถูกต้องในเวลาสั้น) 10 ครั้ง ดังนี้
ครั้งที่ วิธีการที่กรณีศึกษาคิดและทำ จำนวนเงิน (บาท) เวลา (วินาที)
1 เปิดปิดทีละใบ-จำ-คิดในใจ 1,890 60
2 เปิดหมด-จำ-คิดในใจ 1,890 29
(ผิดเงื่อนไข-เปิด 12 ใบ)
3-5 เปิดปิดแนวตั้ง/แนวนอน-จำ- 1,890, 1,890, 1,890 35, 30, 29
คิดในใจ-กดเครื่องคิดเลข
6-8 ผมใบ้ให้เปิดได้ 11 ใบ 1,890, 1,890, 1,940 60, 40, 35
-จำ-คิดในใจ-กดเครื่องคิดเลข
9 เปิดแนวตั้ง-ปิดหนึ่งใบสุดท้าย 1,890 25
-จำ-คิดในใจ-กดเครื่องคิดเลข
10 ผมใบ้ให้จัดหมวดตัวเลข-จำ- 2,240 29
คิดในใจ-กดเครื่องคิดเลข-ปิดหนึ่งใบสุดท้าย
11-13 หลังจากฝึกผ่อนคลายจิต- 1,890,1,890,1,890 15, 24, 24
จัดหมวดตัวเลข-จำ-คิดในใจ-กดเครื่องคิดเลข-ปิดหนึ่งใบสุดท้าย
หมดจำนวนครั้งที่ให้โอกาสพยายามฝึกรู้คิด พบว่า กรณีศึกษามีความล้าทางการรู้คิด เมื่อผมเริ่มใบ้ให้ขึ้นวิธีการใหม่ๆ ในครั้งที่ 6 เป็นต้นมา แม้ว่ากรณีศึกษาจะคิดจำนวนเงินถูกต้องและเร็วที่สุดในครั้งที่ 9 ด้วยวิธีการแก้ไขปัญหาที่ดีที่สุด แต่ยังคงมีความล้าทางการรู้คิดและจิตใจกังวลในเวลาที่คาดหวังไว้สูง (จากการสอบถามความคิดหลังครั้งที่ 10) นั่นคือ กรณีศึกษาจัดการความล้าทางการรู้คิดได้ในระดับหนึ่งในครั้งที่ 9 แต่ยังคงล้าทางการรู้คิด (6/10) และเริ่มมีความล้าทางจิตใจ (กังวลเรื่องเวลา) ตามมาในครั้งที่ 10
ผมจึงแนะนำให้กรณีศึกษาฟังความคิดเห็นจากนักกิจกรรมบำบัดอีกท่านหนึ่งที่สังเกตการณ์และจับเวลา โดยแนะนำว่า "กรณีศึกษามีการจับธนบัตรกระดาษขึ้นมาจ้องดู ทำให้เสียเวลาในการทำกิจกรรม" และผมก็เสนอให้กรณีศึกษาลองผ่อนคลายจิตด้วยวิธีหลับตาและสื่อสารกับความคิดของตนเองอย่างสงบในสองประเด็น คือ ค่อยๆ คิดวิธีการที่น่าจะทำได้อย่างมั่นใจที่สุด ทำสบายๆ ไม่กังวลหรือคาดการณ์ผลที่จะเกิดขึ้นใดๆ กับ ค่อยๆ ทบทวนความคิดและการกระทำใน 10 ครั้งที่ผ่านมาแบบย้อนกลับ แล้วลองเริ่มต้นใหม่อีกครั้งด้วยความสุขและความสามารถระลึกข้อมูลให้ดีที่สุด จากนั้นผมจึงให้โอกาสกรณีศึกษาอีก 3 ครั้งสุดท้าย พบการเปลี่ยนแปลงความสามารถที่ดีขึ้นในสุขภาวะที่จัดการความล้าทั้งการรู้คิดและการควบคุมจิตใจอารมณ์ (ดูจากครั้งที่ 11 ล้าระดับ 4/10)
แต่อย่างไรก็ตาม กรณีศึกษาไม่สามารถคงไว้ในความสามารถจัดการความล้าในครั้งที่ 12-13 ซึ่งต้องฝึนฝนสุขภาวะทางการรู้คิดและการผ่อนคลายจิตใจอย่างต่อเนื่องในชีวิตประจำวัน โดยผมขอให้กรณีศึกษาสำรวจวิธีการที่น่าจะทำได้จริงด้วยตนเอง มีการสังเกตแล้วลองฝึกฝนในระหว่างหนึ่งอาทิตย์นี้ แล้วขอรบกวนมาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ผ่านบันทึกนี้ต่อไป...
ความเห็น (2)
เรียนท่าน Dr. Popที่นับถือ
- ขอมาเรียนรู้ด้วยคนนะคะ
- ขอบคุณที่นำมาแบ่งปันค่ะ มีประโยชน์มากค่ะ
ขอบคุณมากครับคุณยาย