สมรรถนะหลักในการปฏิบัติงานส่งเสริมสุขภาพ

           หนึ่งในกลยุทธ์สำคัญตามกฎบัตรกรุงเทพ คือ การเสริมสร้างสมรรถนะของภาคส่วนต่างๆที่เกี่ยวข้องเพื่อผลสัมฤทธิ์ของการปฏิบัติงานส่งเสริมสุขภาพ ประเด็นอยู่ที่นิยามของ “ การส่งเสริมสุขภาพให้เกิดสัมฤทธิผล” และตัวชี้วัดของการทำงานให้ได้ผลดังกล่าวซึ่งนำไปสู่การประชุมผู้เชี่ยวชาญและผู้ปฏิบัติงานส่งเสริมสุขภาพจากประเทศสมาชิกองค์การอนามัยโลกในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ได้แก่ บังคลาเทศ อินเดีย อินโดนีเซีย มัลดีฟส์ ศรีลังกา และไทย เมื่อวันที่ 18-20 มิถุนายน มิถุนายน 2551 ณ กรุง นิวเดลี โดยมีผู้แทนจากประเทศไทย นายแพทย์สมศักดิ์ ภัทรกุลวณิชย์  เป็นประธาน  และผู้แทนจากบังคลาเทศ มัลดีฟส์ และศรีลังกา เป็นประธานร่วม

      ที่ประชุมได้พิจารณาและมีมติเห็นชอบรับรองสมรรถนะหลักด้านความรู้ ทักษะ ค่านิยม และทัศนคติรวม 15 เรื่อง และมาตรฐานการปฏิบัติงานส่งเสริมสุขภาพในยุคโลกาภิวัฒน์อย่างมีคุณภาพภายใต้สมรรถนะหลักดังกล่าว

สมรรถนะหลัก	เกณฑ์มาตรฐานการปฏิบัติงาน
1. ความรู้ ความเข้าใจเรื่องการส่งเสริมสุขภาพ	นำเสนอความรู้เกี่ยวกับระบบสุขภาพ หลักการส่งเสริมสุขภาพ การดูแลสุขภาพและปัจจัยที่มีผลต่อสุขภาพ ประยุกต์ใช้ความรู้เพื่อยกระดับความเป็นอยู่ที่ดีของประชาชนและชุมชน เผยแพร่ความรู้และวิธีปฏิบัติที่เป็นเลิศ
2. การสร้างความเข้มแข็งให้ชุมชน	แสดงสมรรถนะด้านวัฒนธรรม (cultural competency) สร้างเสริมพลังให้ชุมชน สร้างความเชื่อมั่นในผลการพัฒนาที่ยั่งยืน
3. การเสริมสร้างความร่วมมือ	สร้างพันธมิตรในและนอกสาขาสุขภาพ สร้างสัมพันธ์กับภาคประชาสังคมและเอกชน ส่งเสริมความร่วมมือและการดำเนินงานเพื่อความยั่งยืน
4. การปฏิบัติงานโดยใช้ข้อมูลเชิงประจักษ์	จัดลำดับความสำคัญของปัญหาสาธารณสุข รวบรวมหลักฐานข้อมูลสารสนเทศด้วยวิธีการที่เหมาะสม ใช้ข้อมูลเชิงประจักษ์ร่วมกับภาคส่วนที่เกี่ยวข้องเพื่อปรับปรุงการดำเนินงานส่งเสริมสุขภาพให้ดีขึ้น
5. การบริหารโครงการ	ประเมินความต้องการบนฐานความเข้าใจในปัจจัยที่มีผลต่อสุขภาพ วางแผนและดำเนินงานโครงการให้เหมาะสม ติดตามและประเมินผล
6. การตลาดเพื่อสังคม	เข้าใจแนวคิดและยุทธศาสตร์การตลาดเพื่อสังคม กระตุ้นสังคมให้เกิดอุปสงค์ด้านส่งเสริมสุขภาพ ใช้กลวิธี ช่องทาง และวิธีการต่างๆ เพื่อสร้างการเข้าถึงตลาดสุขภาพ ส่งเสริมเครือข่ายการตลาดเพื่อสังคม
7. การนำเสนอและสนับสนุน	ระบุประเด็นที่จะนำเสนอต่อสาธารณะ สร้างพันธมิตรระดับต่างๆ องค์กรที่เกี่ยวข้อง รณรงค์เพื่อการรับรู้ของสาธารณชน เจรจากับผู้กำหนดนโยบายเพื่อขอรับการสนับสนุน
8. การสร้างนโยบายสาธารณะเพื่อสุขภาพ	ระบุเหตุผลความสำคัญของนโยบายสาธารณะ กฎระเบียบต่างๆ ที่มีส่วนส่งเสริมและคุ้มครอง สุขภาพประชาชน ประเมินอย่างเป็นระบบในแง่ความเป็นไปได้และการนำนโยบายไปปฏิบัติ ใช้กลไกภายในองค์กรและต่างองค์กรเพื่อกระตุ้นสังคมให้ยอมรับและสนับสนุนนโยบายเพื่อสุขภาพ หรือสนับสนุนการเปลี่ยนแปลง เพื่อการส่งเสริมสุขภาพทั้งในด้านการบริหารองค์กร โครงสร้าง หรือสิ่งแวดล้อม
9. การบริหารความเปลี่ยนแปลง	ระบุเหตุปัจจัยที่สำคัญ เช่น การเปลี่ยนแปลงทางการเมือง ประชากร สิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจและสังคม สนับสนุนภาคสาธารณสุขในการพัฒนาศักยภาพและสร้างเครือข่ายส่งเสริมสุขภาพ เสริมสร้างสมรรถนะภาคสาธารณสุขและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการดำเนินงานส่งเสริมสุขภาพในสถานที่ต่างๆ
10. การบริหารทุน	ระบุแหล่งที่มาของทุน พัฒนากระบวนการการประเมินความคุ้มค่าและกลไกการส่งเสริมสุขภาพ · สร้างระบบบริหารจัดการด้านการเงิน ความรับผิดชอบ และความโปร่งใส
11. การสื่อสาร	สื่อสารกับภาคส่วนต่างๆด้วยวิธีการและช่องทางที่เหมาะสม ใช้ทักษะการสร้างสัมพันธภาพ เช่น การเจรจา การจูงใจ การทำงานเป็นทีม การแก้ปัญหาความขัดแย้ง และทักษะในการฟัง สื่อสารให้เหมาะสมกับกลุ่มเป้าหมายที่แตกต่างกัน ด้านวัฒนธรรม เพศ วัย ฯลฯ
12. การใช้เทคโนโลยีอย่างเหมาะสม	เข้าใจความแตกต่างหลากหลายของเทคโนโลยีที่มีอยู่ สามารถเลือกใช้ได้เหมาะสมกับสถานการณ์
13. การวางแผนและการบริหารจัดการ	ส่งเสริมการสร้างวิสัยทัศน์ร่วม ประยุกต์ใช้เครื่องมือบริหารจัดการประกอบการจัดทำแผนยุทธศาสตร์ ระบุกลไกเพื่อการเจรจาหารือกับผู้มีส่วนได้ส่วนเสียและจำทำแผนการเจรจาหารือ
14. ภาวะผู้นำและการทำงานเป็นทีม	แสดงภาวะผู้นำที่เหมาะสมกับสถานการณ์ พัฒนาศักยภาพการทำงานเป็นทีม สร้างและรักษาไว้ซึ่งความร่วมมือกับผู้มีส่วนได้ส่วนเสียและชุมชน
15. มีจริยธรรมและปฏิบัติงานด้วยความเชี่ยวชาญ	รวบรวม บริหารจัดการ เผยแพร่ และใช้ข้อมูลสารสนเทศโดยยึดหลักจริยธรรม แสวงหาและยึดหลักจริยธรรมที่ได้รับการรับรองจากองค์กรที่เชื่อถือได้ รักษาความลับของข้อมูล ไม่เลือกปฏิบัติ และให้ความเสมอภาคในการให้บริการ

แหล่งข้อมูล : Developing Health Promotion Competencies and Standards for Countries in WHO South-East Asia Region, Report of a Meeting of expert, WHO/SEARO, New Delhi, 18-20 June 2008

“Competence, like truth, beauty and contact lenses,

is in  the eye of the beholder.”

Laurence J. Peter (1919 - 1988)