การป้องกันควบคุมโรคมะเร็งปากมดลูกและมะเร็งเต้านม
รู้ไหมค่ะว่ามะเร็งอะไรพบมากที่สุดในมะเร็งของผู้หญิงไทย
มะเร็งปากมดลูกเป็นมะเร็งที่พบมากที่สุดของมะเร็งในสตรีไทย พบากในช่วงอายุ 35-60 ปี
สาเหตุของมะเร็งปากมดลูก
จากการศึกษาวิจัยพบว่าการติดเชื้อไวรัสฮิวแมนแพปพิลโลมา หรือติดเชื้อเอชพีวี ( HPV: Human Papillomavirus) บริเวณอวัยวะเพศโดยเฉพาะบริเวณปากมดลูก มีส่วนสัมพันธ์กับการเกิดมะเร็งปากมดลูก
ปัจจัยเสี่ยง
ฝ่ายหญิง - การมีคู่นอนหลายคน ความเสี่ยงสูงขึ้นตามจำนวนคู่นอนที่เพิ่มขึ้น
- การมีเพศสัมพันธ์เมื่ออายุน้อย
- การสูบบุหรี่
- มีประวัติการเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ เช่น เอดส์ เริม ซิฟิลิส เป็นต้น
- มีบุตรหลายคน
ฝ่ายชาย - ผู้ชายที่เป็นมะเร็งขององคชาติหรือเคยมีภรรยาเป็นมะเร็งปากมดลูก
อาการของมะเร็งปากมดลูก
-มะเร็งปากมดลูกในระยะเริ่มแรกจะไม่มีอาการ
-มีเลือดออกผิดปกติ โดยเฉพาะเลือดออกหลังมีเพศสัมพันธ์ มีเลือดออกหลังจากหมดประจำเดือนแล้ว เลือดออกเป็นระยะๆประจำเดือนมานานผิดปกติ
-มีอาการตกขาวซึ่งอาจจะมีเลือดปน
-มีอาการเจ็บขณะมีเพศสัมพันธ์
การป้องกันมะเร็งปากมดลูก
การป้องกันระดับปฐมภูมิ (ป้องกันที่สาเหตุ)
-หลีกเลี่ยงหรือลดปัจจัยเสี่ยง
-การฉีดวัคซีนเอชพีวี เพื่อสร้างภูมิคุ้มกัน
การป้องกันระดับทุติยภูมิ (ตรวจหาความผิดปกติ)
-การตรวจหาเชื้อไวรัสเอชพีวี
-การตรวจทางเซลล์วิทยาของปากมดลูก
-การตรวจการเปลี่ยนแปลงของปากมดลูก
การเตรียมตัวก่อนรับการตรวจ PAP SMEAR
-ไม่ควรมีกาตรวจภายในมาก่อน 24 ชั่วโมง
-ห้ามสวนล้างภายในช่องคลอดมาก่อน 24 ชั่วโมง
-งดการมีเพศสัมพันธ์คืนวันก่อนมารับการตรวจภายใน
-ไม่ควรเหน็บยาใดๆในช่องคลอดมาก่อน 48 ชั่วโมง
-ควรมารับการตรวจมะเร็งหลังประจำเดือนหมดแล้วประมา 2 สัปดาห์ สำหรับผู้ที่ไม่มีประจำเดือนแล้วให้มาได้ตามสะดวก
การป้องกันระดับตติยภูมิ (การรักษา)
-การรักษาในรอยโรคก่อนเป็นมะเร็งหรือระยะก่อนลุกลาม
-การรักษามะเร็งปากมดลูก
-มะเร็งในระยะที่ 1 รักษาโดยการผ่าตัดและจะให้ การรักษาต่อด้วยรังสี รักษาในกรณีที่ผู้ป่วยมีโอกาสกลับเป็นซ้ำขอรอยโรคสูง
-มะเร็งระยะที่ 2-4 รักษาด้วยรังสีรักษาและหรือร่วมกับการให้ยาเคมีบำบัด
วัคซีนเอชพีวีป้องกันมะเร็งปากมดลูกได้อย่างไร
วัคซีนกระตุ้นเซลล์เม็ดเลือดขาว
สารภูมิคุ้มกันในกระแสเลือด
ปากมดลูก & ผนังช่องคลอด
วัควีซเอชพีวีผลิตมาจาก โปรตีนที่เปลือกหุ้มของเชื้อเอชพีวี ผสมกับสารเสริมการกระตุ้นภูมิคุ้มกัน ปริมาณ 0.5 มล. จะฉีดวัคซีนในช่วงอายุที่มีข้อมูลด้ารภูมิคุ้มกันความปลอดภัยแลประสิทธิภาพในการป้องกัน 9-26 ปี
ช่วงอายุที่มีข้อมูลด้านภูมิคุมกันและความปลอดภัย 26-55 ปี
วัคซีนเอชพีวีต้องฉีด 3 ครั้ง เข้ากล้ามเนื้อต้นแขน
-เข็มที่ 2 ห่างจากเข็มแรก 1-2 เดือน
-เข็มที่ 3 ห่างจากเข็มแรก 6 เดือน
ระดับภูมิคุ้มกันอยู่นานอย่างน้อย 7-9 ปี
คำแนะนำที่ควรทราบก่อนฉีดวัคซีนเอชพีวี
1.ไม่สามารถใช้ทดแทนการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกได้
2.ไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อเอชพีวี หูดหงอนไก่และรอยโรคก่อนมะเร็งได้ทุกราย
3.ไม่สารถป้องกันการติดเชื้อและรอยโรคที่เกิดจากเชื้อเอชพีวีสายพันธุ์อื่น ที่ไม่ได้มีในวัคซีน
4.ถ้ามีการติดเชื้อเอชพีวีแล้ว ประสิทธิภาพของวัคซีนจะลดลงหรือได้ประโยชน์ไม่สูงเท่าที่ควร
5.ไม่สามารถใช้รักษาหูดหงอนไก่ รอยโรคก่อนมะเร็ง
6.ไม่สามารถป้องกันโรคอื่นๆของอวัยวะเพศ
7.ถ้ามีภูมิคุ้มกันต่ำหรือภูมิคุ้มกันบกพร่อง ภูมิคุ้มกัน จากการฉีดวัคซีนอาจจะลดลง
8.ถ้ามีเพศสัมพันธ์ ควรมีเพศสัมพันธ์ในเชิงป้งกัน
9.ควรคุมกำเนิดด้วยวิธีที่มีประสิทธิภาพ จนกระทั่งฉีดครบ 3 เข็มไปแล้วอย่างน้อย 1 เดือน
10.ควรฉีดวัคซีนเอชพีวีให้ครบ 3 เข็มในช่วงเวลาที่กำหนด
11.ควรมารับการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกเมื่อถึงวัยอันควร
12.ควรนอนพักผ่อนสังเกตอาการอย่างน้อย 30 นาที ควรมีเพื่อนหรือผู้ปกครองมาด้วย
มะเร็งเต้านม
พบมากในผู้หญิงไทย เป็นอันดับ 2 เริ่มเป็นตอนอายุ 40 ปีขึ้นไป จะเกิดที่ท่อน้ำนมและจ่อมน้ำนมเป็นส่วนใหญ่
สาเหตุ
-ปัจจัยเสี่ยงที่เปลี่ยนแปลงไม่ได้
-เพศ
-อายุ
-กรรมพันธุ์
-ประวัติครอบครัว
-เคยเป็นมะเร็งเต้านม
-เชื้อชาติ (ชาวยิว ฝรั่ง)
-เคยผ่าตัดเต้านมแล้วมีผลผิดปกติ
-เคยได้รับการฉายแสงที่หน้าอก
-ประประจำเดือน ( มาเร็วกว่า 12 ปี หมดช้ากว่า 50 ปี)
-ปัจจัยเสี่ยงที่เปลี่ยนแปลงได้
-ไม่มีบุตร (มีบุตรช้า)
-การใช้ยาคุมกำเนิด
-การใช้ยาฮอร์โมนเพศทดแทน ( วัยทอง , ตัดมดลูก )
-ดื่มแอลกอฮอล์
-อาหาร
-การออกกำลังกาย
คนที่มีคนในครอบครัวเป็นมะเร็งเต้านมจะเกิดขึ้นในคนที่มีอายุน้อยและจะมีโรคร่วม เช่น มะเร็งไข่
การตรวจเต้านม การคัดกรอง
- BSE ตรวจด้วยตนเอง
- CBE ตรวจเต้านมด้วยบุคคลากรทางการแพทย์
- Mammogram เอกซเรย์เต้านมหรือแมมโมแกรม
การแปลผลเอกซเรย์เต้านม
- BIRADS O แปลผลไม่ได้
- BIRADS 1 ปกติ
- BIRADS 2 มีสิ่งผิดปกติที่ไม่ใช่มะเร็ง
- BIRADS 3 มีสิ่งผิดปกติที่น่าจะไม่ใช่มะเร็ง
- BIRADS 4 สงสัยมีสิ่งผิดปกติ อาจเป็นมะเร็ง
- BIRADS 5 เป็นมะเร็งเต้านม
ฝากถึงสาวๆๆนะค่ะ สละเวลาเพื่อดูแลสุขภาพของเราสักนิดก่อนที่จะสายเกินแก้ไข
By พี่อุ้ม น้องนุ้ย