หลักธรรมของผู้บริหาร

หลักธรรมของนักบริหาร

หลักธรรม  หรือคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้านั้น  ถึงแม้ว่าจะมีมาตั้งแต่สมัยพุทธกาล  นับถึงปัจจุบันเป็นเวลา  2540  กว่าปีแล้ว  แต่ทุกหลักธรรมยังคงทันสมัยอยู่เสมอ  สามารถนำไปประยุกต์ใช้เป็นเครื่องดำเนินชีวิตและแนวทางในการบริหารงานได้เป็นอย่างดี  ที่เป็นเช่นนี้ก็เพราะหลักธรรมดังกล่าวเป็นความจริงที่  สามารถพิสูจน์ได้ที่เรียกว่า  “สัจธรรม” ปฏิบัติได้เห็นผลได้อย่างแท้จริงอยู่ที่เราจะนำหลักธรรมข้อใดมาใช้ให้เหมาะสมกับตัวเรามากที่สุด สำหรับนักบริหารก็มีหลักธรรมสำหรับยึดถือและปฏิบัติอย่างมากมาย  ซึ่งได้นำเสนอไว้บ้าง  เรื่องที่สำคัญดังต่อไปนี้

 พรหมวิหาร  4

  เป็นหลักธรรมของผู้ใหญ่(ผู้บังคับบัญชา)  ที่ควรถือปฏิบัติเป็นนิตย์ มี 4 ประการ คือ

    1.  เมตตา      ความรักใคร่  ปราถนาจะให้ผู้อื่นมีความสุข

    2.  กรุณา      ความสงสาร  คิดช่วยเหลือผู้อื่นให้พ้นทุกข์

    3.  มุทิตา      ความพลอยยินดีเมื่อผู้อื่นได้ดีมีสุข

    4.  อุเบกขา   วางตนเป็นกลาง  ไม่ดีใจ  ไม่เสียใจ  เมื่อผู้อื่นถึงวิบัติ  มีทุกข์

อคติ 4

   อคติ  หมายความว่า  การกระทำอันทำให้เสียความเที่ยงธรรม  มี 4 ประการ

1.  ฉันทาคติ    ลำเอียงเพราะรักใคร่

2.  โทสาคติ     ลำเอียงเพราะโกรธ

3.  โมหาคติ     ลำเอียงเพราะเขลา

4.  ภยาคติ       ลำเอียงเพราะกลัว

         อคติ 4 นี้ ผู้บริหาร/ผู้ใหญ่  ไม่ควรประพฤติเพราะเป็นทางแห่งความเสื่อม

 สังคหวัตถุ 4 

       เป็นหลักธรรมอันเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวน้ำใจของกันและกันเห็นเหตุให้ตนเอง  และหมู่คณะก้าวไปสู่ความเจริญรุ่งเรือง

       1.ทาน                  ให้ปันสิ่งของแก่คนที่ควรให้

       2.ปิยวาจา          เจรจาด้วยถ้อยคำไพเราะอ่อนหวาน

       3.อัตถจริยา        ประพฤติในสิ่งที่เป็นประโยชน์

       4.สมานนัตตตา   วางตนให้เหมาะสมกับฐานะของตน

 

อิทธิบาท 4

       เป็นหลักธรรมถือให้เกิดความสำเร็จ

       1.ฉันทะ     ความพึงพอใจในงาน

       2.วิริยะ      ความขยันมั่นเพียร

       3.จิตตะ     ความมีใจฝักใฝ่เอาใจใส่ในงาน

       4.วิมังสา   ไตร่ตรองหาเหตุผล

 

ทศพิธราชธรรม  10  ประการ

       เป็นหลักธรรมสำหรับพระมหากษัตริย์จะพึงถือปฏิบัติมาแต่โบราณกาลแด่นักบริหาร  เช่น

สรรพสามิตจังหวัด  สรรพสามิตอำเภอ  ก็น่าจะนำไปอนุโลมถือปฏิบัติได้

         หลักทศพิธราชธรรม  10  ประการ  มีอยู่ดังนี้

       1.  ทาน      คือ การให้ปัน  ซึ่งอาจเป็นการให้เพื่อบูชาคุณหรือให้เพื่อเป็นการอนุเคราะห์

       2.  ศีล        ได้แก่การสำรวม  กาย  วาจา ใจ ให้เรียบร้อยสะอาดดีงาม

       3.  บริจาค  ได้แก่  การให้ทรัพย์สิ่งของเพื่อเป็นการช่วยเหลือหรือความทุกข์ยากเดือดร้อน

         ของผู้อื่นหรือเป็นการเสียสละเพื่อหวังให้ผู้รับได้รับความสุข

      4.  อาชวะ   ได้แก่  ความมีอัธยาศัยซื่อตรงมั่นในความสุจริตธรรม

      5.  มัทวะ     ได้แก่  ความมีอัธยาศัยดีงาม  ละมุนละไม  อ่อนโยน สุภาพ

      6.  ตบะ       ได้แก่  การบำเพ็ญเพียรเพื่อขจัดหรือทำลายอกุศลกรรมให้สิ้นสูญ

      7.  อโกรธะ  ได้แก่  ความสามารถระงับหรือขจัดเสียได้ซึ่งความโกรธ

      8.  อวิหิงสา ได้แก่  การไม่เบียดเบียนคนอื่น

      9.  ขันติ      ได้แก่  ความอดกลั้นไม่ปล่อยกาย  วาจา  ใจ  ตามอารมณ์หรือกิเลสที่เกิดมีขึ้นนั้น

     10.  อวิโรธนะได้แก่  การธำรงค์รักษาไว้ซึ่งความยุติธรรม

บารมี 6

       เป็นหลักธรรมอันสำคัญที่จะนิยมมาซึ่งความรักใคร่นับถือ  นับว่าเป็นหลักธรรมที่เหมาะมาก

สำหรับนักบริหารจะพึงยึดถือปฎิบัติ  มีอยู่  6  ประการคือทาน 

       1.  ทาน         การให้เป็นสิ่งที่ควรให้

       2.  ศีล          การประพฤติในทางที่ชอบ

       3.  ขันติ        ความอดทนอดกลั้น

       4.  วิริยะ       ความขยันหมั่นเพียร

       5.  ฌาน       การเพ่งพิจารณาให้เห็นของจริง

       6.   ปรัชญา   ความมีปัญญารอบรู้

ธรรมโลกบาล

         เป็นหลักธรรมที่ช่วยคุ้มครองโลก  หรือมวลมนุษย์ให้อยู่ความร่มเย็นเป็นสุข  มี  2  ประการคือ

         1.  หิริ            ความละอายในตนเอง

        2.  โอตัปปะ     ความเกรงกลัวต่อทุกข์  และความเสื่อมแล้วไม่กระทำความชั่ว