บทความ สารสัมพันธ์ เมย 53

สมุนไพรทางเลือก  สำหรับผู้สูงอายุ    โคกกระสุน

                                                                                   นพ.วีรพัฒน์      เงาธรรมทรรศน์

                                                                                 งานการแพทย์แผนไทย   โรงพยาบาลหาดใหญ่                                                                                  

โคกกระสุน  หรือเรียก หนามกระสุน

  

 

 

เดือนเมษายน จัดเป็นเดือนผู้สูงอายุ ที่เราจะรดน้ำขอพร จากท่าน   จึงขอนำความรู้เกี่ยวกับสมุนไพร มาเผยแพร่ แนะนำ   คือ โคกกระสุน หรือ  หนามกระสุน  บางถิ่นเรียก หนามดิน    ( Tribulus terrestris ,  การแพทย์จีนเรียก  Ji Li )  อันเป็นวัชพืช สมุนไพร  ที่รู้จักใช้กันในอดีต  ทั้งย่าน อินโดจีน  อินเดีย  จีน และ รวมถึงประเทศไทยเรา  ตลอดจนมีการใช้ในยุโรปด้วย

ลักษณะทางพฤกศาสตร์   เป็นพืชล้มลุก เติบโต แผ่กิ่งก้านเลื้อย คลุมไปกับดิน  ใบมีขนาดเล็ก จำนวนมาก   ดอกเดี่ยวสีเหลือง มีกลีบดอก ห้ากลีบ   ผลจะมีหนามแหลมที่เปลือก   นักขี่จักรยานเสือภูเขา จะกลัวเพราะหากเหยียบทับ ล้อจักรยานจะรั่วลมออกมาจนต้องปะยาง

 อินเดีย  และไทย ใช้คล้ายกัน กลุ่มอาการ ที่นิยมใช้แก้ด้วย สมุนไพรนี้ คือ กลุ่มอาการของทางเดินปัสสาวะ ได้แก่  นิ่ว  ปัสสาวะ  สะดุด ติดขัด   นอกจากนี้ ในยุโรปก็มีการใช้สมุนไพรนี้ ในการช่วยขับปัสสาวะเช่นกัน  ส่วนการแพทย์แผนจีน  ใช้กับ โรค ทางสมอง      สายตา   เส้นลมปราณตับ

เป็น ยาสมุนไพร สำหรับแก้ กลุ่มโรคของเส้นลมปราณตับ ที่ร้อนเกินไป หรือติดขัด   ซึ่งได้แก่ กลุ่ม อาการปวดและมึนเวียนศีรษะ       ยังใช้รักษากลุ่มอาการโรคทางจักษุ ทั้งปัญหาตาแดง หรือ มีปัญหาสายตา เพราะกระทบ ลมร้อน มากเกินไป  โดยจะใช้ร่วมกับ เมล็ดชุมเห็ดไทย  ต้มดื่มน้ำใช้รักษาโรคเกี่ยวกับสายตา

สรรพคุณที่ทั้งไทย จีนอินเดีย ใช้ประโยชน์จากสมุนไพรนี้ตรงกัน คือ ใช้บรรเทาปัญหาผื่นคัน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ปัญหาคันฝ่ามือฝ่าเท้า หรือ คันภายหลังของโรคไข้ออกผื่นไวรัสต่างๆ

ขนาดที่ใช้  ใช้สมุนไพร แห้ง ของ  ทั้งต้น ก็ได้  หรือ จะใช้เฉพาะส่วนของผลหนามกระสุน 5-10 กรัม ต่อวัน

ข้อควรระวัง   มีบางรายงานการวิจัยว่า  สารสกัดน้ำ มีระดับของโปตัสเซียมสูง  ผู้ที่มีปัญหาโรคไตและโรคหัวใจ จึงควรหลีกเลี่ยงการใช้สมุนไพรนี้   และสตรีตั้งครรภ์ห้ามใช้

งานวิจัยจากกลุ่มนักวิจัยอินเดีย    มักจะสนใจวิจัย ในด้านของระบบทางเดินปัสสาวะ  หรือ ฤทธิ์ทางฮอร์โมน  โดยพบว่า  สมุนไพรนี้เพิ่มระดับฮอร์โมนในหนูทดลองได้  แต่ไม่มีผลต่อระดับฮอร์โมนในคน

 

งานวิจัยจากกลุ่มนักวิจัยชาวจีน  มีรายงานการวิจัยสารสกัดจากสมุนไพรนี้   เป็นสองกลุ่ม  คือ  ในด้านของการปกป้องเซลล์สมอง จากการขาดเลือด  และ มีงานวิจัยถึงประโยชน์ในการปกป้องเซลล์หัวใจ จากการขาดเลือด

ผลิตภัณฑ์ แปรรูป

                ในประเทศอินเดีย  และ จีน  และทั้งในยุโรปและอเมิรกา   มีการทำเป็นผลิตภัณฑ์ชาชง  และยัง มีการแปรรูป สารสกัดของโคกกระสุน บรรจุลงในแคปซูล    ดังนั้นการประยุกต์ในประเทศไทยอย่างปลอดภัย แก่ประชาชนผู้บริโภค ก็ยังต้องการ งานวิจัยช่วยยืนยัน ประโยชน์ และ ข้อควรระวังของโคกกระสุน  

                  การใช้ประโยชน์ในปัจจุบัน  จึงแนะนำให้ใช้ในขนาดไม่เกิน ขนาดที่แนะนำ   และ ให้ใช้เท่าที่จำเป็น  และ อาจจะหยุดใช้เป็นระยะ    หากจำเป็นจะต้องใช้อย่างต่อเนื่องก็ควรตรวจติดตามกับแพทย์