การจัดการความรู้ ณ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ตอน 2
ในระดับคณะหน่วยงาน มหาวิทยาลัยขอนแก่น มิได้บังคับให้ใช้เรื่อง การจัดการความรู้เป็นตัวชี้วัด แต่ใช้วิธีการเผยแพร่ ความรู้ความเข้าใจ และฝึกปฏิบัติ ให้แก่ผู้บริหารและผู้ปฏิบัติงานในระดับต่างๆ ในวงกว้าง โดยใช้วิทยากรหลักที่สำคัญ คือ รศ.นพ.จิตเจริญ ไชยาคำ เท่าที่ติดตามดูพบว่า มีการดำเนินงานที่แตกต่างหลากหลายกัน ซึ่งเป็นธรรมชาติของชาวมหาวิทยาลัยอยู่แล้ว บางหน่วยงานใช้การจัดการความรู้อยู่แล้ว โดยไม่รู้ตัว ซึ่งเป็นสิ่งดีขณะที่บางหน่วยงานให้ความสนใจ และดำเนินงานอย่างจริงจัง เช่น คณะแพทยศาสตร์ เป็นหน่วยงานหนึ่งที่มีบุคลากรที่มีความรู้ความสามารถเป็นจำนวนมาก มีความเชี่ยวชาญและเป็นผู้ชำนาญทางการแพทย์และสาธารณสุขได้รับการยกย่องชมเชยโดยทั่วไป บุคลากรเป็นผู้มีจรรยาบรรณและวิชาชีพอันเกิดจากความรู้ในตำราและจากการฝึกฝนปฏิบัติมาอย่างต่อเนื่อง กระบวนการปฏิบัติงานของบุคลากรดังกล่าวเป็นการใช้หลักการการจัดการความรู้มานานแล้ว เพียงแต่ยังมิได้ใช้ศัพท์ว่าเป็นการจัดการความรู้เท่านั้น จึงง่ายต่อการใช้การจัดการความรู้ และสามารถขยายผลได้อย่างรวดเร็ว เกิดกระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ เกิดชุมชนนักปฏิบัติภายในกลุ่มวิชาชีพและข้ามกลุ่มสายงานวิชาชีพ เช่น กลุ่มพยาบาล กลุ่มแพทย์และพยาบาลต่างๆ โดยใช้เทคนิคหลาย ๆ วิธี เช่น ชักชวนกันเอง รวมผู้คนที่มีความสนใจร่วมกัน เพื่อศึกษาหรือเลือกประเด็นที่ต้องการแก้ไขและปรับปรุงปัญหาจากหน้าที่การงานหรือจากองค์ความรู้ที่เปลี่ยนไปหรือเกิดจากผู้ที่มีความรู้แต่ลาออกจากราชการ ทำให้ต้องการความรู้เพิ่ม ขณะเดียวกันหากค้นคว้าหาความรู้ด้วยตนเองก็จะเสียเวลามากกว่า กระบวนการที่ใช้ได้แก่การเล่าเรื่องประสบการณ์ การวิเคราะห์จุดอ่อนจุดแข็ง โอกาสและอุปสรรค การปรับปรุงงานอย่างต่อเนื่อง ใช้ช่องทางการสื่อสารหลายรูปแบบ เช่น เว็บไซต์ บล็อก และการประชุมปรึกษาหารือแบบเป็นทางการและไม่เป็นทางการอย่างต่อเนื่อง สิ่งที่เห็นผลได้ชัดคือมีทีมงานที่ดีมีความรู้ความสามารถเพิ่มขึ้น เกิดนวัตกรรมจากการทำงาน ปัญหาได้รับการแก้ไข ผู้ปฏิบัติงานมีความสุขที่เห็นความสำเร็จและได้รับความยกย่องชมเชย กิจกรรมหนึ่งที่คณะแพทยศาสตร์ จัดเป็นประจำ คือ กิจกรรมวันคุณภาพ ซึ่งเป็นการแสดงผลงานและแลกเปลี่ยนเรียนรู้ของคณะแพทยศาสตร์ กิจกรรมดังกล่าวเป็นกิจกรรมที่แสดงความรู้จากภายในและความรู้จากภายนอก ซึ่งสามารถแลกเปลี่ยนหมุนเวียนเกิดวงจรแห่งการพัฒนาได้เป็นอย่างดี ปัจจัยความสำเร็จของคณะแพทยศาสตร์เกิดจากคณบดีและคณะผู้บริหารให้การสนับสนุน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง รศ.นพ.สุรพล วีระศิริ รองคณบดีผู้รับผิดชอบเรื่องการจัดการความรู้ จัดหน่วยและทีมงานผู้รับผิดชอบเรื่องนี้โดยตรงผสมผสานกับพื้นฐานเดิมของบุคลากรเหล่านี้เหมาะแก่การจัดการความรู้หรือใช้การจัดการความรู้เป็นทุนเดิมอยู่แล้ว ทำให้เกิดความสำเร็จอย่างรวดเร็ว
ภาพบรรยากาศกิจกรรมการจัดการความรู้สำหรับกลุ่มศูนย์เฉพาะทางของมหาวิทยาลัยขอนแก่น
กิจกรรมที่ดำเนินการสนับสนุนเพิ่มเติม คือ จัดให้มีเว็บไซต์การจัดการความรู้ มหาวิทยาลัยขอนแก่น เพื่อใช้เป็นเวทีเสมือนในการแลกเปลี่ยนข่าวสาร ด้านการจัดการความรู้ จัดอบรมเรื่องการทำบล็อก เป็นรุ่นๆ ปัจจุบันลดในเรื่องนี้ลง เพราะสามารถเรียนรู้เองได้ เกิดนักเขียนบล็อก หรือ Blogger จำนวนพอสมควร แต่ยังเพิ่มได้ไม่มากนัก และที่เป็นเรื่องใหม่ คือ การจัดงาน KKU Show & Share ขึ้น เป็นครั้งแรกในปี พ.ศ. 2550 ความคิดเกิด “ปิ๊งแว๊บ” มาเพราะเหตุว่า เห็นเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติทำงานหนัก-มาก-เหนื่อย หากจัดกลไกให้มาแสดงความสามารถจากผลงานของตนที่ภูมิใจ น่าจะก่อให้เกิดกำลังใจได้ ปีนี้จะจัดขึ้นเป็นครั้งที่ 3 กิจกรรมภายนอกที่ให้ความสำคัญสูง คือ เครือข่ายการจัดการความรู้ระหว่างมหาวิทยาลัย ที่มหาวิทยาลัยขอนแก่นเป็นสมาชิกอยู่ ตั้งแต่การประชุมครั้งแรก จนกระทั่งถึงครั้งล่าสุด คือ ครั้งที่ 14 บทบาทในฐานะ “คุณเอื้อ” คือ พยายามคัดเลือก “คุณกิจ” ที่ตรงประเด็นกับหัวข้อที่กำหนดในการประชุมแต่ละครั้ง ให้ร่วมเดินทางไปแลกเปลี่ยนประสบการณ์กับเพื่อนต่างมหาวิทยาลัย และหากต้องเป็นเจ้าภาพเมื่อเวียนมาถึงก็ต้องจัดงานที่มีลักษณะพิเศษนี้ให้ดีที่สุด ซึ่งมหาวิทยาลัยขอนแก่นในฐานะเจ้าภาพสามารถจัดได้ดีทีเดียว สังเกตได้จากคำชมของเพื่อนจากมหาวิทยาลัยต่างๆ ความสำเร็จเรื่อง การจัดการความรู้ ในมหาวิทยาลัยนั้น ปกติเป็นหน้าที่ของ “คุณเอื้อ” ซึ่งเป็นรองอธิการบดีฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง เบื้องหลัง “คุณเอื้อ” คือ “คุณอธิการบดี” ที่รองอธิการบดีต้องรายงานให้อธิการบดีทราบเป็นระยะ มหาวิทยาลัยขอนแก่นโชคดีที่อธิการบดีให้การสนับสนุนอย่างเต็มที่ เกาะติด และไปไหนไปด้วย เรียกว่า ให้ทั้ง “ช้าง ม้า รถ และทศพล” ครบ “คุณเอื้อ” ของมหาวิทยาลัยขอนแก่น จึงทำงานได้อย่างเต็มที่
ปัจจุบัน การจัดการความรู้ในมหาวิทยาลัยขอนแก่นยังดำเนินต่อไป ตามระบบราชการและตามธรรมชาติ ด้วยสาเหตุหลายประการได้แก่ ประการแรก เป็นตัวชี้วัดภาคบังคับในเรื่อง การพัฒนาคุณภาพการบริหารจัดการภาครัฐ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2552 หมวด 4 การวัดการวิเคราะห์ และการจัดการความรู้ รหัส IT7 ที่ต้องจัดทำแผนการจัดการความรู้ และนำแผนไปปฏิบัติ ด้วยการ 1) แสดงแผนการจัดการความรู้อย่างน้อย 3 องค์ความรู้ ตามแนวทางที่กำหนดและได้รับความเห็นชอบแล้ว และ 2) รายงานผลการดำเนินงานตามแผน โดยดำเนิน กิจกรรมตามแผนการจัดการความรู้ ได้สำเร็จครบถ้วนทุกกิจกรรม และสามารถดำเนินการที่ครอบคลุมกลุ่มเป้าหมายได้ ไม่น้อยกว่าร้อยละ 80 ในทุกกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ที่ระบุไว้ ซึ่งถือเป็นการจัดการความรู้ตามแบบฟอร์ม ประการที่ 2 เป็นเครื่องมือที่สำคัญในการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ ที่เป็นกิจกรรมต่อเนื่องถือเป็นการจัดการความรู้ตามธรรมชาติ ที่มหาวิทยาลัยขอนแก่นเห็นความสำคัญก็ตาม และจะบูรณาการทั้ง 2 ประการนี้ให้สอดคล้อง ส่งเสริม สนับสนุนกัน สำหรับคณะและหน่วยงานต่างๆ มหาวิทยาลัยไม่บังคับให้ดำเนินการ แต่พยายามสอดแทรกและเผยแพร่การจัดการความรู้ในฐานะเครื่องมือที่ช่วยในการพัฒนาคน พัฒนางาน และพัฒนาองค์กร ด้วยเป้าหมายงานเห็นผล คนเป็นสุข โดยสื่อสารว่าให้ใช้การจัดการความรู้ที่เนียนอยู่ในเนื้องานประจำ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มของผู้ปฏิบัติ โดยไม่จำเป็นต้องตั้งหน่วยงานรองรับ เพื่อไม่ให้รู้สึกว่าเป็นภาระและใช้งบประมาณมาก สุดท้ายผู้ที่ดำเนินงานเรื่องการจัดการความรู้ ต้องเป็นผู้รับผิดและรับชอบฝ่ายเดียว ทั้งที่การจัดการความรู้ควรเป็นเรื่องของทั้งองค์กร ที่ผู้บริหารเห็นประโยชน์และนำมาใช้ สนับสนุนเป็นเครื่องมือสำคัญ ในการขับเคลื่อนการทำงาน ใช้งบประมาณไม่มาก ในระยะยาวจะช่วยลดและประหยัดเวลาในการทำงานด้วย
แม้ว่ายังกล่าวได้ไม่เต็มที่นักว่ามหาวิทยาลัยขอนแก่นประสบความสำเร็จในการใช้การจัดการความรู้มาเพื่อพัฒนาตน พัฒนางาน และพัฒนามหาวิทยาลัยในการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ แต่พอ “มีแวว” เห็นหนทางแห่งความสำเร็จว่าการจัดการความรู้เป็นเครื่องมือที่สำคัญประการหนึ่ง ในการพัฒนาคนให้มีความรู้ความสามารถ ความเข้าใจ และทัศนคติในการพัฒนางานของตัวเอง ทั้งในงานประจำ และงานเชิงยุทธศาสตร์ ประโยชน์สุดท้ายจะเกิดแก่งานและองค์กรในภาพรวม ซึ่งเป็นสิ่งที่ต้องดำเนินการอย่างต่อเนื่อง
กิจกรรมการจัดการความรู้ในมหาวิทยาลัยขอนแก่น
กิจกรรมการจัดการความรู้และเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ในมหาวิทยาลัยขอนแก่น
การบริหารจัดการองค์กรและการจัดการความรู้ (รวมบท)
ความเห็น (2)
สวัสดีครับ
แวะมาเยี่ยมและเรียนรู้เพิ่มเติม ครับ
เรียน อ.เพชรากร
ขอบคุณครับ