อภิธานศัพท์วิทยาศาสตร์

ครูวิทยาศาสตร์ทุกคนคงคุ้นเคยกับคำต่างๆเหล่านี้ แต่หลายคนอาจเคยสงสัย หรือสับสนกับความหมายของบางคำที่ใกล้เคียงกัน อาทิ สังเกต สืบค้น สำรวจ สำรวจตรวจสอบ ฯลฯ จึงขอนำความหมาย ซึ่งระบุไว้ในหน้าท้ายๆ(105-106)ของหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ มาแสดงไว้ ณ ที่นี้

  

กระบวนการทางวิทยาศาสตร์(Scientific Process) เป็นกระบวนการในการศึกษาหาความรู้ทางวิทยาศาสตร์ ซึ่งประกอบด้วยขั้นตอนหลัก คือ การตั้งคำถามหรือกำหนดปัญหา การสร้างสมมติฐานหรือการคาดการณ์คำตอบ การออกแบบวิธีการเก็บรวบรวมข้อมูล การวิเคราะห์และแปลความหมายข้อมูล การลงข้อสรุป และการสื่อสาร 

 การแก้ปัญหา(Problem Solving) เป็นการหาคำตอบของปัญหาที่ยังไม่รู้วิธีการมาก่อน ทั้งปัญหาที่เกี่ยวข้องกับเนื้อหาวิทยาศาสตร์โดยตรง และปัญหาในชีวิตประจำวัน โดยใช้เทคนิค วิธีการ หรือกลยุทธ์ต่างๆ

การวิเคราะห์(Analyzing) เป็นระดับของผลการเรียนรู้ที่ผู้เรียนสามารถแยกแยะข้อมูลหรือข้อสนเทศ เพื่อเชื่อมโยงความสัมพันธ์

การสังเกต(Observation) เป็นวิธีการหาข้อมูลโดยตรง โดยใช้ประสาทสัมผัสทั้งห้า ได้แก่ การดู การดม การฟัง การชิม และการสัมผัส

การสืบค้นข้อมูล(Search) เป็นการหาข้อมูลหรือข้อสนเทศที่มีผู้รวบรวมไว้แล้วจากแหล่งต่างๆ เช่น ห้องสมุด เครือข่าย อินเทอร์เน็ต ภูมิปัญญาท้องถิ่น เป็นต้น

การสืบเสาะหาความรู้ทางวิทยาศาสตร์(Scientific Inquiry) เป็นการหาความรู้ทางวิทยาศาสตร์ โดยใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ หรือ วิธีการอื่นๆ เช่น การสำรวจ การสังเกต การวัด การจำแนกประเภท การทดลอง การสร้างแบบจำลอง การสืบค้นข้อมูล

การสำรวจ(Exploration) เป็นการหาข้อมูลเกี่ยวกับสิ่งต่างๆ โดยใช้วิธีการและเทคนิคต่างๆ เช่น การสังเกต การสัมภาษณ์ การเก็บตัวอย่าง เพื่อนำมาวิเคราะห์ จำแนก หรือหาความสัมพันธ์

การสำรวจตรวจสอบ(Scientific Investigation) เป็นวิธีการหาความรู้ทางวิทยาศาสตร์ โดยผ่านการรวบรวมข้อมูล ใช้ความคิดที่มีเหตุผลในการตั้งสมมติฐาน อธิบายและแปลความหมายข้อมูล การสำรวจตรวจสอบทำได้หลายวิธี เช่น การสังเกต การสำรวจ การทดลอง เป็นต้น

ความเข้าใจ(Understanding) เป็นระดับของผลการเรียนรู้ที่ผู้เรียนสามารถอธิบาย เปรียบเทียบ แยกประเภท ยกตัวอย่าง เขียนแผนภาพ เลือก ระบุ เลือกใช้เกี่ยวกับเรื่องต่างๆ

จิตวิทยาศาสตร์(Scientific mind/Scientific attitudes) เป็นคุณลักษณะหรือลักษณะนิสัยของบุคคล ที่เกิดขึ้นจากการศึกษาหาความรู้ โดยใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ จิตวิทยาศาสตร์ ประกอบด้วยคุณลักษณะต่างๆ ได้แก่ ความสนใจใฝ่รู้ ความมุ่งมั่น อดทน รอบคอบ ความรับผิดชอบ ความซื่อสัตย์ ประหยัด การร่วมแสดงความคิดเห็นและยอมรับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น ความมีเหตุผล การทำงานร่วมกับผู้อื่นได้อย่างสร้างสรรค์

เจตคติต่อวิทยาศาสตร์(Attitudes Toward Sciences) เป็นความรู้สึกของบุคคลต่อวิทยาศาสตร์ ซึ่งเป็นผลจากการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ โดยผ่านกิจกรรมที่หลากหลาย ความรู้สึกดังกล่าว เช่น ความสนใจ ความชอบ การเห็นความสำคัญและคุณค่า

เอกสารอ้างอิง

กระทรวงศึกษาธิการ สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรู้แกนกลาง กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551. โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย กรุงเทพฯ.

[ภัทรานิษฐ์]

สวัสดีค่ะ คุณธนิตย์ สุวรรณเจริญ

ขอบคุณสำหรับคำศัพท์วิทยาศาสตร์ค่ะ

โชคดี มีสุขค่ะ

[ธนิตย์ สุวรรณเจริญ]

ขอบคุณอ.ภัทรานิษฐ์เช่นกันครับ

[kim]

ขอบใจนะสำหรับคำศัพย์

[น้องซิลเวีย]

สวัสดีค่ะอาจารย์

• มาเรียนรู้คำศัพท์ทางวิทยาศาสตร์ค่ะ..
• เพิ่งทราบความหมายก็หลายคำเหมือนกัน และบางคำก็เพิ่งแยกความแตกต่างของความหมาย ว่าใช้ต่างกันอย่างไรเช่น Scientific Inquiry และScientific Investigation
• ขอบคุณค่ะ

[ณัฐญานี]

ขอขอบคุณมากๆค่ะ กำลังหาคำศัพท์ส่งอาจารย์พอดีและได้ความรู้ด้วยค่ะ

[พิมพิษา]

ดีจริงๆ ขอบคุณค่ะครูธนิตย์ ขอบคุณมากๆค่ะ

[ปัทมา]

ขอบคุณมากค่ะ แล้วการรู้วิทยาศาสตร์ (Scientific Literacy) หมายถึงอะไรค่ะ

[sauce]

ขอบคุณค่ะอาจารย์ @ ปัทมา

การรู้วิทยาศาสตร์ (scientific literacy) เป็นความสามารถในการใช้ความรู้ทางวิทยาศาสตร์เพื่อหาคำถามและสรุปผลตามหลักฐานเพื่อให้เข้าใจและยังช่วยให้การตัดสินใจเกี่ยวกับโลกธรรมชาติและการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นกับมันผ่านกิจกรรมของมนุษย์

วิชา method ใช่มั๊ย

[แบม]

หนูอยากเรียนสายวิทย์มากแต่หนูสอบเข้าไม่ได้หนูเลยต้องอยู่สายศิลป์ทั่วไปแต่หนูอยากเป็นหมอแต่เพราะหนูไม่ได้อยู่สายวิทย์เลยเป็นไม่ได้หนูเลยพยายามค้นคว้าแนวการเรียนการสอนของสายวิทย์ทุกแบบแต่เจอไม่กี่แบบหนูก็ยังพยายามให้ได้เพื่อสิ่งที่หนูตั้งใจถึงไม่สำเร็จแต่หนูก็ภูมใจที่ได้ทำ