นวัตกรรมการเรียนการสอน

นวัตกรรมการเรียนการสอน

                ในการพัฒนาการเรียนการสอนให้มีประสิทธิภาพ   และเพื่อให้เกิดประสิทธิผลในบั้นปลายนั้นจำเป็นอย่างยิ่งที่ครู – อาจารย์   จะต้องพยายามค้นคว้าวิธีการใหม่ ๆ ที่ครู – อาจารย์คิดค้นขึ้นในรูปแบบต่าง ๆ  นั้น  คือ นวัตกรรมทางการศึกษานั้นเอง

 

ความหมาย

                   คำจำกัดความของคำว่า   “นวัตกรรมทางการศึกษา”   จึงหมายถึงสิ่งประดิษฐ์หรือวิธีการใหม่ ๆ  หรือปรับปรุงของเก่าให้เหมาะสม    โดยมีการทดลองหรือพัฒนาจนเป็นที่น่าเชื่อถือได้ว่าจะมีผลดีในทางปฏิบัติสามารถนำไปใช้ในระบบได้อย่างมีประสิทธิภาพ   และถ้าส่งผลงานในลักษณะนี้ต้องมีเอกสารประกอบด้วย

 

ความสำคัญ

                         ความสำคัญของนวัตกรรมทางการศึกษา   ก็คือ   สามารถนำมาใช้ให้เกิดประโยชน์ในวงการศึกษาสรุปได้   ดังนี้

1.    เพื่อนำนวัตกรรมมาใช้แก้ปัญหาในเรื่องการเรียนการสอน  เช่น 

1.1  ปัญหาเรื่องวิธีการสอน   ปัญหาที่มักพบอยู่เสมอ  คือ  ครูส่วนใหญ่ยังคง

ยึดรูปแบบการสอนแบบบรรยาย    โดยมีครูเป็นศูนย์กลางมากกว่าการสอนในรูปแบบอื่น    การสอนด้วยวิธีการแบบนี้เป็นการสอนที่ขาดประสิทธิภาพและประสิทธิผลในบั้นปลาย   เพราะนอกจากจะทำให้นักเรียนเกิดความเบื่อหน่าย   ขาดความสนใจแล้ว    ยังเป็นการปิดกั้นความคิด   และสติปัญญาของผู้เรียนให้อยู่ในขอบเขตจำกัดอีกด้วย

1.2   ปัญหาด้านเนื้อหาวิชา   บางวิชาเนื้อหามาก    และบางวิชามีเนื้อหาเป็น

นามธรรมยากแก่การเข้าใจ    จึงจำเป็นจะต้องนำเทคนิคการสอนและสื่อมาช่วย

1.3  ปัญหาเรื่องอุปกรณ์การสอน   บางเนื้อหามีสื่อการสอนเป็นจำนวนน้อย

ไม่เพียงพอต่อการนำไปใช้    เพื่อทำให้นักเรียนเกิดความรู้ความเข้าใจในเนื้อหาวิชาได้ง่ายขึ้นจึงจำเป็นต้องมีการพัฒนาคิดค้นหาเทคนิควิธีการสอน   และผลิตสื่อการสอนใหม่  ๆ  เพื่อนำมาใช้ทำให้การเรียนการสอนบรรลุเป้าหมายได้

                   2.   เพื่อนำนวัตกรรมไปใช้ในการพัฒนาการเรียนการสอน   ให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้นและเป็นประโยชน์ต่อการศึกษา    โดยการนำสิ่งประดิษฐ์หรือแนวความคิดใหม่ ๆ  ในการเรียนการสอนนั้นเผยแพร่ไปสู่ครู – อาจารย์ท่านอื่น ๆ  หรือเพื่อเป็นตัวอย่างอีกรูปแบบหนึ่งให้กับครู – อาจารย์ที่สอนในวิชาเดียวกัน   ได้นำแนวความคิดไปปรับปรุงใช้หรือผลิตสื่อการสอนใหม่ ๆ  เพื่อนำมาใช้ในการพัฒนาการเรียนการสอนต่อไป

 

ขั้นตอน

                   1.  ขั้นเตรียมการและวางแผนในการจัดทำผลงาน   จะต้องมีการ

1.1  กำหนดรูปแบบของผลงาน

1.2  กำหนดเป้าหมายและขอบข่ายของเนื้อหาวิชา

1.3  กำหนดเป้าหมายและขอบข่ายของเนื้อหาวิชา

2.    ขั้นตอนการจัดทำผลงาน

2.1  นำหลักสูตร   เนื้อหา   และจุดประสงค์การเรียนรู้ในวิชานั้นเป็นหลักในการจัด

2.2   กำหนดโครงสร้างของผลงาน   (ใช้ในภาคเรียนใดและแต่ละเรื่องจะจัดทำสื่อเป็นจำนวนเท่าใดบ้าง)

3.    ขั้นทดลองนำผลงานไปใช้   เช่น

3.1  ทดลองกับกลุ่มตัวอย่าง

3.2  ควรมีการวิจัยสื่อที่จะนำไปทดลองใช้    เพื่อวัดประสิทธิภาพของสื่อที่ผลิตขึ้นว่าสามารถนำไปใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อผู้เรียน    ในด้านผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและเจตคติต่อการเรียนการสอนเพียงใด

3.3  เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยนั้น   ควรจัดทำให้สามารถวัดผลได้อย่างชัดเจน

4.    ขั้นนำผลงานไปใช้  

-        ควรอธิบายกรรมวิธีในการนำไปใช้ได้อย่างละเอียดและเป็นขั้นตอน

5.    ผลของการนำไปใช้

-        อธิบายให้เห็นว่าสิ่งประดิษฐ์นั้น   สามารถนำไปใช้ในการแก้ปัญหาหรือนำไปเพื่อพัฒนาการเรียนการสอนได้อย่างไรบ้าง

6.    ขั้นการเผยแพร่และสร้างการยอมรับ

-   เพื่อเป็นหลักฐานยืนยันว่าสื่อนวัตกรรมที่ประดิษฐ์ขึ้นนั้น   มีประโยชน์อย่างแท้จริงต่อการเรียนการสอน   จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องมีการเผยแพร่   เพื่อให้เกิดการยอมรับในวงการศึกษา

ขั้นตอนนี้    ควรอธิบายโดยละเอียดว่า    ได้มีการเผยแพร่ที่ใด    หรือใน

ลักษณะใดบ้าง  โดยอาจแบ่งประเภทให้เห็นชัดเจนว่า

-        การเผยแพร่ในโรงเรียน

-        การเผยแพร่แก่สาธารณะในวงการศึกษา

 

รูปแบบนวัตกรรม

                   นวัตกรรมสามารถจัดทำได้หลายรูปแบบ   เช่น

-        แผนการสอน

-        ชุดการสอน

-        คู่มือครู

-        บทเรียนสำเร็จรูป

-        สไลด์

-        ใบความรู้                           ทุกรูปแบบต้องมีคู่มือในการใช้สื่อด้วย

-        สิ่งประดิษฐ์ต่าง ๆ

-        เกม

-        ฯลฯ

 

เทคนิคในการจัดทำ

1.    ในการผลิตสื่อการสอน    ควรเน้นในเรื่องความประหยัดและให้เกิด

ประโยชน์ในการพัฒนาการเรียนการสอน  (ทำจริง – ใช้จริง – มีประโยชน์ต่อนักเรียนจริง)

2.    ต้องมีคู่มือในการใช้สื่อและสิ่งประดิษฐ์ที่สามารถให้รายละเอียดในเรื่องต่าง ๆ

-        จุดประสงค์ในการสร้างสื่อ

-        วัสดุอุปกรณ์และค่าใช้จ่าย

-        รูปแบบที่ต้นแบบ

-        วิธีการทำ / ผลิต / ประดิษฐ์

-        การทดลองใช้ / การปรับปรุงแก้ไข

-        ประโยชน์ / การนำไปใช้

-        คุณภาพ / ประสิทธิภาพ /

-        หลักฐานการนำไปใช้

อ้างอิง : สมเดช  สีแสง และคณะ. 2543.ปฏิรูปการเรียนรู้สู่การพัฒนาวิชาชีพครูตามพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ. นครสวรรค์ : ริมปิง

 

นวัตกรรมการเรียนการสอน

หัวข้อที่ 1 ความหมายของนวัตกรรมการเรียนการสอน

หัวข้อที่ 2 องค์ประกอบของนวัตกรรมการเรียนการสอน

หัวข้อที่ 3 ประเภทของนวัตกรรมการเรียนการสอน

หัวข้อที่ 4 การประเมินนวัตกรรมการเรียนการสอน

หัวข้อที่ 5 การใช้นวัตกรรมการเรียนการสอนให้ได้ผล

ในปัจจุบันมีความเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นในสังคมอยู่ตลอดเวลา จึงมีความจำเป็นที่คนเราต้องคิด

ประดิษฐ์สิ่งใหม่ๆ ขึ้นมา เพื่อตอบสนองความเปลี่ยนแปลงนั้นๆ ทำให้เกิดความสะดวกสบายในการดำรงชีวิต

สิ่งที่คิดขึ้นมาใหม่นี้เรียกว่า นวัตกรรม (Innovation) ซึ่งไม่จำเป็นต้องเป็นวัตถุสิ่งของ อาจเป็นแนวคิดหรือ

วิธีการก็ได้ ในโรงเรียนทั่วไปได้มีการนำนวัตกรรมมาใช้จัดการเรียนการสอนในชั้นเรียนเพื่อปรับปรุงคุณภาพ

การเรียนการสอน งานวิจัยส่วนหนึ่งได้นำเอานวัตกรรมไปทดลองใช้ในชั้นเรียน และพบว่าได้ผลเป็นที่พอใจ จึง

ทำการเผยแพร่และใช้ในวงกว้างต่อมา เช่น ชุดการสอน บทเรียนคอมพิวเตอร์ และรูปแบบการสอนต่างๆ

ภาพที่ 6.1 ผู้เรียนกำลังศึกษาด้วยตนเองจากคอมพิวเตอร์

หัวข้อที่ 1. ความหมายของนวัตกรรมการเรียนการสอน

นวัตกรรมการเรียนการสอน (Instructional Innovation) คือ สิ่งที่นำมาใช้ในการจัดการเรียน

การสอน เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพยิ่งขึ้น

นวัตกรรมที่นำมาใช้อาจมีผู้คิดขึ้นก่อนแล้ว หรือคิดขึ้นใหม่เพื่อให้เหมาะสมกับแต่ละสถานการณ์

นวัตกรรมการเรียนการสอนส่วนใหญ่มีลักษณะเป็นแนวคิดหรือวิธีการ เช่น รูปแบบการเรียนรู้แบบร่วมมือ

การจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ หรืออาจมีลักษณะเป็นสื่อการเรียนการสอน เช่น บทเรียน

คอมพิวเตอร์ และชุดการสอน เป็นต้น

หัวข้อที่ 2. องค์ประกอบของนวัตกรรมการเรียนการสอน

นวัตกรรมการเรียนการสอน มีองค์ประกอบที่สำคัญ 4 ประการได้แก่

2.1 วัตถุประสงค์ เป็นส่วนที่บอกว่านวัตกรรมนั้นใช้เพื่อพัฒนาอะไร ผลที่เกิดขึ้นจากการใช้

คืออะไร

2.2 ทฤษฎี หลักการหรือแนวคิด เป็นส่วนที่ทำให้นวัตกรรมนั้นมีความน่าเชื่อถือว่าเมื่อนำไปใช้จ

จะประสบความสำเร็จตามวัตถุประสงค์ และถ้าทฤษฎี หลักการ หรือแนวคิดนั้น มีงานวิจัยรองรับ ก็ยิ่งทำให้

มั่นใจในความสำเร็จ

2.3 โครงสร้าง หรือขั้นตอนการใช้ เป็นส่วนที่แสดงภาพรวมของนวัตกรรม ถ้านวัตกรรมเป็นสื่อ

การเรียนการสอน ก็จะแสดงโครงสร้างที่เป็นส่วนประกอบต่างๆ เช่นชุดการสอน ประกอบด้วย ซองกิจกรรม

ประจำศูนย์ แต่ละซองบรรจุบัตรคำสั่ง บัตรเนื้อหา บัตรกิจกรรม บัตรคำถาม และบัตรเฉลย อาจมีรูปภาพ

แผนภูมิ และของจริง นอกจากนี้ยังมีคู่มือครู ข้อทดสอบก่อน – หลังการเรียน แผ่นฝึกปฏิบัติ และหาก

นวัตกรรมเป็นรูปแบบการสอนจะเป็นคำอธิบายการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนตามลำดับขั้น ตั้งแต่ขั้นเตรียม

การ ขั้นดำเนินการสอน และขั้นกิจกรรมภายหลังการสอน รวมทั้งคำแนะนำในการใช้นวัตกรรม

2.4 การประเมินผล เป็นส่วนที่แสดงความสำเร็จของนวัตกรรม ประกอบด้วยวิธีวัดผล เครื่อง

มือที่ใช้วัดผล และวิธีการประเมินผล

หัวข้อที่ 3. ประเภทของนวัตกรรมการเรียนการสอน

เมื่อการเรียนการสอนมีลักษณะเป็นระบบ ประกอบด้วยตัวป้อน (Input) กระบวนการ

(Process) และผลผลิต (Output) การนำนวัตกรรมมาใช้จัดการเรียนการสอนจึงมีจุดหมายที่จะปรับปรุง

หรือเพิ่มประสิทธิภาพให้กับระบบการเรียนการสอน ดังนั้นจึงสามารถจัดประเภทของนวัตกรรมการเรียนการ

สอนให้สอดคล้องกับ ระบบการเรียนการสอนเป็น 4 ประเภทดังนี้