แผนนวัตกรรม
แผนนวัตกรรมอาจารย์ 3 เชิงประจักษ์ (จริงๆ) ที่ได้รับการอนุมัติ ตั้งแต่วันที่ 1 พฤศจิกายน 2548 อันดับแรก ขอนำเสนอแผนปฐมนิเทศก่อนนะคะ (สาระคณิตศาสตร์ ป.4)
แผนการสอนปฐมนิเทศ
กลุ่มสาระการเรียนรู้ คณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ภาคเรียนที่ 1
เรื่อง โจทย์ปัญหาและสถานการณ์โจทย์ปัญหา เวลา 1 ชั่วโมง
สอนวันที่..............เดือน............................ ......พ.ศ. .......................โดย นางพลอยระวี อนุสรณ์
ความคิดรวบยอด /สาระสำคัญ
กระบวนการ การแก้โจทย์ปัญหาของโพลยา เป็นกระบวนการเรียนรู้ที่มุ่งเน้นทักษะกระบวนการคิดของผู้เรียนให้สามารถคิด วิเคราะห์โจทย์ปัญหาได้อย่างเหมาะสม สอดคล้องกับสถานการณ์ปัญหาของโจทย์ปัญหาแต่ละข้อ ซึ่งจำแนกออกเป็น 4 ขั้น ดังนี้
1) ขั้นทำความเข้าใจโจทย์
2) ขั้นวางแผนแก้ปัญหา
3) ขั้นปฏิบัติตามแผน
4) ขั้นตรวจสอบ
จุดประสงค์การเรียนรู้
ผู้เรียนมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับกระบวนการ การแก้โจทย์ปัญหาของโพลยา
จุดประสงค์เชิงพฤติกรรม
หลังจากปฐมนิเทศแล้วนักเรียนสามารถบอกและอธิบายถึงกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาตามขั้นตอนการแก้โจทย์ปัญหาของโพลยาได้
สาระการเรียนรู้
การเรียนรู้ตามแนวขั้นตอนกระบวนการ การแก้โจทย์ปัญหาของโพลยา เป็นกระบวนการเรียนรู้ที่แบ่งออกเป็น 4 ขั้นตอน ได้แก่
ขั้นที่ 1 ขั้นทำความเข้าใจ คือเข้าใจว่าอะไรคือสิ่งที่ไม่รู้ อะไรคือข้อมูล โจทย์กำหนดเงื่อนไขอะไรมาให้ และเพียงพอที่จะแก้ปัญหาหรือไม่ ซึ่งไม่อาจใช้การวาดรู้เข้าช่วยถ้ายังเข้าใจไม่ดีพอ ควรแยกสภาพการณ์หรือเงื่อนไขออกเป็นส่วน ๆ โดยการเขียนลงบนกระดาษ จะทำให้เข้าใจปัญหามากขึ้น ในขั้นนี้นักเรียนจะต้องสรุปออกมาเป็นภาษาของตนได้ และบอกประเด็นของปัญหาได้
ขั้นที่ 2 ขั้นวางแผน เป็นขั้นตอนของการค้นหาความเชื่อมโยงระหว่างข้อมูลกับสิ่งที่ไม่รู้ ถ้าไม่สามารถหาสิ่งเชื่อมโยงได้ ก็ควรอาศัยหลักการวางแผนดังนี้คือ 1)เป็นโจทย์ปัญหา ที่เคยประสบหรือคล้ายคลึงกับโจทย์ที่เคยประสบมาก่อนมาก่อนหรือไม่ 2)รู้จักโจทย์ปัญหา ที่เกี่ยวข้องหรือสัมพันธ์กับโจทย์ที่เคยแก้หรือไม่ หรือรู้ถึงทฤษฎีที่จะแก้โจทย์ข้อนั้นหรือไม่ 3)พิจารณาถึงสิ่งที่ไม่รู้ในโจทย์และดูว่าจะใช้วิธีแก้ปัญหาที่เคยประสบมาใช้แก้ได้หรือไม่ 4)ควรอ่านโจทย์ปัญหาอีกครั้งและวิเคราะห์เพื่อดูว่าแตกต่างจากปัญหาที่เคยประสบหรือไม่ ในขั้นนี้จะต้องมองเห็นว่าต้องการในสิ่งหนึ่ง จะต้องใช้เหตุผลหรือข้ออ้างอะไรเพื่อให้ได้มา ซึ่งสิ่งที่ต้องการ
ขั้นที่ 3 ขั้นดำเนินการตามแผน เป็นขั้นตอนของการปฏิบัติตามแผนที่วางไว้และต้องตรวจสอบแต่ละขั้นตอนว่าถูกต้องหรือไม่ เป็นขั้นที่ต้องคิดคำนวณตามแผนที่วางไว้เพื่อให้ได้คำตอบของปัญหา สิ่งที่ต้องใช้ในขั้นนี้คือทักษะในการคิดคำนวณ และการรู้จักเลือกวิธีคำนวณที่เหมาะสมมาใช้
ขั้นที่ 4 ขั้นการตรวจสอบ เป็นการตรวจสอบการแก้ปัญหาว่าถูกต้องหรือไม่ โดยต้องตรวจสอบผลลัพธ์ว่าถูกต้องหรือไม่ โดยอาจใช้การประมาณคำตอบคร่าว ๆ
จุดประสงค์เชิงพฤติกรรม
1.หลังจากปฐมนิเทศแล้วผู้เรียนสามารถบอกถึงขั้นตอนกระบวนการในการแก้โจทย์ปัญหาทางคณิตศาสตร์ทั้ง 4 ขั้นตอนของโพลยาได้ (คิดเป็นร้อยละ 80 ของผู้เรียนทั้งหมด)
2.ผู้เรียนสามารถนำสถานการณ์ในชีวิตประจำวันมาสร้างเป็นโจทย์ปัญหาการคูณขั้นตอนเดียวได้ (คิดเป็นร้อยละ 80 ของผู้เรียนทั้งหมด)
กระบวนการการจัดการเรียนการสอน
1. ขั้นนำ
1.1 ครูแจ้งจุดประสงค์การเรียนรู้และจุดประสงค์เชิงพฤติกรรมให้ผู้เรียนทราบ
1.2 ครูยกสถานการณ์ตัวอย่างมาเล่าให้ผู้เรียนฟังพร้อมกับตั้งคำถาม ดังนี้
· เมื่อช่วงเช้าที่ผ่านมาระหว่างเดินทางมาโรงเรียนครูพบวัยรุ่นสามคนกำลังยืนคุยกันอยู่ที่ริมรั้วข้างโรงเรียน ดูท่าทางไม่น่าไว้ใจ
ถาม
- เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นเมื่อไหร่ ( ช่วงเช้าของวันนี้ )
- ครูพบเหตุการณ์อะไรระหว่างเดินทาง ( พบวัยรุ่นสามคนกำลังยืนคุยกัน ที่ริมรั้วโรงเรียน )
- ครูคิดอย่างไรกับเหตุการณ์ที่พบ ( เป็นเหตุการณ์ที่ไม่น่าไว้ใจเลย )
1.3 ครูอธิบายว่าลักษณ์คำถามที่ครูถามนักเรียนในสถานการณ์ที่ยกมานี้เป็นการถามเพื่อให้ผู้เรียนได้คิดและวิเคราะห์สถานการณ์อย่างเป็นขั้นเป็นตอน
2. ขั้นสอน
2.1 แจ้งให้ผู้เรียนทราบถึงเงื่อนไขข้อตกลงในการเรียนรู้เรื่องโจทย์ปัญหา ว่าต่อไปนี้ในกิจกรรมการเรียนรู้เรื่องโจทย์ปัญหาตามหลักสูตรการเรียนการสอนของเราทุกครั้งจะดำเนินกิจกรรมการเรียนการสอนตามขั้นตอนการแก้โจทย์ปัญหา 4 ขั้นตอน ดังนี้ ( ครูนำแผนภูมิขั้นตอนการแก้โจทย์ปัญหาของโพลยา มาติดที่กระดานดำ หรือคัดลอกลงบนกระดานดำ )
ขั้นที่ 1 เมื่อพบสถานการณ์โจทย์ปัญหาจะต้องอ่านและทำความเข้าใจโจทย์ก่อน ซึ่งนักเรียนจะต้องวิเคราะห์ขั้นตอนกระบวนการของโจทย์ปัญหาออกมาเป็นตอน ๆ นอกจากนั้นจะต้องทำความเข้าใจให้ถ่องแท้ว่าโจทย์ปัญหานั้นได้ให้ข้อมูลอะไรมาให้บ้าง และโจทย์ได้ถามอะไร(ต้องการทราบอะไร) และสุดท้ายจะต้องประมวลข้อมูลและเงื่อนไขต่าง ๆ ดูว่าคำตอบของโจทย์น่าจะเป็นอย่างไร
ขั้นที่ 2 เมื่อทำความเข้าใจโจทย์ในขั้นตอนที่หนึ่งเสร็จแล้วนักเรียนจะต้องวางแผนหรือร่วมกันวางแผนในการแก้โจทย์ปัญหาข้อนี้โดยการสร้างทางเลือกในวิธีที่นำไปสู่คำตอบของโจทย์ปัญหาที่หลากหลาย เช่นอาจใช้วิธีการวาดภาพประกอบ วิธีเขียนเป็นแผนภูมิต่าง ๆ หรือบางทีอาจต้องทดลองปฏิบัติจริงเลยก็ได้เพ่อให้ได้มาซึ่งคำตอบหรือกระบวนการ ในการแก้โจทย์ปัญหาที่เหมาะสม
ขั้นที่ 3 เมื่อสร้างทางเลือกที่หลากหลายแล้วนักเรียนก็ตัดสินใจเลือกวิธีที่เหมาะสมที่สุดมาดำเนินการลงมือปฏิบัติเพื่อแก้โจทย์ปัญหานั้น
ขั้นที่ 4 ตรวจสอบ เป็นขั้นตอนสุดท้ายของกระบวนการแก้โจทย์ปัญหา โดยนักเรียนอาจจะลองใช้วิธีการที่หลากหลายที่วางแผนเอาไว้ลองทำดูว่าคำตอบที่ออกมาเป็นไปในทิศทางหรือได้คำตอบเหมือนกันหรือไม่ หรืออาจจะใช้วิธีการตรวจคำตอบของกระบวนการแก้โจทย์ปัญหานั้น เช่น ตรวจคำตอบการหารโดยการนำตัวหารไปคูณกับผลหารว่าจะได้เท่ากับตัวตั้งหรือไม่ เป็นต้น
2.2 ครูแจ้งให้ผู้เรียนทราบว่าก่อนจะทำการเรียนรู้ในสาระการเรียนรู้เรื่องใดจะต้องทำการทดสอบความรู้เดิมของผู้เรียนเพื่อเป็นข้อมูลประกอบการวางแผนการจัดการเรียนการสอนเรื่องนั้น ๆ ต่อไป
2.3 ครูแจ้งให้ผู้เรียนทราบว่าถ้านักเรียนทดสอบความรู้พื้นฐานแล้วปรากฏว่ามีนักเรียนไม่ผ่านตำกว่า 80 % ของจำนวนผู้เรียนทั้งหมดในชั้นเรียน จะต้องทำการสอนและเรียนซ่อมก่อน จึงจะดำเนินการเรียนในสาระการเรียนรู้เรื่องนั้น ๆ ได้
2.4 เมื่อทำการเรียนรู้ในสาระการเรียนรู้แต่ละเรื่องเสร็จนักเรียนจะต้องทำการทดสอบย่อยในเนื้อหานั้น ๆ อีกครั้ง (สอบย่อยหลังเรียน) และจำต้องผ่านคิดเป็นร้อยละ 80 ของนักเรียนทั้งชั้นจึงจะถือว่าผ่าน ถ้าไม่ผ่านก็เรียนและสอนซ่อมจนกว่าจะสามารถผ่านคิดเป็นร้อยละ 80 ของนักเรียนทั้งชั้น
2.5 ครูอธิบายต่อไปว่าหลังจากนั้นจึงจะเป็นการเรียนรู้ในสาระการเรียนรู้เรื่องอื่น ๆ ต่อไป
2.6 ครูอธิบายว่าการผ่าน 80 % ของนักเรียนทั้งหมดหมายความว่า 80 % ของคะแนนของนักเรียนทั้งชั้น ซึ่งมีวิธีคำนวณดังนี้
นำเอาคะแนนผลสอบของนักเรียนทุกคนมารวมกันแล้วหาค่าเฉลี่ยออกมาแล้วจึงมาเทียบกับคะแนน 80 % ของแบบทดสอบแต่ละครั้ง เช่น
ตารางเกณฑ์การผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้รายสาระ
|
ที่ |
ชื่อ - สกุล นักเรียนในชั้น |
คะแนนรายคน (เต็ม 10 คะแนน) |
ร้อยละ ของคะแนน ( % ) |
คะแนนสอบ เฉลี่ยทั้งชั้น (% ) |
|
|
80 |
|||||
|
1 |
ด.ช. วิทยา อาจเพิ่ม |
8 |
80 |
|
|
|
2 |
ด.ช.สวัสดี สุขโข |
7 |
70 |
|
|
|
3 |
ด.ญ.โชคดี มีสุข |
9 |
90 |
|
จากคะแนนสอบของนักเรียนจะเห็นว่านักเรียนทำคะแนนได้คิดเป็น 80 % ของนักเรียนทั้งชั้นพอดี ซึ่งถือว่าผ่านในการทดสอบของกิจกรรมการเรียนรู้ในรายสาระนั้น ๆ
3. ขั้นสรุป
ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปถึงรูปแบบกระบวนการเรียนการสอน แบบเน้นทักษะกระบวนการคิดของโพยานั้นมีทั้งหมด 4 ขั้นตอน ซึ่งแต่ละขั้นตอนจะเชื่อมโยงต่อเนื่องกันเป็นกระบวนการ นอกจากนี้เป้าหมายในการเรียนการสอนของเรานั้นมีเป้าหมายว่าในภาพรวมของนักเรียนทั้งชั้นจะต้องสามารถทำคะแนนทดสอบผ่านเกณฑ์ถึง 80 % ของนักเรียนทั้งชั้น จึงจะถือว่าผ่านในกระบวนการเรียนการสอนในแต่ละสาระการเรียนรู้
สื่อการเรียนการสอน
- แผนภูมิขั้นตอนการแก้โจทย์ปัญหาของโพลยา
- ตารางเกณฑ์การผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้รายสาระ
การประเมินผล
สังเกตการตอบคำถามและการให้ความร่วมมือในกิจกรรมการเรียนการสอนของผู้เรียน
ความเห็น (3)
สุทัศน์ สาระไลย์
เป็นผลงานที่ดี อยากเห็นผลงานแบบเต็ม ๆ ช่วยแนเคราะห์ครูชำนาญการด้วย ขอยคุณ
ทัศพร สอนนอก
ดีมากเลยค่ะอยากให้เผยแพร่ต่อไป