แนวคิดการดำเนินการประกันคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษา
บทความโดย ดร. เฉลิม ฟักอ่อน
แนวคิดการดำเนินการประกันคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษา
จากการที่พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 หมวด 6 มาตรา 48 กำหนดให้สถานศึกษาจัดให้มีระบบการประกันคุณภาพภายในสถานศึกษา โดยให้ถือว่าการประกันคุณภาพการศึกษาเป็นส่วนหนึ่งของการบริหารการศึกษา ที่ต้องการดำเนินการอย่างต่อเนื่อง และมาตรา 49 กำหนดให้มีสำนักงานรับรองมาตรฐาน และประเมินคุณภาพการศึกษา (ส.ม.ศ.) พัฒนาผลการจัดการศึกษา เพื่อเป็นการตรวจสอบคุณภาพการศึกษา โดยทำการประเมินทุก 5 ปี ดังนั้น ส.ม.ศ. จึงกำหนดมาตรฐานการศึกษา 27 มาตรฐาน 91 ตัวบ่งชี้ แบ่งเป็นมาตรฐานด้านผู้เรียน มาตรฐานด้านกระบวนการ และมาตรฐานด้านปัจจัย เพื่อเป็นตัวบ่งชี้ คุณภาพการจัดการศึกษา ของสถานศึกษา ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานและใช้เป็นเกณฑ์ในการประเมินภายนอกด้วย
ในรอบแรกของการประเมินของ ส.ม.ศ. คณะรัฐมนตรีมีมติเมื่อ 25 มกราคม 2543 ให้ ส.ม.ศ. ประเมินคุณภาพภายนอก 14 มาตรฐาน 53 ตัวบ่งชี้ เพื่อตรวจสอบคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษาในสังกัดกระทรวงศึกษาธิการ (สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ, 2543)
สถานศึกษาที่จัดการศึกษาระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานจึงต้องดำเนินการพัฒนาคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษาอย่างกระตือรือร้น และเข้มแข็ง ตลอดจนหน่วยงานต่างๆ ที่รับผิดชอบและเกี่ยวข้องกับการจัดการศึกษาระดับดังกล่าวทุกสังกัดจึงพัฒนาแนวทางการประกันคุณภาพการศึกษาภายในสถานศึกษา เพื่อพัฒนาคุณภาพการศึกษาต่อไป
บทความนี้จะขอเสนอแนวทางหนึ่งในการประกันคุณภาพภายในสถานศึกษา ตลอดจนเตรียมการรับการประเมินจากองค์กรภายนอก คือสำนักงานรับรอง มาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (ส.ม.ศ.) โดยยึดหลักการดำเนินงานตามวงจรของเดมมิ่ง ได้แก่ การวางแผน (Plan) การปฏิบัติตามแผน (Do) การตรวจสอบหรือประเมินผลการปฏิบัติงาน (Check) และการปรับปรุงแก้ไขและพัฒนา (Action) ซึ่งสถานศึกษา อาจจะดำเนินการประกันคุณภาพการศึกษา ตามขั้นตอน ต่อไปนี้
จะเห็นได้ว่า การปฏิบัติงานต่างๆของสถานศึกษา เช่น การจัดทำมาตรฐานคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษา ตาม มาตรฐานคุณภาพการศึกษาระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานของ ส.ม.ศ. การจัดทำแผนพัฒนา 3 – 5 ปี การจัดทำแผนปฏิบัติการ การจัดทำมาตรฐานการปฏิบัติงานเพื่อนำไปเป็นแนวทางในการปฏิบัติงานพัฒนาผู้เรียนให้มีคุณภาพการจัดทำข้อมูลสารสนเทศของสถานศึกษา การพัฒนา หลักสูตร การจัดการเรียนการสอนที่เน้น ผู้เรียนเป็นสำคัญ ตลอดจนการวิจัยใน ชั้นเรียน และอื่นๆ ที่สถานศึกษาดำเนินการเพื่อพัฒนาคุณภาพของผู้เขียน ถือว่าทั้งหมดเป็นการดำเนินการประกันคุณภาพการศึกษาทั้งสิ้น
สำหรับผู้ประเมินคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษาระดับต่าง ๆ เช่น คณะกรรมการประเมินภายในของสถานศึกษา คณะกรรมการประเมินภายในจาก ผู้แทนสหวิทยาเขต หรือเขตพื้นที่การศึกษา ทั้ง 2 กลุ่มนี้ถือว่าเป็นการประเมินภายในของสถานศึกษา และผู้ประเมินภายนอกที่ได้รับการรับรองจาก ส.ม.ศ. ล้วนแต่เป็นเสมือนกระจกเงาที่มีคุณภาพมาสะท้อนให้สถานศึกษาได้มองเห็นคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษา จึงไม่ใช่เรื่องที่สถานศึกษาจะต้องตื่นเต้นตกใจ ที่จะรับการประเมินจากกลุ่มผู้ประเมินระดับต่างๆ เนื่องจากการประเมินระดับต่างๆ จะไม่มีการบอกผลการประเมินว่าผ่านหรือไม่ผ่าน ได้หรือตก จึงอยากจะทำความเข้าใจไว้ ณ ที่นี้ด้วย และเป็นการดีต่อสถานศึกษา ที่มีผู้มาเป็นกระจกเงาให้
สิ่งที่จะขาดไม่ได้ในการดำเนินการประกันคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษา คือ ต้องให้บุคลากร และผู้เกี่ยวข้องทุกคน มีส่วนในการดำเนินการพัฒนาคุณภาพการศึกษาและผลการพัฒนาคุณภาพการศึกษา คือคุณภาพของผู้เรียนส่วนใหญ่ อาจจะมากกว่าร้อยละ 75 ของจำนวนผู้เรียนทั้งหมด จะต้องมีคุณภาพที่เป็นไปตามเกณฑ์ที่ ส.ม.ศ. กำหนดด้วย จึงจะถือว่าสถานศึกษานั้นจัดการศึกษาได้อย่างมีคุณภาพ
เอกสารอ้างอิง
ราชกิจจานุเบกษา ฉบับกฤษฎีกา เล่ม 116 . พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542.
สำนักงานคณะกรรมการศึกษาแห่งชาติ สำนักนายกรัฐมนตรี. มาตรฐานการศึกษาเพื่อการประเมินคุณภาพภายนอก : ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน. กรุงเทพฯ : สถาบันส่งเสริมการประเมินคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาแห่งชาติ สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ. 2543.
สำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพ การศึกษา (องค์กรมหาชน). เกณฑ์การประเมินคุณภาพสถานศึกษา สำหรับการประเมินภายนอกระดับการศึกษาขั้นพื้น ฐาน. กรุงเทพฯ : สำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (องค์กร มหาชน). 2544.
หน่วยศึกษานิเทศก์ กรมสามัญศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ. เอกสารชุดแนวทางปฏิรูป
ความเห็น (2)
ไม่เข้าใจตรงนี้ครับ
"เนื่องจากการประเมินระดับต่างๆ จะไม่มีการบอกผลการประเมินว่าผ่านหรือไม่ผ่าน ได้หรือตก "
อยากให้ช่วยอธิบายเพิ่มเติมว่ารูปแบบของผลการประเมินจะเป็นอย่างไร และผลการประเมินของแต่ละโรงเรียนจะไปขอดูได้ที่ไหนครับ
อีกคำถามนึงคือ การประเมินจะมีทุกปีเลย หรือทุกๆ กี่ปีครับ
ในการประเมินคุณภาพการศึกษาทั้งภายในและภายนอกนั้น จะไม่มีการบอกผลว่าผ่าน
หรือไม่ผ่าน ได้หรือตก ผลที่ได้จากการประเมินจะอยู่ในรูปของผลรวมของคะแนนที่ได้ และเพื่อเป็นการให้เกรียติแก่สถานศึกษาที่รับประเมินจึงไม่มีการบอกผลว่าผ่านหรือไม่ผ่านหากมีข้อที่ควรปรับปรุงจะมีการแนะนำเพิ่มเติมเพื่อนำไปพัฒนาต่อไป ซึ่งผลการประเมินของแต่ละโรงเรียนผู้บริหารจะรับผลการประเมินตนเองจากผู้ตรวจประเมินและในการประเมินคุณภาพการศึกษาจะทำการประเมินทุก ๕ ปีจาก สมศ.ถ้าเป็นการประเมินภายในของสถานศึกษานั้น มีการประเมินคุณภาพการศึกษาทุกปี ค่ะ
ขอบคุณค่ะที่ให้ความคิดเห็น